Kuni kecha Yurtboshimiz Shavkat Mirziyoyev raisligida keyingi yillarda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ulkan islohotlardan biri – ijtimoiy himoya sohasidagi ishlar natijadorligi va 2025 yil uchun ustuvor vazifalar muhokamasi yuzasidan keng ko‘lamli yig‘ilish bo‘lib o‘tdi. Mazkur yig‘ilishda ko‘rib chiqilgan masalalar xalqimiz, ayniqsa, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlami orasida juda katta qiziqish uyg‘otdi, chunki ular sohada shu kungacha amalga oshirilgan ishlar, kelgusida amalga oshirilishi belgilangan vazifalar, ularni yanada takomillashtirish, rivojlantirish hamda yordamga muhtoj kishilarning jamiyatda o‘z o‘rnini topishi, munosib hayot kechirishi uchun har taraflama shart-sharoitlar yaratishga qaratildi.

Ulug‘ bobomiz Hazrat Mir Alisher Navoiyning odil podshohlar haqida: “Ba’zilar saxovatli va himmatli podshohlarni qora tuproq ustiga durlar sochib, tikandan gullar undiruvchi bulutlarga o‘xshaturlar”, – deb aytganlar. Darhaqiqat, mamlakatda olib boriladigan odil siyosat tufayli jamiyat hayotida ulkan ijobiy o‘zgarishlar ro‘y beradi. Buni keyingi yillarda yurtimizda barcha sohalarda amalga oshirilayotgan yangilanishlar misolida yaqqol ko‘rishimiz mumkin.

Ma’lumki, ijtimoiy himoya zamirida jamiyatda shakllantiriladigan insonparvarlik tushunchasi mujassam. Zero, har bir jamiyatda mustaqil holda o‘z hayotini ta’minlay olmaydigan, ya’ni jamiyat yordamiga muhtoj bo‘lgan kishilar mavjud bo‘ladi. Shuning uchun ularning dardini anglash hamda ularga amaliy va ma’naviy yordam qo‘lini cho‘zish barchamiz uchun ham farz, ham qarzdir. Bu haqda muqaddas kitobimiz Qur’oni karimda juda ko‘p ta’kidlar mavjud. “Baqara” surasi 3-oyati fikrimizning yorqin dalilidir: “Ular g‘aybga iymon keltirurlar, namozni to‘kis ado eturlar va Biz ularga bergan rizqdan nafaqa qilurlar”.

Demak, mo‘min kishining eng ulug‘ sifatlaridan biri muhtojga ko‘maklashishdir. Mamlakatimizda bu xayrli ish juda yaxshi yo‘lga qo‘yilgan. Buning natijasida ijtimoiy himoya sohasida yildan yilga ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda. Yig‘ilishda xuddi shu jihatlar tilga olinib, O‘zbekiston – ijtimoiy davlat ekanligi, hamda bu tamoyil Konstitutsiyamizda mustahkamlab qo‘yilganligi va shu asosida mehr va ko‘mak tizimi aholiga tobora yaqinlashtirilayotganligi aytib o‘tildi. Barcha hududlarda “Inson” markazlari ochilib, mahallalarda ijtimoiy xizmat ko‘rsatish yo‘lga qo‘yilganligi, ijtimoiy xodimlar uyma-uy yurib, minglab muhtoj odamlarga yordam ko‘rsatayotgani, keyingi paytlarda nogironlikni belgilash ishlari ancha soddalashtirilib, 26 ming nafar nogiron kishiga zarur protez berilganligi, yotib qolgan yolg‘iz keksalarga uyida parvarish tashkil etilayotganligi, nogironligi bor bolalarning bog‘cha-maktablarga joylashtirilganligini bu sohada amalga oshirilgan xayrli ishlar sifatida tilga olib o‘tildi. Yig‘ilishda tilga olingan bu raqamlar shunchaki hisobot emas, ularning har biri ortida minglab jamiyat ko‘magiga muhtoj kishilar taqdiri, minglab oilalarning quvonchu shodliklari mujassamdir. Alisher Navoiyning quyidagi baytini eslash o‘rinlidir:

Kimki bir ko‘ngli buzuqning xotirin shod aylagay,
Oncha borkim, Ka’ba vayron bo‘lsa, obod aylagay...

Bu bejiz emas, albatta. Zero, ulamolar ta’kidlashicha, inson qalbi Yaratganning nazargohidir. Bir g‘amga to‘lgan ko‘ngilni obod etish, ya’ni unga shodlik ulashish, Ka’ba vayron bo‘lsa, uni qayta tiklab, Allohning roziligini topish bilan barobardir. Bu o‘rinda yana shuni ham unutmaslik kerakki, muhtojga yordam qo‘lini cho‘zgan kishilar ularning duosi tufayli ulkan savobga erishadi va natijada o‘zlariga ham naf yetadi, ya’ni Alisher Navoiy hazratlari ta’kidlaganlariday:    

Naf’ing agar xalqqa beshakdurur,
Bilki, bu naf’ o‘zungga ko‘prakdurur...

Xalqqa naf yetkazish, muhtojlarga yordam berish uchun ijtimoiy himoya sohasini yanada rivojlantirish, yig‘ilishda aytib o‘tilgan ishlarni amalga oshirish hukumatimizdan, soha xodimlaridan juda katta mas’uliyat, milliardlab mablag‘lar talab qilishi tabiiy hol, albatta. Ammo shuni unutmaslik kerakki, bu nafaqat davlat va soha xodimlari, balki kimgadir yordam ko‘rsatishga qodir bo‘lgan har birimizning zimmamizdagi ishdir.

Allohga behad hamdu sanolar bo‘lsinki, yurtimiz tinch, turmushimiz farovon. Shu bois har kuni yuzlab to‘ylar va boshqa marosimlar bo‘lib o‘tmoqda. Ulardagi to‘kin-sochin dasturxonni ko‘rib, shukronalar aytamiz, lekin shu bilan birgalikda yana bir holat kishini o‘ylantiradi. Shu o‘rinda yana Hazrat Navoiyga qaytishni lozim topdik. Tarixdan ma’lumki, ulug‘ shoirimizning butun hayoti muhtojlarga yordam qo‘lini cho‘zish bilan ziynatlangan. U zotning sa’y-harakatlari, bevosita sarflagan mablag‘lari tufayli o‘sha paytda mamlakatda obodonchilik ishlari avj olgan, Hirot ilm-fan, adabiyot va san’at markaziga aylanib, turli sohalarning o‘nlab vakillari ilm bilan mashg‘ul bo‘lgan va ijod qilganlar. Biz bugun muhtojlarga ko‘rsatishi kerak bo‘lgan xayru ehson haqida o‘ylar ekanmiz Alisher Navoiyning “Hayrat ul-abror” (“Yaxshilarning hayratlanishi”) asaridan olingan quyidagi misralarni siz aziz o‘quvchilarga taqdim etishni lozim topdik. Hazrat saxovat haqida gapirar ekanlar, qilinilayotgan har bir ish ham saxiylik emasligini ta’kidlab shunday deb yozadilar:

Yoyar anga supraki, ul och emas,
Berur anga to‘nki, yalang‘och emas.
Ot anga tortarki, yuz ilqisi bor,
Sim anga berurki, yuz ilg‘isi bor...

Shoirning fikricha, qorni to‘qqa dasturxon yozish, usti butga to‘n kiygizish, yuz oti borga yana ot hadya qilish, yuz ilg‘isi (mol-dunyosi) borga sim (pul) berishni saxiylik sifatida baholab bo‘lmaydi. Shuningdek, shoir tamagirlik bilan, nimadir qaytarib olish maqsadida yozilgan dasturxonning sohibini ham saxovatli demaslikka chaqiradi. Biz bugungi to‘y-tomosha, ma’rakalardagi noz-ne’matlar bilan to‘lib toshgan dasturxon atrofida o‘tirgan kishilarni ko‘rib, aynan yuqorida aytilgan so‘zlarning guvohi bo‘layotganimiz hech kimga sir emas.

Demak, xalqqa dasturxon yozishdan, kimgadir yordam qo‘lini cho‘zishdan maqsad bunday bo‘lmasligi kerak. Bugun, afsuski, ko‘pchiligimiz o‘zimizni ko‘rsatib qo‘yish, boshqalardan kam emasligimizni bildirish kabi mutakabbirlik bilan mol-dunyoni sochish va “saxiylik” qilishga odatlanib qolganmiz. Yig‘ilishda aytilishicha, kelasi yil 1 million 200 ming aholini kambag‘allikdan chiqarish uchun ta’lim, to‘garak, kasb-hunar, tibbiyot masalalarini hal qilish va yashash sharoitini yaxshilash zarur ekan. Agar biz to‘y va ma’rakalarimizni tom ma’nodagi saxovat tadbiriga aylantirsak, qaysidir yordamga muhtoj kishilarning ko‘nglini ko‘ratib, obod qilsak, jamiyatimizda yuqorida keltirilgan muhtojlar soni keskin kamayib ketar edi.

Yig‘ilishda aytilgan gaplardan meni o‘ylantirgan yana bir holat haqida ham fikr bildirishni lozim topdim. Unda keltirilgan ma’lumotlarga qaraganda, bugungi kunda og‘ir vaziyatga tushib qolgan bo‘lsa-da, o‘zida kuch topib, hayotini o‘zgartirgan matonatli insonlar oramizda ko‘p ekan. Bizning atrofimizda, yashab turgan hududimizda ham shunday kishilar topiladi. Ularni boshqalarga o‘rnak qilib ko‘rsatishimiz, o‘z vazifamizdan kelib chiqqan holda aholi bilan bo‘layotgan suhbatlarimizda ularning tom ma’nodagi qahramonliklari haqida ham gapirishimiz kerakligini anglab yetdim. Chunki sir emas, bugun to‘rt muchasi soppa-sog‘, lekin nafaqa undirish ilinjida idorama-idora yurib, o‘zini bechora qilib ko‘rsatishga odatlanib qolgan “muhtojlar” ham yo‘q emas.

Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning nutqlari yig‘ilishda ishtirok etganlarda juda katta taassurot qoldirdi va ko‘pchilik unga o‘z munosabatini bildirdi. Jumladan, O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining chiqishi ham ishtirokchilar tomonidan iliq kutib olindi. U kishining, ayniqsa, “Odamlarning ko‘ziga yosh, qalbiga xursandchilik keltirgani Ijtimoiy himoya milliy agentligining tashkil qilinishi bo‘ldi. Bu – Insof agentligi”, – degan gaplari ko‘pchilikka manzur bo‘ldi. Darhaqiqat, muhtojlarga yordam berish, eng avvalo, imonli va insofli kishilarning fazilati. Zero, har bir ezgu ish insofdan boshlanadi. So‘zimni yakunlar ekanman, Nabiyyimiz sollallohu alayhi vasallamning bugungi mavzumizga oid quyidagi hadislarini eslashni va sizlarga eslatishni lozim topdim:

Nabiy sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Kim bir mo‘mindan bu dunyo mashaqatlaridan bir mashaqqatni aritsa, Alloh taolo undan qiyomat kuni mashaqqatlaridan birini aritadi. Kim bir kambag‘alning ishini yengillatsa, Alloh uning bu dunyoyu oxirat ishlarini yengillatadi”. Bas, shunday ekan, barchamiz nabiyimizning bu o‘gitlariga amal qilib, muhtojlarga ko‘mak berib yashashga odatlanaylik. Zero, bunday yaxshilik bilan xulqlanish biz mo‘minlar uchun eng zarur fazilatdir.

Alisher domla Naimov,
Farg‘ona viloyati bosh imom-xatibi o‘rinbosari.