Bismillahir Rohmanir Rohiym
Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakatuhu
Bugun sizlarga onaga yaxshilik qilish, uni e’zozlash va hurmat qilish, yaxshi ko‘rish haqida so‘zlab beraman. Alloh taolo Qur’oni karimning juda ko‘p oyatlarida ota-onaga yaxshilik qilishga buyurgan. Alloh taolo: “Ikkovlariga mehribonlik ila xokisorlik qanotingni pastlat”, degan.
Alloh taolo ushbu oyatda ota-onaga mehribon bo‘lishga, ularga muloyimlik bilan muomala qilishga buyuradi. Farzand ota-onasining oldida o‘zini kamtar tutishi lozim.
Keling, sizga bu haqda bir hikoyani so‘zlab beray.
Bir yigit onasi bilan yolg‘iz yashardi. U barcha yoshlar kabi tez jahli chiqadigan va g‘azablanadigan edi. Kunlarning birida ko‘ylagini kiymoqchi bo‘ldi, lekin tugmasi uzilib tushganini ko‘rib jig‘ibiyron bo‘ldi. Onasidan alamini olmoqchi bo‘lib: “Ona ko‘ylagimning tugmasi qani?!” deb baqirdi. Onasi bir zumda ko‘ylakka tugma qadab bersa-da, o‘g‘lining g‘azabi bosilmadi. Balki yanada qattiqroq onasiga baqirib, qo‘lidagi qog‘ozlarni stolga otib, onasiga jahl qildi. Onasi xafa bo‘lib, bir og‘iz ham so‘z aytmadi. O‘g‘li o‘zining xonasiga eshikni bor kuchi yopib, kirib ketdi.
Ha, afsuski bugungi kunda bunday yoshlar juda ko‘p.
Yigit qilgan ishidan qattiq afsuslandi, onasini ranjitgani uchun kechasi bilan uxlay olmadi. Ertalab tong otishi bilan onasidan kechirim so‘rash uchun onasining oldiga bordi, lekin onasi unga hech narsa demadi. Yigit universitetga ketdi.
Yigitning halovati yo‘q edi, darsga qatnashishni ham istamasdi. Miyasida turli o‘y-hayollar qaynardi. “Bugun onamga biror narsa bo‘lsa-ya”, “Alloh saqlasin, agar onam vafot etib qolsa-chi?”, “axir onam menda noroziku...”, “nega onamni xafa qilib qo‘ydim...”
Yigitning hayoliga shu kabi turli qo‘rqinchli fikrlar kelardi.
Yigit qanday bo‘lmasin onasidan uzr so‘rashga, onasining ko‘nglini ko‘tarishga harakat qilardi. Telefonidan onasiga xat yozmoqchi bo‘ldi. Lekin nima deb yozishni bilmasdi. Oxiri bunday deb yozdi: “Onam men hozir bir ma’lumotni o‘qib qoldim. Aytilishicha, inson oyog‘ining tag qismi oyoqning ustki qismiga qaraganda yumshoqroq ekan. Mening mehribon onam bu ma’lumotga ishonch hosil qilishim uchun oyoqlaringizning tagini ham, ustini ham o‘pib ko‘rishimga ruxsat berasizmi?”.
Shu payt yigitning darsi boshlandi, darsga kirib ketdi. U darsda o‘tirar ekan, lekin butun hayoli onasida edi. Tezroq uyga borishga, onasining oyoqlarini o‘pishga shoshilardi.
Yigit uyiga xuddi shamoldek uchib bordi, hali hech qachon bunchalik tez yugurmagan edi. Uyiga kirishi bilan onasini quchoqlab, yuzlaridan, qo‘llaridan o‘pdi. Oyoqlaridan o‘pmoqchi edi, onasi bunga yo‘l qo‘ymadi. Onasini qattiq quchoqlab, “Onajon meni kechiring” dedi. Onasi ham ko‘z yosh to‘kib “Sendan xafa emasman, bolam, allaqachon kechirganman”, dedi.
Aziz yoshlar, onangizni hurmat qiling! Aslo ranjitmang, xafa qilmang! Mehribon va muloyim bo‘ling. Har kuni xursand qiling, hamisha yuzida tabassum bo‘lishiga sababchi bo‘ling!
Unutmang, jannatingiz kaliti, bu dunyodagi baxt, rohat va yutuqlaringiz asosi – onangiz roziligi bilan bog‘liq.
