Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyun, 2025   |   15 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
19:59
Xufton
21:37
Bismillah
11 Iyun, 2025, 15 Zulhijja, 1446

Bu yurtning har bir qarich yerida olimning izi bor

17.12.2024   3510   5 min.
Bu yurtning har bir qarich yerida olimning izi bor

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Olamlar Robbi Allohga hamd bo‘lsin! Sayyidimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamga, ahllariga, sahobalariga va qiyomatgacha u zotga ergashuvchilarga salavotu salomlar bo‘lsin!

Ushbu muborak uchrashuvda bizni Islomga, Islom da’vatiga, Islomni yoyishga, Islom ummatiga ta’lim berishga jamlagan Alloh azza va jallaga shukrlar bo‘lsin! Bu buyuk Allohning fazlidir.

Allohning fazli va karami bilan ulkan yaxshiliklarni umid qilayotganim ushbu tadbir tashkilotchilari Prezident janobi oliylariga va muhtaram rahbarlarga tashakkur aytaman.

........men aytmoqchi bo‘lgan va tayyorlab kelgan narsa birinchi galdagi narsa bu – “Islom – tinchlik va ezgulik dini” nomli ushbu konferensiya mavzusiga qisqa va lo‘nda izoh berish edi. Ha, albatta bu ikki so‘zning izohi butunlay Islom sharhiga muhtojdir. Tinchlik va uning sabablari, yaxshilik va uning tur va sabablari bular barchasi Islom ostiga kiradi. Lekin bu ulug‘, qadimiy, musulmon yurt haqida oldin aytgan va hozir aytmoqchi bo‘lgan fikr va mulohazalarim shuki: “Ey bu yurtning ahli, aziz birodarlar, rahbarlaru ulamolar! Ey bu yurtning ustunlari! Allohni guvoh qilib aytamanki bu yurtda biror qarich yer yo‘qki, u yerni biror alloma yoki hujjatulislomlar bosmagan bo‘lsa! Bu yurtdan yetishib chiqqan yoki bu yurtga kelib yashagan olimu ulamolar, fozilu fuzalolar shu qadar ko‘pki, sizlardan oldin bu tabarruk zaminda imomlar, ulamolar, hujjatulislomlar yurmagan bo‘lsa! Shunday ekan, bu aziz yurtni e’zozlang! Uning muqaddasotlarini, sha’nini, ilm-ma’rifatdagi yutuqlarini muhofaza qiling, qadriga yeting!”.

Islom tinchlik dinidir. Dastlabki vaqtidagi islom fathlariga nazar soling, unda Qusam ibn Abbos roziyallohu anhu fathlarga kirishgan va shahid bo‘lgan edi. Va yana o‘sha fathlardan to hozirgi kundan 100 yil oldingi davrgacha bo‘lgan tarixga nazar soling. Shu vaqtda ilm va ulamolar qanday bo‘lgan?! Ilm qay darajada taraqqiy topgan?! Yuqorida aytganimdek, ulamolar shu darajada ko‘p ediki har bir qarich joyda albatta bir olim yoki imomning izi bor. Barchamiz Imom Buxoriyni madh etamiz, sizlar ham u zotni madh etasizlar va yurtdosh ekanligingiz bilan faxrlanasizlar.

Ammo, u zot roziyallohu anhuning hayotlik davrlarida ushbu masjid ya’ni, “Masjidi Kalon” Buxoroda mashhur bo‘ldi. Mana shu joyda Imom Buxoriyning o‘zidan 90 ming o‘zga yurtdan kelgan olimlar “Sahihi Buxoriy”ni eshitgan. 90 ming olim mana shu yurtga qadam qo‘ydi va mana shu “Sahih” kitobini muallifning o‘zidan eshitdilar (Alloh muallifdan, mutaaxxir ulamolar, muhaddislar, mufassir va mutafakkir olimlardan rozi bo‘lsin!).

Olimlarning hayotlariga oid tarjimayi hollarini o‘qinglar. Falonchining qabri “Chokardiza”da, falonchining qabri “Chokardiza”da, falonchining qabri “Chokardiza”da. “Chokardiza” qabristoni qayerda? Qayerda u? U Imom Moturidiy rahimahullohning maqbarasi yonidagi yerdir. O‘sha qabristonga qarasangiz, barchasi olimlar va ulamolarning qabrlaridir, ular mana shu yerni hayotlik davrlarida, vafotlaridan so‘ng esa qabrlari bilan sharaflantirdilar (Alloh ulardan rozi bo‘lsin!). O‘sha yerda “Muhammadiylar qabristoni” deb nomlanadigan Chokardiza qabristonining bir qismi joylashgan. Negaki bu yerga faqat ismi Muhammad ibn Muhammad bo‘lgan olimlar dafn qilingan. Shu ismga ega 400 dan ortiq olim dafn qilingan. “Hidoya” kitobining muallifi, ulamolarning eng mashhurlaridan bo‘lgan Imom Marg‘inoniy vafot etganlarida, mana shu qabristonga qo‘yishga izn so‘ralgan. Biroq, “Yo‘q, uning ismi Muhammad emas” deb rad qilingan. Mana shunday! Ularning qabrlarining tuproqlariyu toshlari ilmdan so‘zlaydi. Qadrdonlarim, ushbu yurtning toshlari ham ilmdan so‘zlaydi.

