Sayt test holatida ishlamoqda!
06 May, 2025   |   8 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:43
Quyosh
05:14
Peshin
12:25
Asr
17:19
Shom
19:29
Xufton
20:54
Bismillah
06 May, 2025, 8 Zulqa`da, 1446
Maqolalar

Ramazon hayitining fazilati

01.04.2025   3040   5 min.
Ramazon hayitining fazilati

Muqaddas oylar, tabarruk makonlar, muborak joylar bor. Yaqinlashib kelayotgan kunlar Mohi Ramazon hayitiga chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda rahmat va marhamatga to‘la kunlar deyiladi. Bu xushdarak onlar Yaratganning bizga bo‘lgan in’om va muruvvatini ulasharkan, ko‘ngildan himmat va saxovat, mehr va silai rahm toshadi. Ota-onalarimizga, qarindosh-urug‘larga, jamoalarimizdagi qadrdonlarimizga, vatandoshlarimizga yaxshiliklar ilingimiz keladi. Shirin so‘z bilan, ochiq yuz bilan ular dargohiga shoshamiz. Ramazon hayitida yetimlarni yo‘qlash, kam ta’minlangan va nogironligi bo‘lgan hamyurtlarimizning ko‘ngliga quvonch ulashish qadimiy qadriyatlarimiz, islomiy odoblarimizdan sanaladi. Bir oy ixlos bilan tutgan ro‘zalarimiz yakuniga yetarkan, ulug‘ kun munosabati bilan hadyalar ulashamiz. Haqdorlarga zakotu, sadaqotlarni yetkazishga harakat qilamiz.


Bu muqaddas bayram kunida himmatu saxovat qilish, o‘zgalar ko‘magiga muhtojlar holidan xabar olish ajr-savoblarni ziyoda etadi.  Topganimiz - nonu shirinliklar olib darvozalar eshigidan kirib borarkanmiz, qadrdon chehralar, gulgun qiyofalardagi rizolik, bolalarning tabassumi yuragimizni yoritib yuboradi. Ana shu lahzalarda ko‘ngilda shukronani tuyamiz.


Ramazon  taqvo, hilm, saxovat oyi sifatida bizlarni ezgu amallar qilishga chorladi. Alloh o‘zining Kalomida “Ehsonning mukofoti ehson”, - deb marhamat qiladi. Qo‘shnisiga ne’mat ulashgan, xastalar holidan xabar olgan, ilm talabida yurgan yoshlarga sharoit yaratgan, imkoniyatidan kelib chiqib, orttirgan mablag‘idan haqdorlarga himmat qilgan musulmon birodarlarimizning bu xayrli tashabbuslari ortida ulug‘ mukofot turibdi, inshaalloh. Xalqimiz ko‘zlarida quvonch bilan, yuraklari yashnab, tabarruk bayramni kutib olyaptilar. Keksalar hovuchlarini duoga to‘ldiradilar. Birni berganga Yaratgan mingni ulashsin. Kulib boqqanga olam kulsin. Ramazon hayitining tabarruk lahzalaridan dasturxonimizga rizqu ro‘z, xayru- barakot yog‘ilsin!


O‘zbekiston o‘zbeklar bilan bir qatorda mana shu zaminda kamol topayotgan boshqa millat vakillariga ham birdek aziz maskan. Bu zaminda dini va millatidan qat’iy nazar xalqlar o‘zaro ahillik, hamjihatlik bilan umr o‘tkazmoqdalar. Dunyo ayvonida sodir bo‘layotgan diniy-ekstremistik tahdidlar, notinchliklar  barcha ezgu niyatli insonlarni o‘ylashga, mushohada qilishga da’vat etadi. Ona diyorimizning tinchligini ta’minlashga, Yangi O‘zbekistonda odamlarni rozi qilish yo‘lidagi islohotlar-u, tashabbuslarga labbay deya bel bog‘lashimiz, qo‘ldan kelgancha bir-birimizga moddiy va ma’naviy ko‘mak ko‘rsatishimiz, yaratuvchanlik ishqi bilan yashashimiz –ma’naviy kamolotimizdan darak beradi. Fazilat sohiblari, aql egalari bugungi hayotni tahlil etib, shukrona qilishadi. Yaxshiliklar, ne’matlar shunchalar ko‘pki, sanab adog‘iga yetib bo‘lmaydi. O‘ksik ko‘ngillarni xursandchilikka to‘ldirish, xastalik shukrini qilayotgan odamlarni ziyorat qilish, otasiz o‘sayotgan bolalarga tirgak bo‘lish, onalarini yo‘qotgan qizaloqlarga silai rahm qilish har bir sof tabiatli insonning ko‘ngil amri. Ular bu amallarini xolis Haq yo‘lidagi mardonalik deb biladilar. Ramazon munosabati bilan ortgan bu kabi xayrli tashabbuslar yil davomida mard yigitlarimiz, hayot haqiqatini anglagan oila boshliqlarimizni harakatga solaveradi. Qo‘li ochiq vatandoshlarimiz saxovat-mardlar fazilati ekanini yaxshi tushunadilar. Ayniqsa, hayit kunlarida bunday ehsonlar ko‘payib ketishi, odamlarning ma’rifati komillashib borayotganidan dalolat. Rahmon Parvardigorning va’dasi haqiqat. Yeng ichida qilingan yaxshiliklar, sohibiga tuganmas quvonchlar keltirishi haqiqat. Bu ulug‘ bayramni xursandchilik ayyomi deb bilmoq kerak. Musibat yetgan xonadonlarga borib, yig‘i–sig‘ilar qilishlik bilan ularning dardini yangilash, turli bid’at va xurofotlarga aralashish kerak emas. Shundog‘am ozor topgan dillarga tashvish ortish, isrofga yo‘l ochib, ularning xarajatlari ortishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Ulug‘ kunlar fayzidan bebahra qolmaslik uchun ham xayrli ishlarga shoshmoq kerak. Bir oy ro‘zani ixlos bilan tutib, xayr topdim deya sevinsa-yu, keyin yana avvalgi sho‘xliklarni takrorlab, gunohkor bo‘lishdan saqlanmoq kerak. Nafsining tarbiyasi yo‘lidagi jiddu jahd odamzodning mashaqqatli yumushi bo‘lmog‘i lozim.To‘qlikka sho‘xliklar qilishdan avval o‘ylash kerak.