Davron NURMUHAMMAD
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ekspozitsiyalari orqali islom madaniyati va Qur’on ilmining turli davrlardagi rivojlanish bosqichlari haqida chuqur tasavvur olish imkoniyatiga ega bo‘lish mumkin. Shuningdek, Qur’on matnlari qanday saqlanib qolgani haqida ham ma’lumotlar taqdim etilishi kutilyapti.
Prezident Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi megaloyiha — Islom sivilizatsiyasi markazining ekspozitsiyalarini shakllantirishda kontentlarni zamonaviy texnologiyalar asosida tayyorlash bosh vazifa sifatida belgilangan.
Ana shu vazifalar ijrosini ta’minlash maqsadida Markazning maxsus shtabida Qur’on zali ekspozitsiyasi bo‘yicha yakuniy taklif va xulosalar muhokama qilindi. Unda ekspozitsiyani mazmunan boyitish, noyob qo‘lyozmalarni tanlab joylashtirish, ularni zamonaviy texnologiyalar asosida keng ommaga taqdim etish kabi masalalar muhokama qilindi.
Zalda 114 ta noyob Qur’on qo‘lyozmasi to‘plangan bo‘lib, bu yurtimizda Qur’onga bo‘lgan hurmat va e’tiborni namoyon etadi. Qo‘lyozmalar orasida juda qadimiy va nodir nusxalar ham mavjud. Jumladan:
- “Katta Langar Qur’oni” — bugungi kunda juda kam sonli nusxalari saqlanib qolgan, ilk islomiy qo‘lyozmalardan biri;
- Hazrati Usmon Qur’oni — Qur’onning ilk nashrlaridan biri bo‘lib, islom olamida muqaddas manba sifatida e’tirof etiladi.
Shuningdek, boshqa davrlarga oid ko‘plab arab grafikasida yozilgan, bezakli, noyob qo‘lyozmalar namoyish qilinadi. Bu qo‘lyozmalar tarixiy va diniy ahamiyatga ega bo‘lib, ularni o‘rganish orqali islom madaniyati va Qur’on ilmining turli davrlardagi rivojlanish bosqichlari haqida chuqur tasavvurga ega bo‘lish mumkin.
Muhokamada Qur’on zalini tashkil etishda zamonaviy uslublarni qo‘llash, ya’ni nafaqat kitoblarni saqlash, balki ularni interaktiv va tushunarli shaklda taqdim etish masalalari muhim o‘rin tutdi. Jumladan, quyidagi texnologiyalarni joriy etish rejalashtirilmoqda:
interaktiv ekranlar – har bir qo‘lyozmaning sahifalarini yaqinlashtirib, harflari va bezaklarini ko‘rib chiqish imkoniyati;
audiogidlar (ovozli yo‘lboshchilar) – har bir eksponat haqida o‘zbek, arab, ingliz tillarida ma’lumotlar tinglash imkoniyati;
virtual ekspozitsiyalar – internet orqali Qur’on zalini masofadan turib tomosha qilish imkoniyati;
Zamonaviy yoritish va namoyish texnikasi – qo‘lyozmalarni zarar yetkazmasdan ko‘rsatish imkonini beradi.
Bu usullar orqali tashrif buyuruvchilar har bir Qur’on nusxasining tarixi, yozilgan davri, geografiyasi va san’at darajasi haqida to‘liq ma’lumotga ega bo‘lishadi.
Mazkur zal faqat ko‘rgazma emas, balki ilmiy tadqiqotlar olib boriladigan markaz ham bo‘ladi. Bu yerda sharqshunoslar, tarixchilar, filologlar, hattotlar va diniy olimlar uchun bebaho manbalar taqdim etiladi.
Hamidulla Lutfullayev, Sharqshunoslik instituti Tarixiy manbalar bo‘limi boshlig‘i, olim:
– Qur’oni karimning dastlabki davrlariga oid, ayniqsa Hazrati Usmon davrida yozilgan yettita qo‘lyozma nusxasi aniqlangan. Ekspozitsiyadan joy olishi kutilayotgan bu manbalar bizga Qur’on matni qanday saqlanib qolganini ko‘rsatadi va o‘rganishimizga zamin yaratadi. Qur’on zali yosh avlod, xorijiy mehmonlar, tadqiqotchilar va ziyoratchilar uchun diniy, madaniy va ilmiy boylikni bir joyda ko‘rish imkonini beradi.
Mazkur loyiha orqali O‘zbekiston musulmon olamida yana bir bor ilm, ma’naviyat va bag‘rikenglik markazi sifatida o‘z o‘rnini mustahkamlashi kutilmoqda. Qur’on zali esa bu yo‘ldagi muhim qadamlardan biri bo‘lib xizmat qiladi.
cisc.uz