Sayt test holatida ishlamoqda!
06 Mart, 2025   |   6 Ramazon, 1446

Toshkent shahri
Tong
05:32
Quyosh
06:50
Peshin
12:39
Asr
16:34
Shom
18:22
Xufton
19:35
Bismillah
06 Mart, 2025, 6 Ramazon, 1446

Ehsonning 4 turi

25.02.2025   3775   2 min.
Ehsonning 4 turi

Ehson arab tilida “yaxshilik qilish, ezgulik ko‘rsatish, go‘zal muomala qilish” degan ma’nolarni anglatadi. Shar’iy istilohda esa, ehson – Allohga chin ixlos bilan bandalik qilish va odamlarga yaxshilik bilan munosabatda bo‘lishdir.

Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi va sallam ehsonni quyidagicha ta’riflaganlar: «Ehson – Allohga xuddi Uni ko‘rib turgandek ibodat qilishdir. Agar sen Uni ko‘rmasang ham, U seni albatta ko‘rib turibdi» (Imom Muslim rivoyati).

Qur’oni karimda Alloh taolo ehson qiluvchilarni sevishini bir necha bor ta’kidlagan:

«Alloh yaxshilik (ehson) qiluvchilarni sevad» (Oli Imron surasi, 134-oyat).

Bu oyat shuni ko‘rsatadiki, Alloh taoloning muhabbatiga erishish uchun banda ehson ahlidan bo‘lishi lozim.

Ehson gunohlarni yuvadi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam aytganlar: «Albatta, yaxshilik (ehson) gunohlarni yuvadi, xuddi suv olovni o‘chirgani kabi» (Imom Termiziy rivoyati).

Bu hadisdan ko‘rinib turibdiki, inson qilgan ehsoni orqali gunohlaridan poklanish imkoniga ega bo‘ladi.

Ehson faqat sadaqa yoki moddiy yordam bilan cheklanmaydi. Qur’on va hadislar asosida quyidagi asosiy ehson turlarini sanab o‘tish mumkin:

1. Ibodatda ehson:

Bu – Allohga xuddi Uni ko‘rib turgandek ixlos bilan ibodat qilishdir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning ta’riflariga ko‘ra, ehsonning eng oliy darajasi shudir.

2. Odamlarga yaxshilik:

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam aytdilar: «Sizlarning eng yaxshilaringiz – odamlarga foydasi tegadiganlaringizdir» (Imom Tabaroniy rivoyati).

Bunga kambag‘allarga yordam berish, yetimlarni boqish, kasallarga hamdard bo‘lish kabi barcha ezgu ishlar kiradi.

3. Hayvonlarga yaxshilik:

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam bir jonzotga ham yaxshilik qilish ehson ekanligini ta’kidlaganlar: «Kim bir chanqagan hayvonga suv ichirsa, Alloh uning gunohlarini kechiradi» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyati).

4. Ota-onaga ehson:

Qur’oni karimda ota-onaga yaxshilik qilish buyurilgan:

«Ota-onalarga yaxshilik qiling…» (Baqara surasi, 83-oyat).

Ota-onaga g‘amxo‘rlik qilish, ularning duosini olish – ehsonning eng muhim ko‘rinishlaridan biridir.

Xulosa qilganda, ehson – musulmonning iymonini mukammal qiladigan va Allohning muhabbatiga erishtiradigan fazilatdir. Qur’onda va hadisda ehsonning oliy qadriyat ekanligi ta’kidlangan. Kim bu fazilatni o‘zida shakllantirsa, Alloh taoloning rahmati va jannatiga musharraf bo‘ladi.

Alloh barchamizga ehson ahlidan bo‘lishimizni nasib etsin!

Sulaymon FAYZULLAEV,
Toshketn Islom instituti 4-kurs talabasi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ramazon oyi mukofotidan bebahra qolmaylik

5.03.2025   1497   3 min.
Ramazon oyi mukofotidan bebahra qolmaylik

Ota-onam qarib qoldi. Ikkisining ham yoshi saksonga yaqinlashyapti. Ayniqsa, otamning qariyotgani, belidan kuchi, ko‘zlaridan nuri ketayotganini shu yil sezdim. Ilgari ko‘chadan kelsa, nevaralarini dast ko‘tarib, osmonda bir aylantirib olardi. Hozir-chi, o‘z qaddini zo‘rg‘a ko‘tarib yuribdi. Ko‘zlari ham ancha xiralashgan. Har uch oyda ko‘zoynaklarini yangilaydi. Chunki borgan sayin minusga qarab ketyapti.

