Bir qiz aytadi: «Men yoshligimdan buvim bilan bir xonada yotardim. Buvim hayotdan ko‘z yumgunlaricha, taxminan o‘n yilcha birga yashadik. Shu o‘n yil ichida buvimdan juda ko‘p narsalarni o‘rgandim. Lekin shu o‘rganganlarim ichida eng yaxshisi – namozdan keyingi duo edi. Buvim farz namozni o‘qib bo‘lib, joynamoz ustida ancha o‘tirardilar, men esa buvimni kuzatardim. Buvim namozni xotirjam, sokin yakunlab, uzoq duo qilardilar. Bir kuni ana shunday sokin o‘tirishlarini ko‘rib, savol bergim keldi: «Buvi, namozdan keyin nimalar deb duo qilasiz? Qanday qilib namozdan bunchalik rohatlanasiz?».
Buvim kulib qo‘yib, namozdan keyin qaysi duolarni o‘qishlarini aytib, menga ham o‘rgatdilar. Har namozdan keyin buvim bilan birga ana shu duolarni takrorlaydigan bo‘ldim. Duolarni yodlab olgan kunim menga mukofot ham berdilar.
Buvim alohida e’tibor bilan o‘qiydigan duo mana shu edi:
(Allohga istig‘for aytaman, Allohga istig‘for aytaman, Allohga istig‘for aytaman. Allohim, Salom O‘zingsan, salom ham O‘zingdan. Tabarruksan, ey ulug‘lik va karam Sohibi! Yolg‘iz Allohdan o‘zga iloh yo‘q, Uning sherigi ham yo‘q. Mutlaq mulk Unikidir, hamd ham Ungadir, U har narsaga qodirdir. Robbim, Sen berganni to‘suvchi yo‘q, Sen to‘sganni beruvchi yo‘q. Quvvat Sendadir, boshqaning kuch-quvvati foyda bermas).
Ko‘p yillar davomida bu duolarni buvim bilan birga o‘qiyverdim, bu duolar aqlimning, shuurimning bir bo‘lagiga aylanib, his-tuyg‘ularimga qorishib ketdi.
Buvim menga shunday der edilar: «Jonim qizim, bu duoning halovatini qara! «Robbim, Sen berganni to‘suvchi yo‘q!». Ko‘ryapsanmi, Alloh senga bergan narsani hech kim olib qo‘ya olmaydi. «Sen to‘sganni beruvchi yo‘q». Alloh bermagan narsani senga hech kim bera olmaydi. «Quvvat faqat Sendadir, boshqaning kuch-quvvati foyda bermas». Ha, kuch-qudratni faqat Alloh beradi, Alloh bir narsani xohlasa, hech kim hech narsa qila olmaydi. Bolam, sendagi kuch-quvvat ham faqatgina Allohdan. Shuning uchun Allohga ishongin-da, xotirjam yashayvergin!»
Buvim meni bu duolardan bahra olishga, ma’nolarini his qilishga tinimsiz undar edilar. Men buning halovatini ikki yillardan keyin his qila boshladim. Boshlang‘ich maktabni tamomlab, o‘smirlikka ilk qadam qo‘ygan paytim edi. Buvimning o‘gitlari o‘smirlik davrining g‘am-qayg‘ulari boshlanganda shunaqangi asqotdiki, asti qo‘yaverasiz. Men qayg‘ularimni osongina yengar edim, tushkunlikni, umidsizlikmni buvim o‘rgatganidek, namozdan keyingi duolar bilan davolardim. Har gal «Robbim, Sen berganni to‘suvchi yo‘q, Sen to‘sganni beruvchi yo‘q. Quvvat Sendadir, boshqaning kuch-quvvati foyda bermas», deganimda xotirjam bo‘lib qolar edim. Bu duolar xuddi boshimga tushayotgan muammolarni davolash uchun kunda besh mahal ichiladigan doriga o‘xshar edi. Qarabsizki, Allohning marhamati bilan yoshlik, g‘o‘rlik, o‘smirlik davrini dugonalarimga nisbatan ancha yaxshi o‘tkazdim. Qanday muammo duch kelsa ham, namozga shoshib, namozdan keyingi duoyu zikrlar bilan xotirjam bo‘lib yurgan vaqtimda ko‘pchilik dugonalarim psixologlarga, hatto psixiatrlarga qatnab, davolanib yurishardi».
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.
“Arafot” so‘zi lug‘atda – “bilish, tanish” ma’nolarini bildiradi.
Makka shahridan 20 km, Minodan 10 km, Muzdalifadan esa 6 km, Namira masjididan 1,5 km uzoqlikda joylashgan. Uzunligi 11-12 km va kengligi 6,5 km bo‘lgan vodiy. U qattiq katta toshlardan iborat. Janubiy tomonda 168 ta zinasi mavjud.
Ma’lumotlarga ko‘ra, Odam Ato bilan Havvo onamiz jannatdan chiqarib yuborilganlaridan keyin bir-birlari bilan shu yerda uchrashganlar, deyiladi.
Boshqa bir rivoyatda Jabroil alayhissalom Ibrohim alayhissalomga ushbu makonda haj amallarini o‘rgatib: “Arofta?” (“O‘rgandingizmi?”) deganlarida, Ibrohim alayhissalom: “Ha”, deganlar. Shundan keyin Arafot deb nomlanib qolgan.
Arofat tepaligida bir baland joy borki, u yerni “jabalul rohma”, ya’ni “rahmat tog‘i” deyiladi. Arafa kuni hojilarga yog‘iladigan behisob rahmat va barakalar sababli “rahmat tog‘i” deb nomlanadi. Ushbu tog‘ Ilol, Nobit hamda Quriyn deb ham ataladi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafotlaridan 93 kun oldin, hijratning 10 yili Madinadan hajga kelib, arafa kuni shu tepalikka chiqqanlar va oq tuyalarini cho‘ktirib, uning ustida turib “Vidolashuv va’z”ini aytganlar. Bu joy uzoqdan ko‘rinib turishligi uchun ustun shaklida ko‘tarilib, oqqa bo‘yab qo‘yilgan.
Arafotda hajning asosiy arkoni ado etiladi. Arafa kuni bomdod namozi o‘qilgandan so‘ng Minodan Arafotga qarab yo‘lga tushiladi. Zilhijja oyining 9-kuni, ya’ni arafa kuni hojilar shu tepalikka chiqib, to quyosh botgunga qadar ibodat bilan mashg‘ul bo‘ladilar. Arafotda ma’lum muddat turmagan kishining haji haj hisoblanmaydi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Haj Arafotdir”, deganlar (Imom Termiziy va Nasoiy rivoyati).
Arafotga chiqishdan oldin g‘usl qilib olinsa yaxshi bo‘ladi.
Arafotga chiqishda va u yerda turganda doim takbir, tahlil, hamd va talbiya (“labbayka”) aytiladi. Arafotda duolar ijobat bo‘ladi. Shuning uchun hojilar ko‘proq duoda, zikrda, tilovatda, iltijoda, chin dildan tazarruda bo‘lishga intilishlari lozim.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Duolarning yaxshisi – Arafot kungi duodir”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
Arafotda quyidagi oyat nozil bo‘lgan: “Bugun Men sizlar uchun diningizni komil qildim, Men sizlarga ne’matimni to‘kis qilib berdim va sizlar uchun Islomni din qilib tanladim” (Moida surasi, 3-oyat).
Arafotda va Rahmat tog‘ida quyidagi duolarni o‘qish tavsiya etiladi:
“Subhanallohi va bihamdihi. Subhanallohil ’aziym”.
“Laa ilaha illa anta. Subhanaka inni kuntu minaz-zolimiyn”.
“Laa havla va laa quvvata illa billahil ’aliyil ’aziym”.
“Robbana atina fid-dunya hasanatan va fil axiroti hasanatan va qina ’azaban-nar”.
“Allohumma aslih li diniyallaziy huva ’ismati amri va aslih li dunyayallati fiha ma’ashiy va aslih liy axirotiyallati fiha ma’adiy, vaj’alil hayata ziyadatalli min kulli xoyrin, vaja’lil mavta rohatalli min kulli sharrin”.
“A’uzu billahi min jahdil balai va darkish-shaqoi va su’il qazoi va shatamatil a’dai”.
Arafotda peshin va asr namozlari bir azon va ikki iqomat bilan qo‘shib qasr qilib o‘qiladi. Hajning amiri xutba o‘qiydi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Arafa kuni, Alloh bandalarni do‘zaxdan ko‘p ozod qilganchalik boshqa biror kun yo‘q!” (Imom Muslim rivoyati).
Boshqa hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Alloh huzurida Arafot kunidan yaxshiroq kun yo‘q. Alloh taolo dunyo osmoniga (farishtalarga maqtanib) yer ahli bilan faxrlanib aytadi: “Mening chang bosgan bandalarimga qarang! Mening rahmatimdan umidvor bo‘lib, barcha joylardan keldilar. Vaholanki, ular mening azobimni ko‘rmaganlar. Alloh taolo biror kunda Arafa kunidek bandani do‘zaxdan ozod qiladigan kun yo‘q, deydi”.
Alloh taolo hajingizni mabrur, sa’yingizni mashkur va gunohingizni mag‘fur qilsin!
Davron NURMUHAMMAD