Sayt test holatida ishlamoqda!
25 May, 2025   |   27 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:17
Quyosh
04:56
Peshin
12:25
Asr
17:30
Shom
19:47
Xufton
21:20
Bismillah
25 May, 2025, 27 Zulqa`da, 1446

Faqih va muhaddis olim

06.12.2024   6863   1 min.
Faqih va muhaddis olim

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Milodiy to‘qqizinchi asr boshlarida Islom olamida hadislarni to‘plab, kitob qilish keng rivoj topdi. Ular orasida Imom Dorimiyning alohida o‘rni bor.

Imom Dorimiy dastlab o‘z yurtida, so‘ngra Damashq, Bag‘dod, Makka, Madina kabi ilm-fan va madaniyat taraqqiy etgan shaharlarda saboq olib, bilimlarini oshirdi.

Alloma Muhammad ibn Ibrohim: “Imom Dorimiy aqlda, fahmda, fazlda, dinda yetuk edi. U zotning yod olish zehni, halimligi, bosiqligi, tirishqoqligi zarbulmasaldir”, deb ta’rif bergan.

Ilm yo‘lida uzoq yillar olib borgan tinimsiz sa’y-harakatlari va izlanishlari natijasida Imom Dorimiy hadis, tafsir va fiqh ilmlarining allomasi darajasiga ko‘tarildi va yirik muhaddis sifatida shuhrat qozondi.

Imom Dorimiyning “Sunan” asari – keng qamrovli va serqirra manba bo‘lib, olimning tafsir, hadis, fiqh ilmlari bo‘yicha egallagan barcha bilimlarining asosini o‘zida mujassam etgan. Asarda bo‘lim va boblarning fiqhiy tartibda berilishi muallifning fiqhiy salohiyati yuksak darajada ekanini isbotlaydi.

Muhaddis Shamsuddin Zahabiy: “Imom Dorimiyning asari o‘z davrining eng mukammal va ishonchli hadis to‘plamlaridan sanalgan”, degan.

Olimning ilmiy merosi ichida alohida o‘rin tutgan, keng qamrovli “Sunan” asari asrlar davomida dolzarbligini yo‘qotmay, shu kunga qadar muhim asarlardan biri sifatida alohida qadrlanadi. Imom Dorimiyining hayoti va ilmiy-ma’naviy merosi, xususan, uning “Sunan” asari yurtimiz ilm-fani va madaniyati tarixini chuqur o‘rganib, xalqimizga yetkazishda, milliy qadriyatlarimizning tiklanishida katta ahamiyatga ega.

Boshqa maqolalar

Mening onam ekanliklarini Robbim biladi... (hayotiy voqea)

23.05.2025   3780   3 min.
Mening onam ekanliklarini Robbim biladi... (hayotiy voqea)

Saudiyalik bir shifokor ayol hikoya qiladi: "Muhammad ismli yoshi taxminan o‘ttizlarda bo‘lgan bir yigit qabulimga keldi. Uning yonida onasi bor edi — u undan qochmoqchi bo‘lar, u esa uni bag‘riga bosardi. 
Onasi ro‘molini uloqtirardi, u esa qaytadan joyiga to‘g‘irlab qo‘yardi. Uning qo‘llarini tishlar, tirnardi, yuziga tuflardi — u esa jilmayardi.

Onasi shifoxonaga kirdi-yu, ro‘molini uloqtirib, aqli yo‘q majnun odam kabi kulib, shifokorning stoli atrofida yugurib aylana boshladi.

Shunda men so‘radim:
— Bu kim?
— Onam, — dedi u.
— Unga nima bo‘lgan?
— Ular shu hollarida, aqlsiz tug‘ilganlar, — dedi u.
— Unday bo‘lsa, siz qanday tug‘ilgansiz?
— Bobom ularni otamga olib bergan ekanlar, shoyad farzandli bo‘lar deb. Otam bir yildan so‘ng uni taloq qilgan ekanlar. Onam menga homilador bo‘lgan ekanlar. So‘ng men tug‘ilganman.

— Qachondan beri ularga qaraysiz, parvarish qilasiz?
— O‘n yoshimdan beri. Ularga ovqat tayyorlayman, qarayman. Uxlamoqchi bo‘lsam, chiqib ketib qolsalar qidirib yurmayin deb oyog‘imni oyoqlariga bog‘lab uxlayman...
— Nega bugun bu yerga olib keldingiz?
— Ularning qon bosimlari yuqori, qandli diabet kasallari bor.

Onasi kulib:
— Kartoshka ber, — dedi.
U berdi. Onasi yuziga tufladi. U kulib, yuzini tozaladi.
Shunda men so‘radim:
— U sizga ona ekanini biladilarmi, sizni taniydilarmi?
— Yo‘q, vallohi, men o‘g‘lilari ekanimni bilmaydilar. Lekin Yaratgan Robbim biladiki, u zot mening onamdirlar.

Onasi qarab turib:
— Ey o‘g‘lim, sen yolg‘onchisan! Nega meni Makkaga olib bormayapsan? — dedi.
U esa:
— Payshanba kuni olib boraman deb aytmadimmi, onajon? Payshanba kuni boramiz — dedi.
Men so‘radim:
— Uning zimmasidan (aqli joyida emasligi sabab) soqit bo‘lsa, Makkaga olib borish kerakmi?
U javob berdi:
— Opa, onam bilan Robbimning huzuriga hisobda turganimizda: “Muhammad, nega meni Makkaga olib bormagan eding?” — deyishini xohlamayman.
 Men Robbimga qarata: “Robbim, men onamni yelkamda opichlab ko‘tardim, tavof qildirdim, zamzam ichirdim, Ka’baga qaratib qo‘ydim”, deyishni xohlayman. 
   Yana: “Allohim! Garchi ularning aqllari bo‘lmagan bo‘lsada, mening onam ekanlarini albatta Sen bilguvchisan!”, deyishni istayman”, dedi. 

Men jim bo‘lib qoldim, ko‘zim yoshga to‘ldi. So‘ngra unga:
— Onangga ko‘rsatgan bu ehtiroming uchun Alloh senga ajru mukofotlar ato etsin! Bugungiday ota-onaga yaxshilik qilishni ko‘rmaganman.
U esa javob berdi:
— Men bu ishimni (kuni kelib) farzandlarim ham menga shunday muomala qilishlari umidila qilapman. Chunki birrul volidayn (albatta qaytadigan) qarzdir".