Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyun, 2025   |   16 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
12 Iyun, 2025, 16 Zulhijja, 1446

Holi sizdan yomonroq, kambag‘alroqlarga e’tiborli bo‘ling!

07.01.2025   5781   6 min.
Holi sizdan yomonroq, kambag‘alroqlarga e’tiborli bo‘ling!

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «O‘zingizdan yuqoridagilarga emas, o‘zingizdan quyidagilarga qaranglar, shunda Allohning sizga bergan ne’matlarini oz sanamaysiz» (Imom Muslim rivoyati).

Inson mol-dunyoda, chiroyda, ijtimoiy holatda o‘zidan ustunroq odamlarga e’tibor beraversa, Alloh taolo haqida yomon gumonga borib qoladi. «Mendan boshqalarga rosa yaxshi ne’matlar bergan ekan, ular ne’matlarga ko‘milib yashayapti. Men esa doim nimagadir muhtoj bo‘lib yashayman» deb, o‘ziga berilgan ne’matlarni oz sanaydi, hatto ko‘rmay qoladi. Bu esa Alloh taolo bergan ne’matlarni mensimaslikka olib boradi. Natijada rozilik hissini yo‘qotib qo‘yadi, buning halovatini tuya olmay, azob ichida yashaydi. Bu esa uni nafrat, hasad tomon yetaklaydi. Natijada inson o‘zidan ustun bo‘lganlarga yomonlik qilishga o‘tadi. Ba’zida ulardan ustun bo‘lish maqsadida hatto o‘g‘rilik qilishdan, yolg‘on so‘zlashdan ham toymaydi. Boylik orttirish yo‘lida odamlar bilan musobaqalashib, o‘zini g‘am-g‘ussaga, iztirobga ko‘mib tashlaydi.

Inson mol-dunyo, chiroy, sog‘lik, quvvat borasida o‘zidan pastroq bo‘lganlarga qarasa, Alloh taoloning unga ko‘rsatgan karamini ko‘radi, boshqa ko‘plab odamlarga bermagan ne’matlarini unga berganini his qiladi. Natijada sakinat, xotirjamlik tuyadi, odamlarga nisbatan mehr-muhabbatli bo‘ladi, faqir-miskinlarga xayr-ehsonlar qilib, Allohning marhamatiga shukr keltirib, umrguzaronlik qiladi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam o‘z ummatlariga dunyoda ham, oxiratda ham saodatga erishtiruvchi narsani vasiyat qilganlarini tushunib yetadi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hayotni yana ham go‘zal qiladigan, qalbni baxt va sururga to‘ldiradigan eng go‘zal vasiyatlaridan biri - Abu Zarr G‘iforiy roziyallohu anhudan naql qilingan quyidagi hadisdir.

«Xalilim menga yetti narsani vasiyat qilganlar:

miskinlarni yaxshi ko‘rishni, ularga yaqin bo‘lishni buyurganlar;

o‘zimdan yuqoridagilarga emas, ortdagilarga qarashni buyurganlar;

hech kimdan hech narsa so‘ramaslikni buyurganlar;

silai rahm qilishni buyurganlar;

achchiq bo‘lsa ham, haqiqatni aytishni buyurganlar;

Alloh yo‘lida malomatchining malomatidan qo‘rqmaslikni buyurganlar.

«Laa havla va laa quvvata illaa billah (qudrat va quvvat faqat oliy, ulug‘ Alloh bilandir)» ni ko‘p aytishni buyurganlar».


Bir qiz aytadi: «Bu hayotdagi shodligimning sababi – Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning Abu Zarr roziyallohu anhuga qilgan yettita vasiyatlaridir. Bu vasiyatni o‘rganish boshqa, unga amal qilish boshqa ekan. Men Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga bo‘lgan ishonchim sababli bu vasiyatlarga amal qildim. Axir u zot biz ummatlar ikki dunyoda ham baxtli-saodatli bo‘lishimiz uchun yuborilmaganmidilar? Men bu vasiyatlar doim ko‘z oldimda, yonimda bo‘lsin deb, bir nechta qog‘ozga ko‘chirib, birini cho‘ntagimga, birini yostig‘imning ostiga, birini kiyim javonimga, birini dars stolimga qo‘yib qo‘yganman. So‘ngra ularga amal qila boshladim. Shu vasiyat sababli o‘zimga ishonchim ortdi, qalbim sakinatga to‘ldi. Masalan, o‘smirlik muammolari sabab biror kun ham psixolog maslahatiga muhtoj bo‘lmadim. Yaqinlarim, dugonalarim ko‘paydi. Har kecha Allohning fazli bilan xotirjam uyquga ketaman».