Sizga yetgan ne’mat shukrini ado qilishga vaqt borida savoblar tomon shoshilish lozim. Mazlumga madad bergan, musofirni suyagan, ko‘ngli yarimlarni ayagan odamlar kam bo‘lganini ko‘rmadik. Ehson qilganni boy topdik, berganni behojat ko‘rdik, xastani yo‘qlaganni salomat ekanini kuzatdik, deyishadi keksalar bilan suhbatlashsak.


Ha, Iydi Ramazon bu diyorda yashayotgan barcha vatandoshlarimiz ayyomi. Bu vatanda tinchligu osoyishtalik barqaror ekan, yaxshi kunlar bardavom bo‘laveradi. Yurtdoshlarimizga Saodat ayyomi muborak bo‘lsin. Marhabo, Iydi Ramazon, xush kelding, Iydi Ramazon! Olam ahliga mehr-shafqat, yaxshilik ulashadigan, bir birimizga odamiylik ehtiromini ko‘rsatadigan savobli onlar fayzidan bahramandlik  muborak bo‘lsin!


Xolmurod MAMAJONOV,

Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Imom Moturidiy haqida 15 fakt

30.04.2025   12605   3 min.
Imom Moturidiy haqida 15 fakt

1. Olimning to‘liq ismi sharifi Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Ansoriy.


2. Kamoliddin Bayoziyning tahqiqiga ko‘ra bu zotning nasabi ulug‘ sahobiy Abu Ayyub Ansoriyga borib taqaladi.


3. Abu Mansur Moturidiyning qaysi yilda tug‘ilgani aniq ma’lum emas. Ammo ustozi Muhammad ibn Muqotil Roziy hijriy 248 (milodiy 862) yilda vafot etgani aytilgan. Shunga ko‘ra, Abu Mansur Moturidiy hijriy 240 (milodiy 854) yildan oldin tug‘ilgani taxmin qilinadi.


4. Imom Moturidiy ko‘plab ustozlardan ta’lim olgan. Quyidagilar ularning eng mashhurlari:

  1. Imom Abu Bakr Ahmad ibn Is'hoq Juzjoniy;
  2. Imom Abu Nasr Ahmad ibn Abbos Iyoziy;
  3. Nusayr ibn Yahyo Balxiy;
  4. Muhammad ibn Muqotil Roziy va boshqalar.


5. Ushbu olimlar Imom Moturidiyni Imom Abu Hanifa rahimahullohgacha bo‘lgan sanadini bog‘lovchi ustozlar hisoblanadi.


6. Imom Moturidiyning shogirdlari uning ilimy merosini davom ettirib, bu ta’limotni rivojlantirganlar. Masalan:

  • Abulqosim Is'hoq ibn Muhammad Hakim Samarqandiy.
  • Imom Abulhasan Ali ibn Sa’iyd Rustug‘faniy.
  • Abu Lays Nasr ibn Muhammad Samarqandiy.
  • Imom Abu Muhammad Abdulkarim Pazdaviy.


7. Abu Mansur Moturidiy tafsir, usulul fiqh va aqoid kabi shar’iy ilmlarning turli yo‘nalishlari bo‘yicha asarlar ta’lif etgan.


8. Tafsir yo‘nalishi bo‘yicha “Ta’vilotu ahli sunna” nomli tafsir yozgan.


9. Usulul fiqh yo‘nalishida “Ma’xozush sharoi’” (Shar’iy hukmlar manbasi) va “Jadal” (Ilmiy bahslar) nomli ikkita kitob yozgan.


10. Ulamolar Abu Mansur Moturidiy aqoid ilmi bo‘yicha yozgan asarlarini o‘rganib chiqib, ularni uch turga ajratganlar:

  1. Maqolot (maqolalar);
  2. Raddiyalar;
  3. Alloh taologa iymon keltirish asoslari.


11. Abdulhay Laknaviy “al-Favoidul-bahiya” asarida Imom Abu Mansur Moturidiyni mutakallimlar imomi va musulmonlarning to‘g‘ri aqidasini asoslab bergan buyuk alloma sifatida tavsiflaydi. Uning ta’kidlashicha, Imom Moturidiy benazir asarlar yaratib, botil aqida vakillarining buzg‘unchi g‘oyalariga raddiyalar bergan.


12. Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.


13. Butun hayotini ilm ma’rifat o‘rganish va uni yoyish bilan o‘tkazgan Abu Mansur Moturidiy rahmatullohi alayh hijriy 333 (milodiy 945) yilda taxminan to‘qson besh yoshida Samarqandda vafot etgan va Chokardiza qabristoniga dafn etilgan.


14. 2020 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzurida “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi” tashkil etilgan.


15. Shuningdek, 2025 yil mart oyida Davlatimiz rahbari tomonidan buyuk olimga yuksak hurmat ifodasi o‘laroq “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi.