Shu yilning 15-16 dekabr kunlari Qohira shahrida xalqaro fatvo kuni munosabati bilan “Fatvo va ma’naviy xavfsizlikni himoya qilish” mavzusi bo‘yicha ilk anjuman o‘tkazildi. Unda dunyoning turli mamlakatlaridan 100 dan ziyod ulamo va fatvo mutaxassislari qatnashdi.
Konferensiyaning asosiy maqsadi turli g‘oyaviy tahdidlardan muhofazalanish uchun birgalikda harakat qilish va jamiyatlarda tinchlikni mustahkamlash sanaladi.
Mazkur anjumanda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o‘rinbosari Homidjon domla Ishmatbekov va Fatvo markazi mutaxassisi Habibulloh domla Jo‘raboyev ishtirok etdi.
Xalqaro anjumanda Homidjon domla mavzu doirasida ma’ruza qilib, unda, jumladan, fatvolar islom olamida naqadar ahamiyatli ekani, noto‘g‘ri fatvolar musulmonlar o‘rtasida bo‘linishga olib kelayotgani, bu esa mo‘tadillikka asoslangan Islom ruhiga zidligi, bu borada Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: "Fatvoga jur’atli bo‘lganlaringiz do‘zahga jur’atli bo‘lganingizdir", deganlari, sahobalar esa fatvo berishda juda ehtiyotkor bo‘lganlari, ular xatoga yo‘l qo‘yishdan qo‘rqib fatvo berishdan saqlanganlari, shu bois, bu ulug‘ vazifada turish qat’iy shart-sharoitlarni taqozo etishi, ularning eng muhimi bilim va malakani chuqurlashtirish, voqelikni anglash, havoyi nafslardan xoli bo‘lish lozimligini alohida ta’kidladilar.
Shuningdek, Homidjon domla mazkur yo‘nalishdagi muammolarning oldini olish maqsadida, fiqhiy akademiyalar va diniy idoralarning hamkorligini kuchaytirish, ularni ilmiy salohiyat va katta tajribaga ega bo‘lgan malakali olimlardan iborat mutaxassislar bilan ta’minlash zarurligi, shuningdek, zamon o‘zgarishlariga hamnafas, mustahkam ilmiy asosga ega oqilona fatvo madaniyatini keng yoyish borasidagi sa’y-harakatlarni birlashtirish muhimligini qayd etdilar.
Ma’ruza davomida mamlakatimizdagi diniy-ma’rifiy sohada, jumladan, fatvo yo‘nalishida amalga oshirilayotgan ishlar, xususan, O‘zbekiston musulmonlari idorasi huzuridagi Markaziy Osiyoda yagona Fatvo markazi tashkil etilgani, unda 20 nafar ulamo faoliyat yuritayotgani, keyingi yillarda qardosh xalqlar Diniy idoralari va Turkiy davlatlar ulamolari bilan yaqin hamkorlik qilinayotgani haqida ma’lumot berdilar.
Anjuman yakunida tegishli qaror va tavsiyalar qabul qilindi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Cavol: Men har yili qurbonlik qilar edim, bu yil ham qurbonlik qilishni niyat qilgan edim. Ammo bu yil muborak haj ibodatini ado qilish nasib qilib haj qilish uchun ketayapman. Shu holatda qurbonligimni qanday ado qilaman?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taolo safaringizni O‘zi oson qilsin. Qurbonlik vojib bo‘lishi uchun kishi muqim bo‘lishi kerak, safarda yurgan musofirlarga qurbonlik qilish vojib bo‘lmaydi.
Musofir kishi qurbonlik qilinadigan kunlar o‘tib ketishidan avval muqim bo‘lib qolsa, bu holatda unga qurbonlik qilish vojib bo‘ladi.
Zimmasiga qurbonlik qilish vojib bo‘lgan boy kishi qurbonlik qilish maqsadida qo‘y sotib olib qurbonlik qilinadigan kunlar kelishidan avval safarga chiqib ketsa, uning zimmasidan qurbonlik soqit bo‘ladi. Ammo boyligi nisobga yetmagan va shu sababli unga qurbonlik qilish vojib bo‘lmagan kishi qurbonlik qilish maqsadida qo‘y sotib olsa, qurbonlik qilish uchun qo‘y sotib olish bilan qurbonlik qilishni nazr qilgan hisoblanadi va bunday kishi qurbonlik qilinadigan kunlari safarga chiqsa ham uning zimmasidan qurbonlik soqit bo‘lmaydi. Nomidan qurbonligini so‘yish uchun biror kishini vakil qilib tayinlaydi (Fatavoi Hindiya).
Demak, agar sizni nisob miqdorida molingiz bo‘lib sizga qurbonlik qilish vojib bo‘lgan bo‘lsa va hox qurbonlik qilish uchun qo‘y sotib olgan bo‘lsangiz ham yoki sotib olmagan bo‘lsangiz ham bu kunlarda safarda bo‘lganingiz sabab sizdan qurbonlik soqit bo‘ladi.
Agar sizni nisobga yetgan molingiz bo‘lmasa va sizga qurbonlik qilish vojib bo‘lmagan bo‘lsa, qurbonlik qilish uchun qo‘y ham sotib olmagan bo‘lsangiz sizga qurbonlik vojib emas. Lekin qurbonlik qilish uchun qo‘y sotib olgan bo‘lsangiz nomingizdan qurbonligingizni so‘yish uchun biror kishini vakil qilasiz.
Bu o‘rinda yana bir jihatga e’tibor qaratishingiz lozim. Agar haj safarida muqimlik holatini topsangiz ya’ni Makkada unga borganingizdan boshlab Minoga chiqadigan kuningizgacha yoki Minodan qaytganingizdan keyin 15 kun tursangiz qurbonlik vojib bo‘ladi. Uni o‘sha yerda yoki vakil orqali o‘z uyingizda so‘ydirishingiz vojib bo‘ladi.
Yana shuni ta’kidlaymizki, mazkur qurbonlik va hajdagi jonliq so‘yish masalalari boshqa-boshqa masalalardir. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.