Boshqa bir qiz aytadi: «Necha yillar o‘zimdan, hayotimdan, atrofdagi hammadan norozi bo‘lib yashabman. Siqilish, tushkunlik, uyqusizlik – hammasini boshdan o‘tkazdim. Hatto jonimga qasd qilmoqchi ham bo‘lganman. Boy oilaning farzandi bo‘la turib, shu ahvolga tushib qoldim. Bir kuni bir dugonam meni yetimlarga, kambag‘allarga ehson qilaylik deb, yordamlashishga chaqirdi. Uning yaqinlari bir xayriya jamg‘armasida ishlar ekan, bu ehsonlar o‘sha jamg‘armadan edi. Allohning marhamati bilan, xayrli ish ekan deb, rozi bo‘ldim. Mana shu fikr hayotimning o‘zgarishida ilk qadam bo‘ldi. Bir beva ayolnikiga bordik. Yosh-yosh yetim bolalari bor ekan. Uning uyiga bordimu, hayotimda ilk bor saodat, shukrona hissini tuydim. Bu ayolning uyini, sharoitini ko‘rsangiz edi… Ayol murg‘ak go‘daklari bilan hayotning achchiq zarbalariga dosh berib yashayotgan bo‘lsa-da, Allohning ne’matlari, ko‘rsatgan marhamatlari uchun tinmay hamd aytar edi. Biz ozginagina pul, ro‘zg‘or uchun kerakli narsalarni bersak, haqqimizga uzundan-uzoq duolar qildi. Uning duolarida xursandchilik, samimiyat, rozilik va ixlos balqib turar edi. O‘sha kungi ziyoratdan yig‘lab qaytganim hali ham esimda. Chunki shu paytgacha naqadar ahmoqona hayot kechirib kelganimni o‘sha kuni his qilgan edim. Afsuski, umrimning asosiy qismi boylarga qarash, mol-dunyo borasida ular bilan musobaqa qilish bilan o‘tib ketibdi. Birorta dugonam menikidan chiroyliroq narsa sotib olsa yoki unikiga o‘xshash narsani izlab topa olmasam, ko‘zlarimdan uyqu qochib, hatto yig‘lashga tushardim.

Beva ayolning ziyoratidan keyin hayotga munosabatim butunlay o‘zgardi. Shundan keyin endi buyog‘iga zaiflar, ojizlarga, kambag‘allarga yordam beraman deb bel bog‘ladim. Moddiy jihatdan qiynalib turgan odamga yordam berish shunaqangi buyuk saodat ekanki, ko‘plab insonlar bundan mutlaqo bexabar ekan. Kambag‘allar bilan yelkadosh bo‘lib yashasangiz, qanday ahvolda yashayotgan bo‘lsangiz ham, hayotingizdan rozi bo‘lib qolasiz. Ularga yanada ko‘proq yordam berish uchun o‘qishda, ishda yanada ko‘proq ter to‘kasiz. Bu esa hayotingizga baraka kirgizadi, xotirjam uxlashingizga sabab bo‘ladi. Boshimdan o‘tkazgan tajribalarimdan kelib chiqib, barcha mahzun qizlarga kambag‘allarning, yetimlarning onalariga yaqinroq bo‘lishni, ularga imkon boricha moddiy, ma’naviy yordam berishni, ular bilan tez‑tez suhbatlashib turishni tavsiya qilaman. Bu tavsiyaga amal qilsangiz, haqiqiy halovat, chinakam xotirjamlik nimaligini o‘shanda bilasiz. Birovga yordam berishning zavqi birovdan yordam olishning zavqidan ko‘ra totli bo‘lar ekan».

Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev 
tarjimasi.

Boshqa maqolalar
Maqolalar

Mehr-oqibat, shodlik, xayr-saxovat ayyomi

06.06.2025   3480   4 min.
Mehr-oqibat, shodlik, xayr-saxovat ayyomi

Shukuh


Mamlakatimizda muborak Qurbon hayitini ko‘tarinki kayfiyatda nishonlash yaxshi an’anaga aylangan. Bayram kunlari yurtimizda mehr-oqibat, insonparvarlik, shukronalik, saxovat va bag‘rikenglik kabi xalqimizga xos ezgu fazilatlar yanada yorqin namoyon bo‘ladi.

Ushbu muborak ayyomda qarindosh-urug‘lar, yaqinlar, yolg‘iz keksalar holidan xabar olinadi, ko‘makka muhtoj insonlarga yordam beriladi, qisqacha aytganda, jamiyatda birdamlik va ahillik muhiti yana ham mustahkamlanadi.

Kezi kelganda, bugun mamlakatimiz yangi taraqqiyot bosqichiga chiqqanini, barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham ko‘plab islohotlar amalga oshirilayotganini, yutuqlarga erishilayotganini alohida qayd etish lozim.

Yangi O‘zbekistondagi bu muvaffaqiyatlar zamirida fuqarolarning vijdon erkinligi huquqlarini ta’minlash borasidagi yangilik va yengilliklarni alohida qayd etish, xususan, ikki muhim hujjatni eslab o‘tish lozim.

Birinchisi — “O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Qonun, ikkinchisi — Prezidentimizning “Fuqarolarning vijdon erkinligi huquqi kafolatlarini yanada mustahkamlash hamda diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni. Ushbu ikki muhim hujjat tom ma’noda diniy-ma’rifiy soha samaradorligini yangi bosqichga olib chiqishning mustahkam huquqiy asosi bo‘ldi.

Farmonga asosan, ko‘hna Buxoroda Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi tashkil etildi. Bu xalqimiz, xususan, diniy-ma’rifiy soha vakillari uchun katta xushxabardir. Ushbu markaz tom ma’noda buyuk ajdodimiz Bahouddin Naqshband va naqshbandiylik tariqati allomalarining yuksak insonparvarlik g‘oyalarini ilmiy asosda o‘rganish, yosh avlodni bag‘rikenglik hamda o‘zaro hurmat ruhida tarbiyalashda muhim o‘rin tutadi. Shuningdek, tasavvuf ta’limoti tarixi va uning bugungi kundagi ahamiyatini ilmiy tadqiq etish, “Yetti pir” allomalari va aziz avliyolarning boy ilmiy-ma’naviy merosini xalqaro maydonda keng targ‘ib qilish kabi asosiy vazifalarni bajaradi. Naqshbandiylik ta’limotining ezgu g‘oyalarini tadqiq etish uchun ilmiy-nazariy va uslubiy masalalarga bag‘ishlangan anjuman, konferensiya, ko‘rgazma, seminar-trening, tanlovlar hamda boshqa madaniy-ma’rifiy tadbirlar tashkil etadi. Tasavvuf ta’limotining ilmiy asoslangan g‘oyalarini targ‘ib qiladi va soxta tariqatchilikning oldini olish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi.

Sirasini aytganda, ushbu markaz ham Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari hamda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi singari uchinchi Renessansni qaror toptirish yo‘lidagi yana bir mustahkam ilm va aql markazi bo‘ladi, albatta.

Shu o‘rinda, O‘zbekiston Prezidentining Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigida ta’kidlanganidek, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi — Samarqand shahri 2025 yilda Islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda.

Poytaxtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz hamda xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin timsoli sifatida yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanajak, albatta.

Shukrki, maqtansak arziydigan bu kabi xushxabar va yangiliklar bisyor. Ayniqsa, ayni hayit kunlarida bu yurtdoshlarimiz kayfiyatini yanada ko‘tarishi, bayramga o‘zgacha shukuh qo‘shishi muqarrar.

Kezi kelganda aytish joizki, muborak Qurbon hayitining ahamiyati yangi O‘zbekistonda ijtimoiy davlat barpo etish jarayonlari hal qiluvchi bosqichga kirayotgan bugungi sharoitda tobora ortib bormoqda. Bu muborak kunda yaqinlar bilan ko‘rishish, uzoqlashgan do‘stlar bilan yarashish, qarindosh-urug‘larga ziyoratga borish — barchasi mehr-oqibat va insonlar o‘rtasidagi uzviy aloqalarni mustahkamlaydi.

Hayit faqat bayramgina emas, balki ming yillar davomida shakllangan qadriyatlarimiz tarannumi hisoblanadi. Odatda ushbu ayyomda hamma bir-birini bayram bilan samimiy muborakbod etadi, qurbonliklar qilinadi. Qurbonlik go‘shtidan va taomidan ehtiyojmand, kam ta’minlangan insonlar, turli millat va din vakillariga ulashiladi. Bu, o‘z navbatida, saxiylik, shukronalik, jamiyatdagi tenglikni ta’minlashga qaratilgan ulkan ibrat hamda muhtojlar, yetim-yesirlar va e’tiborga muhtoj insonlar haqida qayg‘urishning amaliy ifodasi, qolaversa, o‘zaro mehr-oqibat rishtalarining yanada mustahkamlanishiga sabab bo‘ladi.

Hayit ayyomingiz muborak bo‘lsin!

 

Homidjon ISHMATBЕKOV,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari.

Maqolalar