Qadrdonlarim! Agar men mana shu yurtdagi ilmiy taraqqiyot qanday bo‘lganligi haqida gapiradigan bo‘lsam, suhbatimiz juda uzoq davom etadi, lekin menga faqat birgina misol keltirishimga ijozat bering! Marg‘ilon! Haligacha Marg‘ilon shahri mavjud. Ushbu shaharda bir olim bo‘lib, uning 6 ta o‘g‘li bor edi. Ularning barchasi fatvo berish va dars berish darajasiga yetgan olim edilar. Qachonki, ota va olti o‘g‘il uylaridan chiqsalar, odamlar: “Bir uydan 7 ta muftiy chiqdi” deyishardi. 7 ta muftiy bir uydan chiqdi! Ushbu yurtdagi ilmiy hayot mana shunday edi!

Alloh azza va jalladan o‘z fazli-karami bilan Islom ummatining barchasiga va ushbu diyorga shuhratini, azizligini, mukarramligini, omonligini, tinchligini va osoyishtaligini bugungi kun zamonaviy tushunchalariga va turli-tuman qarashlarga og‘ishmaydigan haq Islom soyasida qaytarishini so‘raymiz.

Sayyidimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamga, ahllariga, sahobalariga va qiyomatgacha u zotga ergashuvchilarga salavotu salomlar bo‘lsin!

Olamlar Robbi Allohga hamd bo‘lsin!

Muhaddis alloma Muhammad Avvomaning
“Islom – tinchlik va ezgulik dini” mavzusida o‘tkazilgan xalqaro anjumanda so‘zlagan nutqidan.
Toshkent. 2024 yil 15-oktyabr.

Boshqa maqolalar

Arafotda o‘qiladigan duo va zikrlar

04.06.2025   5860   3 min.
Arafotda o‘qiladigan duo va zikrlar


Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Men va mendan oldingi payg‘ambarlarning Arafot maydonida qilgan eng ko‘p duolari:

لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

O‘qilishi: "Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu. Lahul mulku va lahul hamdu biyadihil xoyru va huva ’alaa kulli shayin qodiyr".

Ma’nosi: "Yagona Allohdan o‘zga iloh yo‘q. Uning sherigi yo‘q. Mulk ham, barcha maqtovlar ham Unga xosdir. Barcha yaxshiliklar Uning qo‘lidadir. U har bir narsaga qodirdir".


اللَّهُمَّ اجْعَل فى قَلبى نُوراً وفى صَدْرى نُوراً وفى سَمْعى نُوراً وفى بَصَرى نُوراً اللَّهُمَّ اشْرَحْ لى صَدْرِى ويَسِّرْ لى أَمْرى وأعُوذُ بِكَ مِنْ وَسْاوسِ الصَّدْرِ وشَتَات الأمْر وفِتْنةِ القَبْرِ اللَّهُمَّ إنى أعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ ما يَلِجُ فى اللَّيْل وشَرِّ ما يَلِجُ فى النَّهارِ وشَرِّ مَا تَهُبُّ بِهِ الرِّياحُ وشَرِّ بَوائِق الدَّهْر.

O‘qilishi: "Allohumma, ij’al fii qolbiy nuron va fiy sodriy nuron va fiy sam’iy nuron va fiy basoriy nuron. Allohumma, ishroh liy sodriy va yassir liy amriy va a’uuzu bika min vasvaasis-sodri va shataatil-amri va fitnatil-qobri. Allohumma, inniy a’uuzu bika min sharri maa yaliju fil-layli va sharri maa yaliju fin-nahaari va sharri maa tahubbu bihir-riyaaahu va sharri bavoiqid-dahr" (G‘uniyatun nosik).

Ma’nosi: "Allohim qalbimni, ko‘ksimni, quloqlarimni va ko‘zlarimni nurga to‘ldir. Allohim! Qalbimni ochgin, har ishimni oson qilgin.Allohim! Sendan ko‘ksimdagi vasvasalardan, ishlarimning parokandaligidan, qabr fitnasidan panoh so‘rayman.
Allohim, tunda va kunduzi bo‘ladigan narsalarning yomonligidan, ustidan shamol esgan narsalarning yomonligidan, zamona halokatining yomonligidan O‘zingdan panoh so‘rayman".


“Robbana atina fid-dunya hasanatan va fil axiroti hasanatan va qina ’azaban-nar”.

“Allohumma aslih li diniyallaziy huva ’ismati amri va aslih li dunyayallati fiha ma’ashiy va aslih liy axirotiyallati fiha ma’adiy, vaj’alil hayata ziyadatalli min kulli xoyrin, vaja’lil mavta rohatalli min kulli sharrin”.

“A’uzu billahi min jahdil balai va darkish-shaqoi va su’il qazoi va shatamatil a’dai”.

“Subhanallohi va bihamdihi. Subhanallohil ’aziym”.

“Laa ilaha illa anta. Subhanaka inni kuntu minaz-zolimiyn”.

“Laa havla va laa quvvata illa billahil ’aliyil ’aziym”.

Davron NURMUHAMMAD