Bu qish otamga juda og‘ir keldi. Oddiygina shamollashni ham ko‘tara olmay, ikki oy to‘shakda yotdi, dori-darmonlarning keti uzilmadi. Aslida kasallik tufayli emas, ikki do‘sti, yaqin jo‘ralaridan ayrilgani og‘ir keldi. Tengdoshlarining birin-ketin qishloqni ham, bu olamni ham tark etayotgani ularni cho‘chityapti. Axir har bir inson hayotida farzandlari qatori do‘stu-og‘aynilarining ham o‘rni bor.

Qish bo‘yi Qo‘qonga tez-tez otamni ko‘rgani borib turdim. Boramanu tezda ortimga qaytaman. Biror kun yotib qol, deyishiga ko‘nmayman. Bolalarim, ro‘zg‘orimni ko‘zim qiymaydi. Ammo ichimda vijdon azobi bor. Otam, men olib borgan narsalarga muhtojmi? Ichsa, bir qoshiq ovqat ichadi, qorni to‘yadi. Nega, otamdan vaqtimni bunchalar qizg‘anyapman? Nega ishimni bahona qilyapman? Ukam parvarish qilayotgan bo‘lsa, uning o‘rni bo‘lak. Men bolalarimga ona bo‘lsamda, dadam uchun farzandmanku. Bolalarimga vaqt ham, muammolarini yechish uchun imkon ham topyapmanku. Bir paytlar otam ham xuddi mendek oilasiga fidoyilik qilganku. Axir, ota-onaga qarash, g‘amxo‘rlik qilish, faqat o‘g‘ilning vazifasi emasku. Qizlar ham birdek mas’ulku!

Xullas, shu kabi savollar meni o‘ylantirib qo‘ydi. Ramazon oyining kirib kelishi esa meni yana qishlog‘im sari yetakladi. Ota-onamni bu yilgi Ramazon oyini biz bilan o‘tkazishga ko‘ndirdim. Ular kelgach, xonadonimga yanada fayz kirdi, xuddiki, barakam ko‘paygandek. Ertalab saharligu, iftorlikda uyimda duogo‘ylarim borligi sabab, ruhim anchayin tetik. Ramazon oyi o‘zaro birdamlik, mehribonlik ko‘rsatiladigan, insonlar bir-birlari haqida qayg‘urib, xato-kamchiliklarini kechiradigan oy ekaniga iymon keltirdim.

O‘tgan kuni ishga kelayotib, imkoniyati cheklangan bir tanishim bilan biroz suhbatlashib qoldim. Onaxonning quvonchini ko‘rib, ko‘nglim ko‘tarildi. Mahalladoshlaridan biri ikkinchi kursda o‘qiyotgan o‘g‘lining ikki yillik shartnoma pulini to‘lab beribdi. Yana bir tanishim esa to‘ng‘ich o‘g‘li beva qolgan opasiga uch xonali uy sovg‘a qilgani, qizi va nevaralari yangi uyga ko‘chib o‘tganini aytib, xursandchiligiga sherik qildi.

Bu voqealarni eshitib, Ramazon oyi xayrli ishlarda hamkorlik qilinadigan, musulmonlar bir-birini qo‘llaydigan oy ekaniga yana bir karra amin bo‘ldim. Bu oyda qariyalar ziyorat qilinib, bemorlardan xabar olinib, muhtojlarga yordam beriladi. 

Boshiga musibat tushgan insonlardan ko‘ngil so‘raladi.  

Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam Ramazonni vasf etib, shunday marhamat qiladilar: «Bu sabr oyi, uning mukofoti esa – jannatdir». Bu muborak oyda musulmonlarga Alloh roziligi uchun mislsiz imkoniyatlar va barakotlar beriladi. Shunday ekan, Ramazon oyi mukofotidan bebahra qolmaylik.

Nigora Rahmonova, O‘zA

MAQOLA