Er o‘z ayolidan so‘radi:
«Erkak uylanganda nima yo‘qotadi va nima topadi?»
Ayoli tabassum bilan javob berdi:
«Erkak o‘z yolg‘izligini, kichik qarorlarni mustaqil qabul qilish erkinligini va yangi mas’uliyatlari haqida o‘ylamasdan harakat qilish qobiliyatini yo‘qotadi. Bunga javoban esa, hayotidagi sherikni, farzandlarining onasini va hayotda iliqlik ufurib turgan uyni topadi».
Er kulib so‘radi: «Unda baxt-saodatchi?»
Ayoli tabassum bilan javob berdi: «Baxt-saodat, azizim, bu o‘zimiz yaratadigan narsa. Agar nikoh biz uchun majburiyatlarni, xursandlikni va muvaffaqiyatni bo‘lishishni anglatsa, biz baxtli bo‘lamiz. Ammo agar biz unga yo‘qotish sifatida qarasak, doimo norozilik hissini tuyamiz».
Er uning so‘zlarini mulohaza qilib, yana so‘radi: «Sen meni ko‘proq sevasanmi yoki bolalaringni?».
Ayoli ikkilanmay javob berdi: «Bolalarimni».
Er ajablanib so‘radi: «Nega?».
Ayoli javob berdi: «Chunki ular mening bir bo‘lagim, qonim va jonim».
Er kulib: «Unda men-chi?».
Ayoli kulib javob berdi: «Siz esa bu turmushimdagi sheriksiz, ba’zan meni xursand qilasiz, ba’zan esa asabimni buzasiz!».
Bu suhbatdan so‘ng er o‘ylanib qoldi: «Rostdan ham er-xotin munosabati qurbonliklar ustiga quriladimi va bu qurbonliklar qadrlanadimi?».
Jamiyatimizda ayol oilaning asosiy tirgaklaridan biri hisoblanadi. U kechalari uyqusiz qoladigan ona, ovqat tayyorlaydigan, bolalarini o‘qitadigan, tarbiyalaydigan, uyni tozalaydigan, g‘amxo‘rlik qiladigan va qo‘llab-quvvatlaydigan ayoldir. U hayotning barcha og‘irliklarini jimgina o‘z yelkasida ko‘taradi va charchoqqa qaramay, tabassum qilib yashaydi.
Shunga qaramay, bordiyu oila a’zolaridan biri muvaffaqiyatsizlikka uchrasa, barmoqlar darhol ayolga qaratiladi:
— Bolaning o‘qishi orqaga qolsa, «Ona qayerda?» deyishadi.
— Bolaning xulqi yomon bo‘lsa, «Ona uni tarbiyalamabdi!» deyishadi.
— Erning hayotidan qoniqmaganligida, «Xotin yetarli e’tibor bermabdi!» deyishadi.
— Uy tartibsiz bo‘lsa, «Ona o‘z vazifasini bajarmabdi!» deyishadi.
Ammo haqiqat shuki, ayol oilada ulkan rol o‘ynaydi. U haqiqiy maktab, hatto undan ham ustundir. U — jarohatni davolovchi shifokor, qadriyatlarni singdiruvchi murabbiy, maslahat beruvchi maslahatchi va kattayu kichikka g‘amxo‘rlik qiluvchi mehribon inson.
U hayot hikmatini saqlaydigan kutubxona, mehr-muhabbatni beg‘araz baxsh etadigan yurak, oilaning suyanchig‘i bo‘lgan qo‘llab-quvvatlovchi ustundir.
Shuning uchun, kattayu kichik mas’uliyatlarni zimmasiga olgan, o‘z tinchligi va baxt-saodatidan boshqalar uchun voz kechadigan, barcha qiyinchiliklarga qaramay atrofidagi insonlarga xursandlik ulashadigan ayolga chuqur hurmat bilan e’tibor qaratmoq lozim.
Ey ayol, tabassum qil va o‘zing bilan faxrlan. Chunki sen avlodlarni tarbiyalovchi, dunyodagi kuch va muhabbat manbaisan.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV
Cavol: Men har yili qurbonlik qilar edim, bu yil ham qurbonlik qilishni niyat qilgan edim. Ammo bu yil muborak haj ibodatini ado qilish nasib qilib haj qilish uchun ketayapman. Shu holatda qurbonligimni qanday ado qilaman?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taolo safaringizni O‘zi oson qilsin. Qurbonlik vojib bo‘lishi uchun kishi muqim bo‘lishi kerak, safarda yurgan musofirlarga qurbonlik qilish vojib bo‘lmaydi.
Musofir kishi qurbonlik qilinadigan kunlar o‘tib ketishidan avval muqim bo‘lib qolsa, bu holatda unga qurbonlik qilish vojib bo‘ladi.
Zimmasiga qurbonlik qilish vojib bo‘lgan boy kishi qurbonlik qilish maqsadida qo‘y sotib olib qurbonlik qilinadigan kunlar kelishidan avval safarga chiqib ketsa, uning zimmasidan qurbonlik soqit bo‘ladi. Ammo boyligi nisobga yetmagan va shu sababli unga qurbonlik qilish vojib bo‘lmagan kishi qurbonlik qilish maqsadida qo‘y sotib olsa, qurbonlik qilish uchun qo‘y sotib olish bilan qurbonlik qilishni nazr qilgan hisoblanadi va bunday kishi qurbonlik qilinadigan kunlari safarga chiqsa ham uning zimmasidan qurbonlik soqit bo‘lmaydi. Nomidan qurbonligini so‘yish uchun biror kishini vakil qilib tayinlaydi (Fatavoi Hindiya).
Demak, agar sizni nisob miqdorida molingiz bo‘lib sizga qurbonlik qilish vojib bo‘lgan bo‘lsa va hox qurbonlik qilish uchun qo‘y sotib olgan bo‘lsangiz ham yoki sotib olmagan bo‘lsangiz ham bu kunlarda safarda bo‘lganingiz sabab sizdan qurbonlik soqit bo‘ladi.
Agar sizni nisobga yetgan molingiz bo‘lmasa va sizga qurbonlik qilish vojib bo‘lmagan bo‘lsa, qurbonlik qilish uchun qo‘y ham sotib olmagan bo‘lsangiz sizga qurbonlik vojib emas. Lekin qurbonlik qilish uchun qo‘y sotib olgan bo‘lsangiz nomingizdan qurbonligingizni so‘yish uchun biror kishini vakil qilasiz.
Bu o‘rinda yana bir jihatga e’tibor qaratishingiz lozim. Agar haj safarida muqimlik holatini topsangiz ya’ni Makkada unga borganingizdan boshlab Minoga chiqadigan kuningizgacha yoki Minodan qaytganingizdan keyin 15 kun tursangiz qurbonlik vojib bo‘ladi. Uni o‘sha yerda yoki vakil orqali o‘z uyingizda so‘ydirishingiz vojib bo‘ladi.
Yana shuni ta’kidlaymizki, mazkur qurbonlik va hajdagi jonliq so‘yish masalalari boshqa-boshqa masalalardir. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.