“Duo” arabcha so‘rash, iltijo, chaqirish ma’nolarini anglatuvchi so‘z bo‘lib, insonning moddiy va ma’naviy ehtiyojlarining qondirilishini so‘rab Alloh taologa murojaat qilishi, Unga yuksak umid va ilohiy muhabbat bilan iltijo etishi hisoblanadi. Duo — bandaning o‘z Robbisiga bo‘lgan muhabbatining, iymonining va umidining eng ta’sirchan ifodasi bo‘lib, insonning qalbidagi chuqur ehtiyoj va xohishlarning Alloh taologa yuborilgan mukarram arizasidir.
Alloh taolo O‘z kalomida bandalarini duo qilishga targ‘ib qilib bunday marhamat qiladi:
«Menga duo qilinglar, sizlarga ijobat qilaman» (G‘ofir surasi, 60-oyat).
Ushbu oyatda Alloh taolo bandalariga duo qilishni buyurib, O‘z va’dasini aniq bayon qilgan. Chunki duo Alloh bilan banda o‘rtasidagi eng samimiy va samimiyatga asoslangan aloqadir.
Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam ham duo haqida shunday marhamat qiladilar: "Duo qiling, chunki duo ibodatning o‘zagi va mag‘zidir".
Bu hadis inson uchun duoning naqadar muhim ekanligini anglatadi. Duo faqatgina so‘rash yoki tilovot emas, balki bandaning Alloh taologa muhabbat va iymon bilan yuzlanishi, Uning buyukligi va kamolotini e’tirof qilishi, o‘zining ojizligini tan olishi va Robbisiga tobelikni ifodalashidir.
Duo – qullik maqomi
Banda duo orqali faqat ehtiyojlarini so‘ramaydi. Duo, avvalo, Alloh taoloning chaqirig‘iga «Labbayk!» deb javob berish, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning duo haqidagi tavsiyalarini bajarish va ayni paytda, ibodatni ado etishdir. Chunki duo qilgan inson Allohga yaqinlashish yo‘lini topadi, qalbidagi har qanday tashvishlardan qutiladi va ruhiy orom topadi.
Biroq ba’zan inson duo qiladi-yu, uning ijobati kechikkanidan xafa bo‘ladi, hatto duo qilishni to‘xtatish xavfiga tushadi. Ammo bu — bandaning katta xatosi hisoblanadi. Duoning ijobati yoki kechikishi Allohning hikmatiga bog‘liqdir. Banda uchun eng muhim jihat — Allohga duo qilishda davom etish va Unga bo‘lgan ishonchini yo‘qotmaslikdir. Chunki duo – qullikning o‘zi, bandalik burchini ado etishning eng yuksak ifodasidir.
Duoning ijobati hikmati
Tasavvuf ulamolaridan bo‘lgan Yahyo ibn Said al-Qatton rohimahulloh bir kecha tushlarida Alloh taoloni ko‘radilar va shunday murojaat qiladilar:
«Allohim, senga necha marta duo qildim, ammo ijobat qilmading!»
Alloh taolo shunday javob bergan ekan:
«Ey Yahyo, Men sening ovozingni eshitishni yaxshi ko‘raman».
Bu hikoya insonga katta saboq beradi. Alloh taolo doimo bandalarining duolarini eshitadi, ularning har bir murojaati Uning huzurida qabul bo‘ladi. Ammo U Zotning hikmatiga ko‘ra, bandalar so‘ragan narsalar yo o‘sha zahoti beriladi, yoki kechiktiriladi, yoxud undan yaxshiroq bir narsa bilan mukofotlanadi.
Duoda muvaffaqiyat va sabr
Har bir duo ibodatning ajralmas qismi va qullikning o‘zidir. Inson duo orqali o‘zini Allohning huzurida muhtoj, ojiz va miskin ekanini anglaydi. Shuningdek, duo insonning qalbini sukunatga, ongini ravshanlikka, hayotini barakaga to‘ldiradi.
«Duo qilinganida Allohdan ishonch bilan so‘rang. Chunki Alloh duo qiluvchining iltijosini rad etmaydi» degan hadis bu haqiqatni yanada chuqur anglatadi.
Shunday ekan, har bir banda duo qilishda sabrli bo‘lishi, Allohning hikmatiga ishonishi va Unga bo‘lgan muhabbat va iymonini mustahkamlashi kerak. Duo – inson va uning Robbisi o‘rtasidagi eng go‘zal va samimiy aloqadir.
Duo bilan hayotingizda bardavom baraka va sukunat bo‘lsin.
Akmaljon Rahmonov,
Modul ta’lim tizimi talabasi.
Uchrashuv avvalida yuqori martabali mehmon davlatimiz rahbariga Saudiya Arabistoni Podshohi Salmon Ol Saud hamda Valiahd, mamlakat Bosh vaziri Muhammad bin Salmon Ol Saudning salomi va samimiy tilaklarini yetkazdi. Shuningdek, vazir Prezidentimizga Podshohning ko‘p millatli O‘zbekiston xalqiga hadyasi – muqaddas Ka’ba yopinchig‘i –Kisvaning bir parchasini topshirdi.
Davlatimiz rahbari topshirig‘iga ko‘ra, Kisva parchasining ostida Saudiya Arabistoni Podshohi Salmon bin Abdulaziz bin Abdurrahmon Ol Saudning ko‘p millatli O‘zbekiston xalqiga sovg‘asi degan ma’nodagi izoh bo‘ladi.
– Ka’ba yopinchig‘i – Kisva parchasini Islom sivilizatsiyasi markaziga joylashtirish haqidagi Prezidentimizning topshirig‘i biz uchun tom ma’noda tarixiy va sharafli voqea bo‘ldi, – deydi Markaz direktori Firdavs Abduxoliqov. – Bu hadya Islom dinining ulug‘ allomalari yetishib chiqqan yurtimiz, xalqimiz va Prezidentimizga bo‘lgan yuksak hurmat va e’tiborning yorqin namunasidir. Biz shu kunning o‘zidayoq Markaz jamoasi ishtirokida o‘tkazilgan yig‘ilishda bu xushxabarni e’lon qildik. Markaz olimlari va ijodiy xodimlar bunday shukuhli xabarni mamnuniyat bilan qabul qilib, davlatimiz rahbarining bizga ko‘rsatayotgan yuksak e’tibori uchun tashakkur bildirdi. Hamkorlarimiz hurmatli Prezidentimiz orqali bizga yetib kelgan bunday tabarruk sovg‘a bilan bizni tabriklamoqda. Albatta, muqaddas Ka’ba yopinchig‘i – kisva parchasi Markazdagi eng qadrli eksponatlardan biri bo‘lib qoladi. Bunday bebaho hadya uchun hurmatli Prezidentimizga yana bir bor samimiy minnatdorlik bildiramiz.
Saudiya Arabistoni Podshohligi haj va umra vaziri O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan bunyod etilayotgan megaloyiha – O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markaziga ham tashrif buyurdi va Markaz tomonidan amalga oshirilayotgan loyihalar bilan tanishdi.
Mehmonlar O‘zbekiston Prezidentining tashabbusi va g‘oyasi asosida bunyod etilayotgan ushbu Markaz nafaqat yurtimiz, balki Markaziy Osiyo hamda butun Islom olamining eng jozibali va ibratli ma’naviy maskanlaridan biriga aylanishini alohida ta’kidlashdi.
– Taassurotlarim ajoyib! Prezident Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan amalga oshirilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi chin ma’noda o‘xshashi yo‘q loyiha. Bino va uning mahobati tahsinga sazovor. Uni yanada rivojlantirish uchun oz bo‘lsa-da, ko‘magimiz tegsa, mamnun bo‘lamiz. Islom sivilizatsiyasi markazi aynan shunday ko‘rinishda bo‘lishini tasavvur qilar edim. Uni o‘z ko‘zim bilan ko‘rgach, qoyil qoldim. Ulkan ish qilingani va buning ortida katta mehnat yotgani ko‘rinib turibdi, – dedi Tavfiq bin Favzon ar-Rabia.
Podshohlikning Haj va umra vazirligi hamda O‘zITSM o‘rtasidagi hamkorlikka bag‘ishlangan muzokaralarda O‘zbekistonda Haj va umraning tarixi, buguniga bag‘ishlangan hujjatli film yaratishga kelishib olindi. Filmda Islom dini diyorimizga yoyilishining ilk davridan boshlab yaqin o‘tmishgacha o‘zbekistonlik musulmonlarning Haj va Umra ziyoratini amalga oshirishida duch kelingan to‘siqlar, qiyinchiliklar va Yangi O‘zbekistonda bu boradagi keng imkoniyatlar ko‘rsatib beriladi. Bundan tashqari, filmda o‘zbekistonlik ziyoratchilar uchun yaratilayotgan qulay sharoitlar, O‘zbekiston va Saudiya Arabistoni o‘rtasidagi do‘stona munosabatlar ham aks ettiriladi.
Uchrashuv so‘ngida O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Markaz tomonidan nashr etilgan Katta Langar Qur’onining faksimilesi va xattot Habibullo Solih ko‘chirgan Payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalomning maktublaridan birining nusxasi mehmonlarga hadya qilindi.
Rustam JABBOROV,
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy kotibi.
O‘zA