Munosabat
Allohga shukrki, bu yilgi Ramazon oyi yurtimizda yanada fayzli, barakali o‘tmoqda. Mahallayu guzarlarda, xonadonlarda xayru saxovat tadbirlari, ehtiyojmand insonlarga yordam qo‘lini cho‘zish kabi savobi ulug‘ amallar uyushqoqlik bilan amalga oshirilmoqda. Shubhasiz, ulug‘ ayyom kunlarining bunday shukuhli o‘tishi, oilalardagi quvonchu shodliklar Yaratgan Parvardigorning diyorimizga ato etgan tinchlik ne’matidandir.
25 mart kuni yurtimizning barcha hududlarida ehson dasturxonlari yozilib, iftorlik marosimlari o‘tkazilgani muborak oy shukuhini yanada oshirdi. Ularga oltmish mingdan ziyod hamyurtlarimiz taklif etilib, ro‘zadoru ehtiyojmandlar, nuroniy otaxon-onaxonlar, duogo‘y mo‘ysafidlarning ko‘ngli olindi.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev poytaxtimizda tashkil etilgan iftorlikda ishtirok etib, nutq so‘zladi. Ezgu duolar ila o‘tgan tadbirda qalblarimiz shodlikka to‘lib, yana bir bor shukronalik hissini tuydik. Albatta, bunday xayrli amallarning ajru savoblari ham ulkan bo‘ladi.
Ramazon oyida yurtimizda yetim-yesir, beva-bechora, bemorlar va ehtiyojmandlar holidan xabar olish, ro‘zadorlarga iftorlik qilib berishdek savobli amallar necha asrlik ezgu an’analarimizdan. Bunday xayrli tashabbuslar kun sayin kengayib borayotgani mamlakatimizga fayz-baraka yog‘ilib turganidan yana bir nishona.
Mohi Ramazon nafaqat shaxs kamoli, nafs tarbiyasida, balki jamiyatga bir qancha ijobiy ta’sir ko‘rsatishi jihatidan ham ahamiyatli. Bu oyda kishilar o‘zaro mehr-muhabbat va hamjihatlikda bo‘ladi. Hamma bir vaqtda ro‘za tutib, taomlanishni boshlashi jamiyatda birlik va bir-birini tushunish hissini kuchaytiradi. Kambag‘allarga yordam berish, ehsonlar qilish orqali kam ta’minlangan qatlamning turmush darajasi yaxshilanadi.
Prezidentimiz o‘z nutqida bugunning dolzarb vazifasi — farzandlarimizni ilm-ma’rifatga targ‘ib etish, yot g‘oyalar ta’siridan saqlash borasida imom-xatiblar, ko‘pni ko‘rgan otaxon va onaxonlar, mahalla faollari, hojilarimizning o‘rni beqiyos ekaniga urg‘u qaratdi. Jamiyatimizdagi ezgu ishlarda din peshvolari, nuroniylar, keng jamoatchiligimiz faol ishtirok etayotganini minnatdorlik bilan ta’kidladi.
Bu samimiy e’tirof bizga yanada katta mas’uliyat yuklab, yoshlarni tashqi ta’sirlardan himoyalash borasida bundan-da faol bo‘lishga undaydi.
O‘tkazilgan iftorliklarning fazilatlariga kelsak, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning mana bu hadislari yodga tushadi:
“Ro‘zadorga iftorlik bergan odam, o‘sha ro‘zadorning ajriga teng savob oladi” (Imom Termiziy rivoyati). Bu hadisdan anglashiladiki, iftorlik ulashish insonga ulkan savob va baraka olib keladi. Uyda oila a’zolari bilan, qo‘ni-qo‘shni, kam ta’minlangan kishilar va muhtojlar bilan birga iftorlik qilish islom axloqining muhim qismidir. Chunki Alloh taolo bizlarni bir-birimizga yordam berish, mehr-oqibat ko‘rsatishga buyuradi. Islom dini mehr-oqibatni insonning eng ulug‘ xislatlaridan biri sifatida ulug‘laydi.
Bunday ajri ulug‘ ishlar Ramazon hayiti kunlarida ham davom etadi. Bu kun xursandchilik qilinadigan, qavm-qarindoshlar, yoru do‘stlar o‘zaro diydorlashib, bir-birlaridan hol-ahvol so‘raydigan, Alloh taoloning fazlu marhamati yog‘iladigan kundir. Shuning uchun ham iyd kunlari butun yurtimizda keng miqyosda nishonlanadi.
Kecha davlatimiz rahbarining “Ramazon hayitini nishonlash to‘g‘risida”gi qarori e’lon qilindi. Unda bu kunlarni bayramona o‘tkazish, mahallalarda o‘zaro hurmat va mehr-oqibat qadriyatlarini tarannum etish, ehtiyojmandlarga yordam ko‘rsatish bo‘yicha zaruriy tavsiyalar berildi.
Albatta, bunday bayramlar, shodiyonalar tinch-osoyishta elga tatiydi. Zero, tinchlik va totuvlik har bir jamiyatning eng katta boyligi hisoblanadi. Yurtimizda tinchlik-osoyishtalik hukm surishi Allohning buyuk ne’matidir. Buni qadrlashimiz va shukrona qilishimiz lozim. Bayram kunlarida, garchi ayb boshqa tomonda bo‘lsa ham, o‘zimiz borib, do‘stlik va og‘a-inilik rishtalarini tiklasak, katta ajr-savobga erishamiz.
Yana bir narsani eslatib o‘tish lozim: bu hayit kunlarini azaga, hafagarchilikka aylantirmaslik kerak. O‘tganlarni eslash, ruhlarini shod etib, duoyi hayrlar qilish yaxshi amal. Lekin bular bayram shukuhiga ta’sir qilmasligi zarur. Bu kunlarda yaqinlarini yo‘qotgan xonadonlarga borib, yaralarini yangilab yurish musulmonga yarashmaydi. Shunday ekan, bu ayyomni shodiyona bilan o‘tkazaylik.
Hayit chinakam bayram ekan, bu kunda bir-birimizga xursandchilik ulashaylik. Imkon bo‘lsa, ahli oilamiz, farzandlarimizga hadyalar beraylik. Oilalarda nafaqat Ramazon oyi, hayit kunlari, balki boshqa paytlarda ham bayramona kayfiyat hukm sursin.
Davlatimiz rahbari o‘z so‘zida buyuk mutafakkir Alisher Navoiy bobomizning “Yaxshilarning ishi — yaxshilik qilishdir”, degan hikmatini bejiz tilga olmadi. Ramazon oyi tufayli nafslarimiz imkon qadar tarbiyalandi, go‘zal xulqqa, o‘zgalarga yordam berish kabi yaxshi xislatlarga odatlandik. O‘zimizni yomon odat va ishlardan tiyishni o‘rgandik. Endi mana shu odatni saqlab qolib, bundan keyin ham davom ettirishga harakat qilaylik. Erishgan ma’naviy darajamizni bir umrga saqlab qolishga intilaylik. Zero, Yurtboshimiz ta’kidlaganidek, bu hayot aynan ezgulik va yaxshilik tufayli doimo yorug‘ va bardavomdir.
Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR,
O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy
Abu Xurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Toki mol-mulkiningiz ko‘paymaguncha Qiyomat bo‘lmaydi” (Imom Buxoriy).
Abu Muso roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Shunday vaqt keladiki, inson sadaqani oltin bilan bermoqchi bo‘ladi, lekin uni oluvchini topa olmaydi” (Imom Buxoriy rivoyati).
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh taolo musulmonlarga dunyo ne’matlarini ochib beradi va Islom hukmronligi ham G‘arbni, ham Sharqni qamrab oladi”, dedilar.
Savbon roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda bunday deyilgan: “Alloh men uchun yerni jamladi va men mashriq va g‘arbni ko‘rdim. Ummatimning mollari menga ko‘rsatilgan joylarga yetib boradi” (Imom Muslim rivoyati).
Boshqa bir hadisi sharifda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Menga yer ne’matlarining kalitlari berildi”, dedilar (Imom Muslim rivoyati).
Bu so‘zlarning haqiqatini sahobai ikromlar o‘z zamonlaridayoq ko‘rganlar. Umar roziyallohu anhu zamonlarida ko‘plab fathlar bo‘lib, fors va yunonlarning mol-mulki Madinaga oqib kelgan. Umar ibn Abdulaziz[1] rahimahulloh zamonlarida esa odamlar zakotga loyiq odamlarni topishda qiynalar edi.
Ayrim ulamolar Mahdiy va Iso alayhissalom zamonlarida mol-mulk va pul ko‘p bo‘ladi hamda yer yuzi xazinasini ochadi, degan fikrni ham aytishgan (Ibn Hajar Askaloniy “Fath al-Boriy”).
Boshqa ulamolar esa mol-mulkning ko‘payishini Qiyomat kelganda odamlar o‘z mol-mulkiga e’tibor bermay qo‘yadigan darajada qo‘rqishlari nazarda tutilgan, degan fikrni bildirishgan. Hamma qo‘rqib ketib, har kim o‘z mulkidan xalos bo‘lishga harakat qiladi, lekin uni oladiganni topolmaydi.
Bu aynan qachon sodir bo‘lishiga kelsak, bu borada aniq ko‘rsatma yo‘q, ammo bu tarixning bir nuqtasida sodir bo‘ladi.
Demak, biz bu borada Umar ibn Abdulaziz rahimahulloh zamonlarida sodir bo‘lgani qabul qilinsa, ba’zi ulamolarning fikriga ko‘ra esa bu hol hech bo‘lmaganda yana bir marta – Imom Mahdiy davrida yuzaga chiqadi.
Manbalar asosida
Bahriddin XUSHBOQOV
tarjimasi.
[1] Umar ibn Abdul Aziz ibn Marvon (61-101 x/681-720) – Umaviylar sulolasidan sakkizinchi xalifa (717-720). Umar ibn Xattobning nevaralari. Ko‘pincha Umar ibn Abdul Aziz o‘zining solihligi va adolati uchun “Beshinchi xalifa” deb ataladi. Uning diniy hayotga taalluqli eng muhim qarorlaridan biri hadislarni to‘plash va yozishni buyurgani edi.