Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bu – nihoyatda foydali hadis. Umar ibn Xattob roziyallohu anhu bu hadisni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan eshitib, ahamiyatini his qilib, uni o‘g‘li Abdulloh ibn Umarga, Abdulloh esa o‘z navbatida o‘g‘li Solimga o‘rgatgan. Biz ham bu muborak oiladan bizgacha yetib kelgan ushbu hadisni o‘zimizning farzandlarimizga, nevaralarimizga yetkazishimiz kerak.
Bu hadisda balo yetgan odamlarga e’tibor qilib, hadisda kelgan duoni qilishga ochiq-oydin chaqiriq bor. Mo‘min-musulmon odam balo-ofatga uchragan odamga qanday munosabatda bo‘lishi kerakligini, buning iymoniy, ruhiy va tarbiyaviy foydalarini, nafsni kibr, hasad, norozilik va g‘am-qayg‘u kabi tuyg‘ulardan xalos qilishni shu hadisdan o‘rganamiz.
Baloga yo‘liqqanlar kim?
Bu hadisi sharifda musibat yetgan, jismi kasal yoki zaif bo‘lgan, turli dardlarga chalingan kishilarni ko‘rganda ulardan ibrat olish, bunday musibatdan panoh so‘rash, o‘ziga bunday musibat berilmagani uchun shukrona qilishning eng oliy namunasi bor. Tamaki chekadigan, fosiqlik qiladigan, namozga bee’tibor bo‘ladigan, gunoh ishlarni qiladigan, dinida musibatga uchraganlar ham ana shular jumlasidan hisoblanadi. Bundan tashqari, oilaviy muammolarga uchraganlar, ota-onasiga oq bo‘lgan, aka-ukalari, opa-singillari bilan urishib, mahkamalargacha borib yurganlarni ham bunga misol qilib keltirish mumkin.
Bu duoni musibat yetgan kishilarga eshittirmasdan, ichida aytish musulmonning odobidir. Lekin oila a’zolarimiz eshitib, duoni o‘rganishlari uchun eshittirib aytsak bo‘ladi.
Musibatga uchragan odamlarni ko‘rganingizda ularning haqqiga ham duo qilamiz. Ammo ayni paytda Alloh taolo ularga yetgan musibatdan sizni saqlaganini tushunib, beixtiyor «Senga yetgan balodan meni saqlagan, meni yaratgan narsalarining ko‘pidan afzal qilgan Allohga hamdlar bo‘lsin!» deb yuborasiz.
Bu nabaviy so‘zlar mo‘mina qizlarning ruhiyatiga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Chunki bu so‘zlarni aytganingizda sizni siylagan, ko‘pgina musibatlardan saqlagan Allohning marhamatini yanada chuqurroq his qilasiz. Alloh taolo bu balodan sizni saqlabdi. Shuning o‘zi buyuk ne’mat emasmi? Shuni anglab yetsangiz, muammolaringiz qanchalik ko‘p bo‘lsa ham, hayotingizda qanchalik katta to‘siqlarga duch kelgan bo‘lsangiz ham, baxt-saodatning, rozilikning ta’mini his qilasiz. Bu duoni qilayotganda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning «keyingi hayotida ana shu balodan saqlanadi» degan va’dalariga to‘liq ishoning.
Ta’kidlab aytamanki, bu duoni qilayotganingizda musibat egasini aslo masxara qilmang! Shunda hayotingizning har bir lahzasi Allohning marhamati bilan limmo-lim ekanini ko‘rasiz.
Dinida, xulqida musibatga uchrab, gunoh qilib yurgan odam mana shu duolarni takrorlab yursa, o‘z-o‘zidan o‘sha gunohni yomon ko‘rib, bu kabi ishlardan tiyiladigan, qaytib bu ko‘yga tushmaslikni istaydigan bo‘lib qoladi. Ofatga uchragan odamni ko‘rganda uning haqqiga duo qiladigan, o‘ziga bu ofat yetmagani uchun shukr qiladigan bo‘lib qoladi.
Musibat qanchalik og‘ir bo‘lmasin, bu musibat mo‘minlar uchun marhamat hisoblanadi, chunki musibatga uchragan odam sabr qilsa, ko‘plab gunohlari kechirib yuboriladi.
Shu bilan birga, yuqoridagi hadisda birovga musibat yetganini ko‘rgan kishilar uchun eslatma bor. Oramizda musibat yetganlar bo‘lishi, sizu biz bilan birga yashashi – qalbimizdagi dardlar uchun shifodir. Masalan, bir odam kambag‘al, deylik. U boshqa bir odamning og‘ir kasal bo‘lib qolganini, lekin kambag‘al bo‘lgani uchun davolanishga pul topa olmayotganini ko‘rsa, o‘zi kambag‘al bo‘lsa ham, tani-joni sog‘-salomat bo‘lgani uchun Alloh taologa hamdlar aytadi. Yoki bir qizning hamma dugonalari erta-erta turmushga chiqib ketib, o‘ziga esa hamon sovchi kelmayotganidan mahzun bo‘lib yuribdi, deylik. O‘sha turmushga erta chiqqan dugonalaridan biri eridan ko‘p zulm ko‘rib, oilasi buzilib, bir necha oydan keyin uyiga qaytganini ko‘rsa, o‘zining boshiga shunday tashvish tushmagani uchun, «ajrashgan» degan nom orttirib olmagani uchun Allohga hamd aytadi. Ajrashganidan kuyinib yurgan boshqa bir ayol esa eridan ajrab, zino qilib yurganlarni ko‘rganida o‘zining bunday harom yo‘lga kirib ketmagani uchun shukr qiladi. Bunday voqealar – ko‘radigan ko‘zi, fikrlaydigan aqli, his qiladigan qalbi bor insonlar uchun eslatmalar, ibratlar zanjiridir.
Hayotda shundaylar borki, musibatga uchraganlarning oldidan o‘tadi, lekin parvo ham qilmaydi. Ular o‘zi bilan ovora, faqat o‘zi haqida qayg‘uradi, xolos. Yana ba’zilar bor, afsuski, musibatga uchraganlarni masxara qilishgacha boradi. Bir kun kelib, o‘zi ham uning o‘rnida bo‘lib qolishi mumkinligi xayoliga ham kelmaydi. Aqlli odam esa musibatzadalarga rahm-shafqat nazari bilan qaraydi, bunday musibat o‘zining boshiga tushmagani, Alloh taolo uni saqlagani uchun Robbiga hamd aytadi, Alloh uni boshqa ko‘plab maxluqlaridan ustun qilganini his qiladi.
Bir olim aytadi: «Boy-badavlat odamlarga qarab, o‘zimni mahrumdek, bechoradek his qilsam, kasalxonaga borib, u yerda boshiga turli musibat tushgan odamlarni, og‘ir bemorlarni ko‘raman-da, hayotimdan mamnun bo‘lib qaytaman. Shunday paytlarda otamning haqqiga rahmat-mag‘firat so‘rab, duolar qilaman, chunki menga bunday qilishni otam o‘rgatgan. Otam doim bunday der edi: «Qachon o‘zingni bechora his qilsang, dunyo matohlaridan biror narsaga ega bo‘lmaganing uchun mahzun bo‘lsang, Allohning senga bergan ne’matini his qilish uchun kasalxonaga borgin».
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.
Muhtaram vatandoshlar!
Siz, azizlarni, barcha mo‘min-musulmon yurtdoshlarimizni, butun xalqimizni ulug‘ va mo‘tabar ayyom – Qurbon hayiti bilan chin qalbimdan samimiy muborakbod etib, o‘zimning yuksak hurmatim va ezgu tilaklarimni bildirishdan g‘oyat mamnunman.
Jamiki islom ummati uchun qadrli bo‘lgan ushbu shukuhli bayram – Iyd al-Adhoni el-yurtimiz bilan birgalikda tinch va osoyishta muhitda kutib olayotganimiz uchun, avvalo, mehribon va qudratli Alloh taologa behisob shukronalar aytamiz.
Hech shubhasiz, keyingi yillarda Yangi O‘zbekistonda ijtimoiy, xalqchil davlat barpo etish, uning ma’naviy asoslarini mustahkamlash va ta’sirchanligini oshirishda muqaddas islom dini, uning asosiy bayramlaridan biri bo‘lgan Qurbon hayiti ham muhim rol o‘ynamoqda.
