Bismillahir Rohmanir Rohiym
Inson hayoti davomida jamiyatdan ajralib kun kechira olmaydi. Atrofdagilar bilan turli ijtimoiy aloqalar o‘rnatadi. Har qanday holatda ham oila, mahalla va jamiyat ichida bo‘ladi. Tabiiyki, hayoti davomida uning atrofdagilarga nisbatan huquq va burchlari paydo bo‘ladi. Mana shunday huquqlardan biri qo‘shnichilik haqqi bo‘lib, unga dinimizda alohida e’tibor berilgan.
Alloh taolo Qur’oni karimda O‘ziga ibodat qilish va Unga hech narsani sherik qilmaslikka buyurganidan keyin, bir qancha toifalarga yaxshilik qilishga buyuradi. O‘sha kishilar ichida qo‘shnilar ham zikr qilingan. Oyati karimada bunday deyiladi: “Allohga ibodat qilingiz va Unga hech narsani sherik qilmangiz! Ota-onalarga esa yaxshilik qilingiz! Shuningdek, qarindoshlar, yetimlar, miskinlar, qarindosh qo‘shni-yu begona qo‘shni, yoningizdagi hamrohingiz, yo‘lovchiga va qo‘l ostingizdagilarga ham yaxshilik qiling! Albatta, Alloh kibrli va maqtanchoq kishilarni sevmaydi” (Niso surasi 36-oyat).
Gohida qo‘shnilarning holidan g‘aflatda qolamiz, ularni holidan xabar olmaymiz, vaholanki, eng avvalo ular uchun bizning zimmamizda bir qancha haqlar bor: ko‘rganda salom berish; maslahat so‘rasa, to‘g‘risini aytish; aksa ursa, javob qaytarish; kasal bo‘lsa, ziyorat qilish; vafot etsa, janozasiga qatnashish va hokazolar.
Payg‘ambarimiz alayhissalom aytdilar: “Kim Allohga va Oxirat kuniga imon keltirgan bo‘lsa, qo‘shnisiga yaxshilik qilsin!” (Imom Muslim rivoyati).
Qo‘shnilar o‘rtasidagi yaxshilikning bir ko‘rinishi – hayitlarda, quvonchli kunlar va munosib vaqtlarda o‘zaro hadya almashishdir. Muhimi – qo‘shnining hadyasi nima bo‘lsa ham, uni kam ko‘rmaslik kerak bo‘ladi.
Oisha onamiz Payg‘ambarimiz alayhissalomdan so‘radilar: “Ikki qo‘shnimning qaysi biriga hadya beray?” U Zot alayhissalom: “Eshigi yaqiniga”, dedilar – Imom Buxoriy rivoyati. Bu bilan yon qo‘shnining haqqi o‘zgalarnikidan ko‘proq bo‘lishini eslatib qo‘ydilar.
O‘zaro taom ulashish ham qo‘shniga yaxshilik qilishdandir. Abu Zarr raziyallohu anhu aytadilar: “Suyukli Payg‘ambarim menga buyurganlar: “Sho‘rva qaynatsangiz, suvini ko‘paytiring, so‘ngra qo‘shnilaringiz ahliga qarab, yaxshilik-saxovat bilan undan suzib bering” (Imom Muslim rivoyati).
O‘ziga to‘q qo‘shnilar hech qachon qiynalgan qo‘shnilarni e’tiborsiz tashlab qo‘ymasligi kerak. Qo‘shnilar zaruriy taom va kiyim kechak kabi narsalarga muhtoj bo‘lib qolishsa, albatta, ularga yordam qo‘lini cho‘zish zarur.
Musibat bo‘lgan xonadon ahlini qarindosh va qo‘shnilar taom bilan yo‘qlashi ham – dinimizdagi go‘zal sunnatlardandir. Ja’far raziyallohu anhu vafot etganlarida Payg‘ambarimiz alayhissalom shunday deganlar: “Ja’farning oilasiga taom tayyorlanglar, ularning boshiga mashg‘ul qiluvchi og‘ir ish tushdi” (Imom Abu Dovud rivoyati).
Hozirda ayrim qo‘shnilar orasida yer-joy yoki boshqa masalalardagi o‘zaro talashishlar oqibatida yuzaga kelayotgan xunuk oqibatlar dinimiz ta’limotlariga mutlaqo ziddir. Bunday xijolatli ishlarga barham berish uchun qo‘shnilar o‘zaro kelishuv, hurmat, oliyjanoblik va diyonat bilan ish tutishlari kerak. Shunda Alloh taoloning rahmatiga sazovor bo‘ladilar, rizqlariga barakot kiradi, hayotlari ma’noli va mazmunli kechadi.
Alloh taolo barchamizga chiroyli qo‘shnichilik aloqalarini o‘rnatish va qo‘shnilar bilan tinch-totuv, ahil yashashni nasib aylasin!
Kenjaboy Soliyev,
Toshkent islom instituti Modul ta’lim tizimi talabasi.
Muhtaram vatandoshlar!
Siz, azizlarni, barcha mo‘min-musulmon yurtdoshlarimizni, butun xalqimizni ulug‘ va mo‘tabar ayyom – Qurbon hayiti bilan chin qalbimdan samimiy muborakbod etib, o‘zimning yuksak hurmatim va ezgu tilaklarimni bildirishdan g‘oyat mamnunman.
Jamiki islom ummati uchun qadrli bo‘lgan ushbu shukuhli bayram – Iyd al-Adhoni el-yurtimiz bilan birgalikda tinch va osoyishta muhitda kutib olayotganimiz uchun, avvalo, mehribon va qudratli Alloh taologa behisob shukronalar aytamiz.
Hech shubhasiz, keyingi yillarda Yangi O‘zbekistonda ijtimoiy, xalqchil davlat barpo etish, uning ma’naviy asoslarini mustahkamlash va ta’sirchanligini oshirishda muqaddas islom dini, uning asosiy bayramlaridan biri bo‘lgan Qurbon hayiti ham muhim rol o‘ynamoqda.
Ayniqsa, bu bayramning insonparvarlik, ahillik, saxovat va olijanoblik kabi fazilatlari yurtimizda “Inson qadri uchun, inson baxti uchun” degan ezgu g‘oya asosida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlarga uyg‘un va hamohang bo‘lib, aholining ehtiyojmand qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash, keksalar, yoshlar va xotin-qizlar haqida alohida g‘amxo‘rlik ko‘rsatish, kambag‘allikni qisqartirishga qaratilgan dasturlarimiz samarasini oshirishga xizmat qilayotganini alohida ta’kidlash o‘rinlidir.
Aziz do‘stlar!
Bugungi kunda mamlakatimizda turli millatlar va diniy konfessiyalar o‘rtasidagi hamjihatlikni mustahkamlash, vijdon erkinligini ta’minlash, diniy-ma’rifiy merosimizni asrab-avaylash, yosh avlodni milliy va umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash bo‘yicha ulkan ishlar amalga oshirilmoqda.
Bu haqda so‘z yuritganda, islom dinining ezgu tamoyillarini chuqur o‘rganish, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilayotganini ta’kidlash lozim. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi – Samarqand shahri 2025 yilda islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda, Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari qatoriga, shu yil Buxoro shahrida o‘z faoliyatini boshlaydigan Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi ham qo‘shildi.
Poytaxtimiz Toshkent shahrida bunyod etilayotgan Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz va xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin timsoli sifatida Yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanadi, deb ishonaman.
Hurmatli yurtdoshlar!
Shu saodatli kunlarda 15 ming nafar vatandoshimiz muqaddas haj ziyoratini ado etmoqda. Ezgu duo va niyatlar ijobat bo‘ladigan mana shunday munavvar lahzalarda ularni ham Qurbon hayiti bilan samimiy qutlab, Yaratgandan yurtimizga sog‘-omon qaytib kelishlarini so‘raymiz.
Umid qilamizki, muhtaram hojilarimiz jamiyatimizda birdamlik, oila va mahallalarimizda mehr-oqibat muhitini yanada mustahkamlash, yoshlarimiz tarbiyasini kuchaytirish, ularni ilm-ma’rifatga, zamonaviy kasb-hunarlarni egallashga, Vatan himoyachisi bo‘lishga targ‘ib etish, muhtoj insonlarga ko‘mak berishda alohida ibrat va namuna ko‘rsatadilar.
Qalblarimiz quvonchga to‘lgan ushbu fayzli kunlarda xorijiy davlatlarda bo‘lib turgan vatandoshlarimizni ham bugungi ulug‘ ayyom bilan chin dildan qutlab, ularga sog‘lik-omonlik, baxt va omad tilaymiz.
Jahonning uzoq-yaqin o‘lkalaridagi musulmon ummatini ham qizg‘in tabriklab, ularning xalqlari va mamlakatlariga tinchlik, ravnaq va farovonlik tilab qolamiz.
Aziz va muhtaram vatandoshlar!
Hozirgi kunda dunyo naqadar murakkab va tahlikali bo‘lib borayotganini barchamiz ko‘rib turibmiz. Bunday keskin sharoitda yurtimizda tinchlik, o‘zaro hurmat va totuvlik muhitini saqlab, barcha soha va tarmoqlarda fidokorona mehnat qilib ko‘zlagan yuksak maqsadlarimizga yeta olamiz.
Albatta, o‘z tarixida ne-ne sinov va mashaqqatlardan munosib o‘tgan mard va olijanob xalqimiz bunga har tomonlama qodir.
Bu yo‘lda el-yurtimizga mansub mehr-oqibat, o‘zaro birlik va jipslik biz uchun beqiyos kuch-qudrat manbai bo‘lib xizmat qiladi, deb ishonaman.
Siz, azizlarni muqaddas Qurbon hayiti bilan yana bir bor chin dildan tabriklab, barchangizga tinchlik-xotirjamlik, sihat-salomatlik, xonadonlaringizga fayzu baraka tilayman.
Qutlug‘ ayyom barchamizga muborak bo‘lsin!
Shavkat Mirziyoyev,
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti