Bugun butun dunyo mo'min-musulmonlari katta shodiyona va xursandchilik bilan qarshi olgan Ramazoni sharif oyini yurtdoshlarimiz ham Alloh taoloning rahmati yog'iladigan, qalblar zavqlanadigan ajoyib fursatni ko'tarinki kayfiyat, o'zgacha shukuh bilan o'tkazyapti.
Shunday fayzli kunlarga etkazgani uchun Haq taologa shukronalar aytamiz. Qodir Allohdan xalqimizga qut-baraka, baxtu saodat va tinchlik-ofiyat berishini so'rab, duolar qilamiz.
Ramazon oyida yurtimizga Alloh taoloning rahmati yog'ilyapti. Mo'min-musulmonlar subhidamda saharlik dasturxoni atrofida ibodatga kirishdi. Fayzli oqshomlarda esa iftorlik qilib, qalb rohati — taroveh namozini ado etishmoqda. Alloh taolo farz qilgan zakotlar ado etilyapti, fitr sadaqasi hamda fidyalar berilyapti. Qutlug' oyda 2 mingdan ziyod masjidda taroveh namozi o'qilmoqda, 1600 dan ortiq jomeda Qur'oni karim xatm qilinib, muxlis xalqimiz Haq taolo Kalomiga some' bo'lmoqda.
Bunday shukuhli damlarda Yurtboshimiz muborak Ramazon oyi bilan butun O'zbekiston xalqini muborakbod etgani dilimizga yana bir shodlik ulashdi. U kishi o'z tabriklarida elimizni qutlar ekan, ushbu ulug' ayyomni yurtimizda hukm surayotgan tinchlik va osoyishtalik muhitida, oilamiz, el-yurtimiz davrasida kutib olayotganimiz uchun Parvardigori olamga cheksiz shukronalar aytamiz, dedilar.
Darhaqiqat, mana shunday fazilatli kunlarga shukronalar aytish har bir yurtdoshimizning burchidir. Zero, bu kunlarga etgan bor etmaganlar bor. Eng asosiysi, tinchlik-omonlikda bunats rahmat oyiga etganimizdir. Chunki Yurtdoshimiz tabriklariga qayd etganidek, bugun jahon ro'yo berayotgan notinchlik, qarama-qarshilik va to'qnashuvlar oqibatida begunoh insonlarning qoni to'kilmoqda. Necha minglab insonlar ochligu qiyinchilikni boshdan kechirib, ahvollari tang bo'lib turibdi. Ularni haqqiga duolar ijobat bo'ladigan kunlarda duo qilish va boriga shukronalar aytish lozimdir.
Chunki keyingi yillarda yangidan ochilayotgan masjid-madrasalar, qayta chiroy ochayotgan qadamjolar qalbimizni yashnatib, umrimizni nurga to'ldirmoqda. Mamlakatimizda azaliy qadriyatlarimiz sanalgan, muqaddas dinimizning asosiy mezoni bo'lgan o'zgalarga yaxshilik qilish, yiqilganni suyash, kechirimlilik, bag'rikenglik, mehr-oqibat ko'rsatish, ehtiyojmand insonlarni qo'llab-quvvatlashga qaratilgan ezgu ishlar keng quloch yozayotgani barchamizga mamnuniyat bag'ishlamoqda.
Bu boradagi ishlar muborak Ramazon kunlarida yangicha mazmun bilan boyiydi. Mahallalar, xonadonlar toza-ozoda holga keltiriladi. Qarindosh-urug'lar, etimlar, bevalar, keksa va imkoniyati cheklangan insonlar, bemorlar holidan xabar olinadi. Ularning ko'nglini ko'tarish, og'rini engil qilishga ko'maklashiladi. O'zaro sovg'a-salomlar ulashiladi. Shu boisdan muborak kunlarda ko'proq shukronalar aytib, duolar qilmoq joizdir.