Ayniqsa, bu bayramning insonparvarlik, ahillik, saxovat va olijanoblik kabi fazilatlari yurtimizda “Inson qadri uchun, inson baxti uchun” degan ezgu g‘oya asosida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlarga uyg‘un va hamohang bo‘lib, aholining ehtiyojmand qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash, keksalar, yoshlar va xotin-qizlar haqida alohida g‘amxo‘rlik ko‘rsatish, kambag‘allikni qisqartirishga qaratilgan dasturlarimiz samarasini oshirishga xizmat qilayotganini alohida ta’kidlash o‘rinlidir.
Aziz do‘stlar!
Bugungi kunda mamlakatimizda turli millatlar va diniy konfessiyalar o‘rtasidagi hamjihatlikni mustahkamlash, vijdon erkinligini ta’minlash, diniy-ma’rifiy merosimizni asrab-avaylash, yosh avlodni milliy va umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash bo‘yicha ulkan ishlar amalga oshirilmoqda.
Bu haqda so‘z yuritganda, islom dinining ezgu tamoyillarini chuqur o‘rganish, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilayotganini ta’kidlash lozim. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi – Samarqand shahri 2025 yilda islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda, Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari qatoriga, shu yil Buxoro shahrida o‘z faoliyatini boshlaydigan Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi ham qo‘shildi.
Poytaxtimiz Toshkent shahrida bunyod etilayotgan Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz va xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin timsoli sifatida Yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanadi, deb ishonaman.
Hurmatli yurtdoshlar!
Shu saodatli kunlarda 15 ming nafar vatandoshimiz muqaddas haj ziyoratini ado etmoqda. Ezgu duo va niyatlar ijobat bo‘ladigan mana shunday munavvar lahzalarda ularni ham Qurbon hayiti bilan samimiy qutlab, Yaratgandan yurtimizga sog‘-omon qaytib kelishlarini so‘raymiz.
Umid qilamizki, muhtaram hojilarimiz jamiyatimizda birdamlik, oila va mahallalarimizda mehr-oqibat muhitini yanada mustahkamlash, yoshlarimiz tarbiyasini kuchaytirish, ularni ilm-ma’rifatga, zamonaviy kasb-hunarlarni egallashga, Vatan himoyachisi bo‘lishga targ‘ib etish, muhtoj insonlarga ko‘mak berishda alohida ibrat va namuna ko‘rsatadilar.
Qalblarimiz quvonchga to‘lgan ushbu fayzli kunlarda xorijiy davlatlarda bo‘lib turgan vatandoshlarimizni ham bugungi ulug‘ ayyom bilan chin dildan qutlab, ularga sog‘lik-omonlik, baxt va omad tilaymiz.
Jahonning uzoq-yaqin o‘lkalaridagi musulmon ummatini ham qizg‘in tabriklab, ularning xalqlari va mamlakatlariga tinchlik, ravnaq va farovonlik tilab qolamiz.
Aziz va muhtaram vatandoshlar!
Hozirgi kunda dunyo naqadar murakkab va tahlikali bo‘lib borayotganini barchamiz ko‘rib turibmiz. Bunday keskin sharoitda yurtimizda tinchlik, o‘zaro hurmat va totuvlik muhitini saqlab, barcha soha va tarmoqlarda fidokorona mehnat qilib ko‘zlagan yuksak maqsadlarimizga yeta olamiz.
Albatta, o‘z tarixida ne-ne sinov va mashaqqatlardan munosib o‘tgan mard va olijanob xalqimiz bunga har tomonlama qodir.
Bu yo‘lda el-yurtimizga mansub mehr-oqibat, o‘zaro birlik va jipslik biz uchun beqiyos kuch-qudrat manbai bo‘lib xizmat qiladi, deb ishonaman.
Siz, azizlarni muqaddas Qurbon hayiti bilan yana bir bor chin dildan tabriklab, barchangizga tinchlik-xotirjamlik, sihat-salomatlik, xonadonlaringizga fayzu baraka tilayman.
Qutlug‘ ayyom barchamizga muborak bo‘lsin!
Shavkat Mirziyoyev,
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti