Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyun, 2025   |   15 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
19:59
Xufton
21:37
Bismillah
11 Iyun, 2025, 15 Zulhijja, 1446

Uch kishiga yordam berish Allohning zimmasida haqdir

16.12.2024   7431   5 min.
Uch kishiga yordam berish Allohning zimmasida haqdir

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

عَنْ أَبِي أَيُّوبَ رَضِي اللهُ عَنْهُ ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: أَرْبَعٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلِينَ: الْحَيَاءُ، وَالتَّعَطُّرُ، وَالسِّوَاكُ، وَالنِّكَاحُ. رَوَاهُ أَحْمَدُ وَالتِّرْمِذِيُّ بِسَنَدٍ حَسَنٍ.

Abu Ayyub roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

«To‘rt narsa Rasullarning sunnatlaridan: hayo, xushbo‘y sepish, misvok va nikoh», dedilar».

Ahmad va Termiziy hasan sanad ila rivoyat qilganlar.

Sharh: Alloh taoloning Rasullari U zot yaratgan bandalarning eng sarasidirlar. Ular turli zamonlarda turli xalqlar ichidan tanlab olingan yetuk insonlar hisoblanadilar. Payg‘ambarlar Allohning inoyati ila ilohiy ko‘rsatmalarni bandalarga yetkazib, ularni hayotga tatbiq qilishni ko‘rsatib bergan zotlardir. Ularni Alloh taoloning O‘zi turli xato va gunohlardan saqlab turgan va u zotlarning hayotlari ummatlariga o‘rnak bo‘lgan.

Shuning uchun ularning sunnatlariga, xususan, barchalariga xos bo‘lgan sunnatlarga amal qilish har birimiz uchun o‘ta muhimdir.

Ushbu hadisi sharifda Odam alayhissalomdan tortib, Muhammad sollallohu alayhi vasallamgacha – barcha Payg‘ambar alayhissalomlarning sunnatlari bo‘lgan to‘rt narsa haqida so‘z ketmoqda:

1. Hayo.

Hayo insonni boshqa jonzotlardan ajratib turadigan ulug‘ sifatlardan biridir. Hayo insonga ziynat hisoblanib, u payg‘ambarlarning hammalariga xos mushtarak sifat bo‘lgan.

Shuning uchun har bir mo‘min hayoli bo‘lishga harakat qilmog‘i lozim. Alloh xohlasa, bu o‘ta muhim sifat haqida «Axloq kitobi»da alohida so‘z yuritamiz.

2. Xushbo‘y sepish.

Xushbo‘ylik kishiga zavq beradi, ochiq tabiatlik, quvonch keltiradi. Xushbo‘ylik inson tabiatiga ijobiy ta’sir etadigan narsadir.

Islomda har bir narsaning xushbo‘y bo‘lishiga katta e’tibor beriladi. Sassiq, qo‘lansa hidni yo‘qotishga harakat qilinadi. Chunki bu barcha Payg‘ambar alayhissalomlarning, Muhammad sollallohu alayhi vasallamning sunnatlaridir.

3. Sivok.

Hozir esa sivok, ya’ni og‘izni, tishni tozalab yurish barcha Payg‘ambar alayhissalomlarning sunnatlari bo‘lganligini bilishimiz kifoya qiladi.

4. Nikoh.

Alloh taoloning barcha Payg‘ambar alayhissalomlarini birlashtirib turuvchi sunnatlardan yana biri nikohdir. Bu ish eng muhim sunnatlardan hisoblanadi. Aksincha, Alloh taolo uni hamma Payg‘ambarlariga ravo ko‘rmas edi. Bu esa o‘z navbatida nikohga alohida ahamiyat berilishi lozimligini anglatadi.

وَلِلتِّرْمِذِيِّ وَالنَّسَائِيِّ وَالْحَاكِمِ: ثَلَاثَةٌ حَقَّ عَلَى اللهِ عَوْنُهُمُ: الْمُكَاتَبُ الَّذِي يُرِيدُ الْأَدَاءَ، وَالنَّاكِحُ الَّذِي يُرِيدُ الْعَفَافَ، وَالْمُجَاهِدُ فِي سَبِيلِ اللهِ.

Termiziy, Nasaiy va Hokimlarning rivoyatlarida:

«Uch kishiga yordam berish Allohning zimmasida haqdir: ado etishni iroda qilgan mukotabga, iffatni iroda qilgan turmush quruvchiga va Allohning yo‘lidagi mujohidga», deyilgan.

Sharh: Inson tirik ekan, hamisha o‘zaro yordamga ehtiyoj sezadi. Qolaversa, ko‘pchilik turli masalalarda bir-biridan yordam so‘raydi. Lekin yordam beruvchi ko‘proq qay hollarda yordam berishi matlub va qaysi kishilarga yordam bersa, ko‘proq savob oladi?

Ushbu hadisda shunday savolga javob berilmoqda:

«Ado etishni iroda qilgan mukotabga».

Mukotab – xojasi bilan ma’lum bir vaqtda ma’lum miqdor pulni berib, ozod bo‘lishga ahdnoma tuzgan qul ekanligini «Hadis va Hayot» silsilasining o‘n ikkinchi juzida, «Qul ozod qilish» bobida o‘rgangan edik. Bu qanchalar ulug‘ va savobli ish ekanligini ta’kidlab o‘tirmasak ham bo‘ladi.

Birovga sidqidildan yordam bermoqchi bo‘lgan odam avvalo ana shunday, ozod bo‘lishni chin qalbdan xohlayotgan, buning uchun jonu dili bilan urinayotgan qulga yordam qilishi joiz va yaxshi ekanligini Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam o‘zlarining ushbu hadisi shariflarida alohida ta’kidlab o‘tganlar.

«Iffatni iroda qilgan turmush quruvchiga».

«O‘z iffatimni saqlayin, jinsiy maylimni pok yo‘l – nikoh yo‘li bilan qondirayin», deb urinayotgan kishiga yordam berish ham xuddi qullikdan ozod bo‘lishga harakat qilayotgan odamga yoki keyin bayoni keladigan, jihodga chiqishga harakat qilayotgan odamga yordam berishdek zarur va savobli ishdir.

Nikohli bo‘lib, iffatini saqlashga harakat etayotgan, ammo erisha olmayotgan kishiga yordam qo‘lini cho‘zish har bir mo‘min-musulmonning muqaddas burchidir. Bunday odamga kimdir so‘zi bilan, kimdir xizmati bilan, kimdir molu dunyosi bilan yordam bermog‘i kerak. Bu ish juda ham ulug‘ savobga molik bo‘lib, musulmonlar qadimdan bu borada boshqa xalqlardan ajralib turganlar. Ular oila qurishga urinmaganlarni oila qurishga undaganlar, oila qurish niyatidagilarga qo‘llaridan kelgan yordamlarini ayamaganlar.

Bu ishlarni xuddi mana shu hadisga amal qilib, ado etganlar. Hozirgi musulmonlar ham bu borada o‘z ixlos va g‘ayratlarini ko‘rsatishlari kerak.

Ba’zi yurtlarda bu ish musulmonlarning shaxsiy harakati tariqasida amalga oshirilayotgan bo‘lsa, boshqalarida oila quruvchilarga yordam jamiyatlari tuzilgan. Nima qilib bo‘lsa ham, bu ishni xayrli sanab, jonlantirgan afzal. Ana shunda ajru savobga erishiladi.

«Hadis va hayot» kitobi asosida tayyorlandi

Boshqa maqolalar
Maqolalar

INSON QADRINING YANA BIR YAQQOL IFODASI

04.06.2025   11881   2 min.
INSON QADRINING YANA BIR YAQQOL IFODASI

Munosabat

Insonning qalbi birgina shirin so‘zdan quvonib, to‘lqinlanib ketadi: yayraydi, yashnaydi, boshqalarga ham ezgulik sog‘inadi, shodlik va baxt ulashadi.

Joriy yilning 31 may sanasida Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev Haj ziyorati uchun Makkai mukarramada bo‘lib turgan O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy shayx Nuriddin Xoliqnazar bilan telefon orqali muloqot qilib, hojilar holidan xabar olgani qalblarimizga surur, xursandchilik va shukronalik baxsh etdi. Davlatimiz rahbari barcha ziyoratchilarga salom yo‘llab, yurtimizga sog‘-omon kelishlarini tiladi. Unutilmas bu voqelik hojilarimizni behad sevintirdi.

Shukrki, mamlakatimizda tinchlik-totuvlik barqaror. Har bir inson hayotdan rozi bo‘lib, baxtli-saodatli umr kechirishi uchun barcha imkoniyatlar mavjud. Mehnat qilgan, harakat qilgan farovon hayot kechirmoqda. O‘z orzu niyatlariga yetmoqda. Albatta, bunda osoyishtalik ne’matining o‘rni beqiyos.

Yangi O‘zbekistonning har tongi taraqqiyot tongi sifatida otmoqda. Barcha sohalarda yangilik va yaxshiliklar bo‘lmoqda. Jumladan, Haj va Umra tadbirlarini yuqori saviyada tashkil etish, mo‘min-musulmonlarning ushbu ibodatlarini chiroyli ado etishlari uchun sharoit va qulayliklar yangi bosqichga olib chiqildi.

Xususan, bu yilgi haj mavsumiga yuqori darajada tayyorgarlik ko‘rildi. Makkai mukarrama hamda Madinai munavvara, qolaversa, Mino vodiysida ziyoratchilar uchun barcha sharoit hozirlandi. Issiq kunlarda yurtdoshlarimizga qo‘shimcha qulaylik yaratish maqsadida Arafot hududidagi chodirlar yopiq tarzda barpo etildi. Ularning atrofi issiq o‘tkazmaydigan panellar bilan o‘raldi, ichkariga sovutish tizimi o‘rnatildi, gilam va to‘shaklar solindi.

Mamlakatimiz hojilariga ko‘rsatilayotgan e’tibor, ular uchun yaratilgan qulayliklarni Saudiya Arabistonining haj ishlari mas’ullari va o‘zga yurt hojilari ham e’tirof etib, havas bilan qaramoqda.

Ayni paytda ziyoratchilarga 300 dan oshiq guruh rahbari, 50 nafar oliy toifali shifokor, 10 dan ziyod oshpaz va boshqa mutaxassislar xizmat ko‘rsatib, hamrohlik qilmoqda.

Ziyoratchilarimiz berilayotgan e’tibor va g‘amxo‘rlikdan mamnun bo‘lib,  Yaratgandan mamlakatimiz tinchligi, xalqimiz farovonligini so‘rab duo qilmoqda.

Zotan, yurtimizda “Inson qadri uchun” degan ulug‘vor g‘oya barcha islohotlarning asosini tashkil etayotgan ayni pallada hojilarimiz ham ushbu jarayonga o‘z hissalarini qo‘shish, yurtimizga qaytgandan so‘ng bor kuch-g‘ayratlarini yurt tinchligi va taraqqiyoti, oilalar totuvligini ta’minlash, yoshlar ta’lim-tarbiyasi bilan shug‘ullanish, ehtiyojmandlarga ko‘mak berishdek savobli ishlarga safarbar etishlarini ta’kidlamoqdalar.

 

Zayniddin ESHONQULOV,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi

o‘rinbosari.

Maqolalar