Hazrati Payg'ambarimiz sallallohu alayhi vassallam: “Ro'za tutgan kishining uyqusi ibodat, sukut saqlashi Allohga tasbeh, qilgan amalining savobi ko'paytirib beriladi, duolari ijobat va gunohlari kechiriladi”, deb marhamat qildilar.
Hadisi sharifda ro'zadorning duosi maqbuldir, deyildi. Chunki inson Alloh taolo uchun nafsining orzularini tark etgani boisidan duosi ijobat qilinadi. Shuning uchun ham bu qutlug' oyda chin qalbdan, astoyidil dunyo va oxirat saodatini so'rab duolar qilishimiz, Alloh taologa astoydil tavba qilib, jonajon yurtimizga tinchlik, xotirjamlik, dasturxonlarimizga to'kinlik kasbu korimizga baraka tilashimiz lozim bo'ladi. Bunday fursatlarni g'animat bilab, toat-ibodatlarda Alloh taolodan bo'ladigan mukofotni qo'lga kiritaylik!
Shu bilan birga Ramazon oyida ezgu amallarni ko'paytirish, muhtojlarga saxovat va mehr-shafqat ko'rsatishning ajru ulug'dir. Zotan, davlatimiz rahbari tabrigida ta'kidlaganidek, bugungi muborak kunlarda xalqimizga xos olijanoblik va mehr-muruvvat ramzi sifatida nuroniylarimiz, yolg'iz va ehtiyojmand bo'lgan opa-singillarimiz, aka-uka va farzandlarimizga e'tibor ko'rsatish, holidan xabar olib, dardiga malham bo'lish, Yaratganga ham, xalqimizga ham, albatta, xush keladi.
Bunday xayriyalar “Inson qadri – ulug'” degan olijanob tamoyili asosida bugun jamiyatimizda keng quloch yoyayotgani elimizda egu fazilatlar ortayotganidan dalolatdir. Hususan, shu kunlarda diniy soha xodimlari Ramazonning shukuhli kunlarida kishilar qalbiga quvonch ulashishi maqsadida, ehtiyojmand, etim, beva-bechora va jismoniy imkoniyati cheklangan insonlarni xabar olib, iftorliklar tashkil etib, ularga “Ramazon hadyalarini ulashmoqdalar. Bunday mehr-muruvvat tadbirlari oy oxirigacha davom etadi, inshaalloh.
Allohning rahmati yog'ilib turgan ushbu fazilatli kunlarda qalbimiz yumshab, ixlosimiz ortib turgan lahzalarda duo qilaylik. Ona-Vatanimiz tinch-osoyishta, xonadonlarimiz fayzu barakali va farzandlarimiz baxtu saodatli bo'lsin. Haq taolo keksalarimizga uzoq umr, yoshlarimizga ilmu ma'rifat va bemorlarimizga shifoi komil bersin.
Homidjon domla IShMATBYeKOV,
O'zbekiston musulmonlari idorasi raisining
birinchi o'rinbosari
“Mazhab” so‘zi arabcha so‘z bo‘lib, “yo‘l”, “yo‘nalish” ma’nolarini bildiradi. Shar’iy istilohda esa, “biror diniy masala, muammo bo‘yicha muayyan mujtahid olimning fatvo chiqarish yo‘lidir”. Sahoba va tobe’inlar davrida mazhablar ko‘p bo‘lgan. Ammo vaqt o‘tishi bilan ular orasida to‘rt yirik: hanafiy, molikiy, shofeiy, hanbaliy mazhablari rivoj topgan. Mazkur to‘rt mazhab vujudga kelishining asosiy omili – bular qolgan mazhablarning ta’limotini ham tadqiq qilib, qamrab olganidir.
Bu haqda alloma Ibn Rajab o‘zining “To‘rt mazhabdan boshqaga ergashganga raddiya” asarida quyidagi so‘zni aytganlar: “Ko‘plab mazhablar orasidan aynan to‘rt mazhab saqlanib qolishi xuddi Qur’oni karimning yetti qiroatidan faqat bittasi qolganiga o‘xshaydi. Payg‘ambar sallallohu alayhi vasallamga Qur’oni karim yetti xil lahjada nozil bo‘lgan. Keyinchalik islom dini atrofga keng yoyilib, musulmonlarning soni ortib bordi va qiroat borasida ular o‘rtasida ba’zi ixtiloflar kelib chiqqach, Usmon ibn Affon raziyallohu anhu mus'hafni yetti qiroatdan faqat bittasining lahjasida yozdirishga qaror qildi. Oqibatda bugun yer yuzi musulmonlari Qur’onni faqat bitta mus'hafdan ya’ni, Usmon mus'hafida yozilgan xatidan o‘qiydigan bo‘ldi. Demak, ko‘plab mazhablar orasidan faqat to‘rttasining saqlanib qolgani asrlar davomida insonlarni turli ziddiyatlar va ixtiloflardan himoya etishda asos bo‘lgan”.
Mazkur to‘rt mazhabning to‘g‘riligi va haq ekanligi haqida barcha musulmon ummati ijmo, ittifoq qilganlar.
Alloma Ibn Rajab rahmatullohi alayh yana shunday deydi: “Alloh taolo shariatni saqlash va dinni muhofaza qilish uchun o‘z hikmati bilan odamlar ichidan to‘rt zabardast imomlarni chiqarib berdi. Ularning ilmu ma’rifatda bir martabaga erishganlarini va chiqargan fatvo va hukmlarini haqiqatga o‘ta yaqinligini barcha ulamolar bir ovozdan e’tirof qilganlar. Barcha hukmlar o‘shalar orqali chiqariladigan bo‘ldi. Bu narsa mo‘min bandalar uchun Alloh taoloning lutfu karami va marhamati bo‘ldi”.
Ulamolarimiz fiqhiy mazhablar imomlarini va ularning ishlarini quyidagi misol bilan tushuntiradilar: “Allohning roziligiga erishib, jannatiy bo‘lish xuddi tog‘ning cho‘qqisiga chiqishdek bo‘lsa, mazhab imomlari – Qur’on, hadis va shularga asoslangan manbalardan foydalanib, cho‘qqiga chiqishning eng oson va bexatar yo‘lini topib, belgi qo‘yib, osonlashtirib qo‘ygan kishilardir. Cho‘qqiga chiquvchilar mazkur buyuk to‘rt imom ko‘rsatgan yo‘ldan birini tutsalar osongina, qiynalmasdan maqsadiga erishadi”.
Imom Badruddin Zarkashiy “Bahrul muhit” kitobida shunday yozadi: “Musulmonlarning e’tirof qilingan to‘rt mazhabi haqdir va undan boshqasiga amal qilish joiz emas”.
Imom Ali ibn Abdulloh Samhudiy o‘zlarining “Iqdul farid fi ahkomit-taqlid” nomli asarlarida shunday deganlar: “Bilingki, ushbu to‘rt mazhabdan birini ushlashda katta foyda bor. Undan yuz o‘girishda esa, katta muammo va ixtiloflar bor. Bir mazhabda yurishdagi foydalardan biri – sahoba va tobe’inlarning shariat ilmini o‘rganishdagi odatlariga ergashishdir. Chunki, tobe’inlar shariat ishida bir-birlariga yoki sahobalarga ergashar edi, sahobalar esa, bir-birlariga yoki Rasulullohga ergashganlar”.
U zot yana shunday deganlar: “Bir mazhabda yurishdagi foydalardan yana biri – Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam marhamat qilgan quyidagi hadisga amal qilish bor: ya’ni: “Agar ixtilofni ko‘rsangiz, o‘zingizga ko‘pchilik tomonini lozim tuting” (Imom Ibn Moja rivoyati).
To‘g‘ri mazhablardan faqat mana shu to‘rttasi qolgan ekan, ularga ergashish katta jamoaga ergashish hisoblanadi.
Shamsuddin Xapizov,
Namangan tumani "Halil hoji" jome masjidi imom-xatibi
Manba: @Softalimotlar