Er o‘z ayolidan so‘radi:
«Erkak uylanganda nima yo‘qotadi va nima topadi?»
Ayoli tabassum bilan javob berdi:
«Erkak o‘z yolg‘izligini, kichik qarorlarni mustaqil qabul qilish erkinligini va yangi mas’uliyatlari haqida o‘ylamasdan harakat qilish qobiliyatini yo‘qotadi. Bunga javoban esa, hayotidagi sherikni, farzandlarining onasini va hayotda iliqlik ufurib turgan uyni topadi».
Er kulib so‘radi: «Unda baxt-saodatchi?»
Ayoli tabassum bilan javob berdi: «Baxt-saodat, azizim, bu o‘zimiz yaratadigan narsa. Agar nikoh biz uchun majburiyatlarni, xursandlikni va muvaffaqiyatni bo‘lishishni anglatsa, biz baxtli bo‘lamiz. Ammo agar biz unga yo‘qotish sifatida qarasak, doimo norozilik hissini tuyamiz».
Er uning so‘zlarini mulohaza qilib, yana so‘radi: «Sen meni ko‘proq sevasanmi yoki bolalaringni?».
Ayoli ikkilanmay javob berdi: «Bolalarimni».
Er ajablanib so‘radi: «Nega?».
Ayoli javob berdi: «Chunki ular mening bir bo‘lagim, qonim va jonim».
Er kulib: «Unda men-chi?».
Ayoli kulib javob berdi: «Siz esa bu turmushimdagi sheriksiz, ba’zan meni xursand qilasiz, ba’zan esa asabimni buzasiz!».
Bu suhbatdan so‘ng er o‘ylanib qoldi: «Rostdan ham er-xotin munosabati qurbonliklar ustiga quriladimi va bu qurbonliklar qadrlanadimi?».
Jamiyatimizda ayol oilaning asosiy tirgaklaridan biri hisoblanadi. U kechalari uyqusiz qoladigan ona, ovqat tayyorlaydigan, bolalarini o‘qitadigan, tarbiyalaydigan, uyni tozalaydigan, g‘amxo‘rlik qiladigan va qo‘llab-quvvatlaydigan ayoldir. U hayotning barcha og‘irliklarini jimgina o‘z yelkasida ko‘taradi va charchoqqa qaramay, tabassum qilib yashaydi.
Shunga qaramay, bordiyu oila a’zolaridan biri muvaffaqiyatsizlikka uchrasa, barmoqlar darhol ayolga qaratiladi:
— Bolaning o‘qishi orqaga qolsa, «Ona qayerda?» deyishadi.
— Bolaning xulqi yomon bo‘lsa, «Ona uni tarbiyalamabdi!» deyishadi.
— Erning hayotidan qoniqmaganligida, «Xotin yetarli e’tibor bermabdi!» deyishadi.
— Uy tartibsiz bo‘lsa, «Ona o‘z vazifasini bajarmabdi!» deyishadi.
Ammo haqiqat shuki, ayol oilada ulkan rol o‘ynaydi. U haqiqiy maktab, hatto undan ham ustundir. U — jarohatni davolovchi shifokor, qadriyatlarni singdiruvchi murabbiy, maslahat beruvchi maslahatchi va kattayu kichikka g‘amxo‘rlik qiluvchi mehribon inson.
U hayot hikmatini saqlaydigan kutubxona, mehr-muhabbatni beg‘araz baxsh etadigan yurak, oilaning suyanchig‘i bo‘lgan qo‘llab-quvvatlovchi ustundir.
Shuning uchun, kattayu kichik mas’uliyatlarni zimmasiga olgan, o‘z tinchligi va baxt-saodatidan boshqalar uchun voz kechadigan, barcha qiyinchiliklarga qaramay atrofidagi insonlarga xursandlik ulashadigan ayolga chuqur hurmat bilan e’tibor qaratmoq lozim.
Ey ayol, tabassum qil va o‘zing bilan faxrlan. Chunki sen avlodlarni tarbiyalovchi, dunyodagi kuch va muhabbat manbaisan.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV
Shukuh
Mamlakatimizda muborak Qurbon hayitini ko‘tarinki kayfiyatda nishonlash yaxshi an’anaga aylangan. Bayram kunlari yurtimizda mehr-oqibat, insonparvarlik, shukronalik, saxovat va bag‘rikenglik kabi xalqimizga xos ezgu fazilatlar yanada yorqin namoyon bo‘ladi.
Ushbu muborak ayyomda qarindosh-urug‘lar, yaqinlar, yolg‘iz keksalar holidan xabar olinadi, ko‘makka muhtoj insonlarga yordam beriladi, qisqacha aytganda, jamiyatda birdamlik va ahillik muhiti yana ham mustahkamlanadi.
Kezi kelganda, bugun mamlakatimiz yangi taraqqiyot bosqichiga chiqqanini, barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham ko‘plab islohotlar amalga oshirilayotganini, yutuqlarga erishilayotganini alohida qayd etish lozim.
Yangi O‘zbekistondagi bu muvaffaqiyatlar zamirida fuqarolarning vijdon erkinligi huquqlarini ta’minlash borasidagi yangilik va yengilliklarni alohida qayd etish, xususan, ikki muhim hujjatni eslab o‘tish lozim.
Birinchisi — “O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Qonun, ikkinchisi — Prezidentimizning “Fuqarolarning vijdon erkinligi huquqi kafolatlarini yanada mustahkamlash hamda diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni. Ushbu ikki muhim hujjat tom ma’noda diniy-ma’rifiy soha samaradorligini yangi bosqichga olib chiqishning mustahkam huquqiy asosi bo‘ldi.
Farmonga asosan, ko‘hna Buxoroda Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi tashkil etildi. Bu xalqimiz, xususan, diniy-ma’rifiy soha vakillari uchun katta xushxabardir. Ushbu markaz tom ma’noda buyuk ajdodimiz Bahouddin Naqshband va naqshbandiylik tariqati allomalarining yuksak insonparvarlik g‘oyalarini ilmiy asosda o‘rganish, yosh avlodni bag‘rikenglik hamda o‘zaro hurmat ruhida tarbiyalashda muhim o‘rin tutadi. Shuningdek, tasavvuf ta’limoti tarixi va uning bugungi kundagi ahamiyatini ilmiy tadqiq etish, “Yetti pir” allomalari va aziz avliyolarning boy ilmiy-ma’naviy merosini xalqaro maydonda keng targ‘ib qilish kabi asosiy vazifalarni bajaradi. Naqshbandiylik ta’limotining ezgu g‘oyalarini tadqiq etish uchun ilmiy-nazariy va uslubiy masalalarga bag‘ishlangan anjuman, konferensiya, ko‘rgazma, seminar-trening, tanlovlar hamda boshqa madaniy-ma’rifiy tadbirlar tashkil etadi. Tasavvuf ta’limotining ilmiy asoslangan g‘oyalarini targ‘ib qiladi va soxta tariqatchilikning oldini olish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi.
Sirasini aytganda, ushbu markaz ham Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari hamda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi singari uchinchi Renessansni qaror toptirish yo‘lidagi yana bir mustahkam ilm va aql markazi bo‘ladi, albatta.
Shu o‘rinda, O‘zbekiston Prezidentining Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigida ta’kidlanganidek, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi — Samarqand shahri 2025 yilda Islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda.
Poytaxtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz hamda xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin timsoli sifatida yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanajak, albatta.
Shukrki, maqtansak arziydigan bu kabi xushxabar va yangiliklar bisyor. Ayniqsa, ayni hayit kunlarida bu yurtdoshlarimiz kayfiyatini yanada ko‘tarishi, bayramga o‘zgacha shukuh qo‘shishi muqarrar.
Kezi kelganda aytish joizki, muborak Qurbon hayitining ahamiyati yangi O‘zbekistonda ijtimoiy davlat barpo etish jarayonlari hal qiluvchi bosqichga kirayotgan bugungi sharoitda tobora ortib bormoqda. Bu muborak kunda yaqinlar bilan ko‘rishish, uzoqlashgan do‘stlar bilan yarashish, qarindosh-urug‘larga ziyoratga borish — barchasi mehr-oqibat va insonlar o‘rtasidagi uzviy aloqalarni mustahkamlaydi.
Hayit faqat bayramgina emas, balki ming yillar davomida shakllangan qadriyatlarimiz tarannumi hisoblanadi. Odatda ushbu ayyomda hamma bir-birini bayram bilan samimiy muborakbod etadi, qurbonliklar qilinadi. Qurbonlik go‘shtidan va taomidan ehtiyojmand, kam ta’minlangan insonlar, turli millat va din vakillariga ulashiladi. Bu, o‘z navbatida, saxiylik, shukronalik, jamiyatdagi tenglikni ta’minlashga qaratilgan ulkan ibrat hamda muhtojlar, yetim-yesirlar va e’tiborga muhtoj insonlar haqida qayg‘urishning amaliy ifodasi, qolaversa, o‘zaro mehr-oqibat rishtalarining yanada mustahkamlanishiga sabab bo‘ladi.
Hayit ayyomingiz muborak bo‘lsin!
Homidjon ISHMATBЕKOV,
O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari.