Abu Xurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Toki mol-mulkiningiz ko‘paymaguncha Qiyomat bo‘lmaydi” (Imom Buxoriy).
Abu Muso roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Shunday vaqt keladiki, inson sadaqani oltin bilan bermoqchi bo‘ladi, lekin uni oluvchini topa olmaydi” (Imom Buxoriy rivoyati).
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh taolo musulmonlarga dunyo ne’matlarini ochib beradi va Islom hukmronligi ham G‘arbni, ham Sharqni qamrab oladi”, dedilar.
Savbon roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda bunday deyilgan: “Alloh men uchun yerni jamladi va men mashriq va g‘arbni ko‘rdim. Ummatimning mollari menga ko‘rsatilgan joylarga yetib boradi” (Imom Muslim rivoyati).
Boshqa bir hadisi sharifda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Menga yer ne’matlarining kalitlari berildi”, dedilar (Imom Muslim rivoyati).
Bu so‘zlarning haqiqatini sahobai ikromlar o‘z zamonlaridayoq ko‘rganlar. Umar roziyallohu anhu zamonlarida ko‘plab fathlar bo‘lib, fors va yunonlarning mol-mulki Madinaga oqib kelgan. Umar ibn Abdulaziz[1] rahimahulloh zamonlarida esa odamlar zakotga loyiq odamlarni topishda qiynalar edi.
Ayrim ulamolar Mahdiy va Iso alayhissalom zamonlarida mol-mulk va pul ko‘p bo‘ladi hamda yer yuzi xazinasini ochadi, degan fikrni ham aytishgan (Ibn Hajar Askaloniy “Fath al-Boriy”).
Boshqa ulamolar esa mol-mulkning ko‘payishini Qiyomat kelganda odamlar o‘z mol-mulkiga e’tibor bermay qo‘yadigan darajada qo‘rqishlari nazarda tutilgan, degan fikrni bildirishgan. Hamma qo‘rqib ketib, har kim o‘z mulkidan xalos bo‘lishga harakat qiladi, lekin uni oladiganni topolmaydi.
Bu aynan qachon sodir bo‘lishiga kelsak, bu borada aniq ko‘rsatma yo‘q, ammo bu tarixning bir nuqtasida sodir bo‘ladi.
Demak, biz bu borada Umar ibn Abdulaziz rahimahulloh zamonlarida sodir bo‘lgani qabul qilinsa, ba’zi ulamolarning fikriga ko‘ra esa bu hol hech bo‘lmaganda yana bir marta – Imom Mahdiy davrida yuzaga chiqadi.
Manbalar asosida
Bahriddin XUSHBOQOV
tarjimasi.
[1] Umar ibn Abdul Aziz ibn Marvon (61-101 x/681-720) – Umaviylar sulolasidan sakkizinchi xalifa (717-720). Umar ibn Xattobning nevaralari. Ko‘pincha Umar ibn Abdul Aziz o‘zining solihligi va adolati uchun “Beshinchi xalifa” deb ataladi. Uning diniy hayotga taalluqli eng muhim qarorlaridan biri hadislarni to‘plash va yozishni buyurgani edi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari tomonidan belgilab berilgan topshiriqlar ijrosini bajarish maqsadida Farg‘ona viloyatida diniy soha xodimlari hamda masjidlar faoliyatini yanada samarali yo‘lga qo‘yish, jamoat bilan ishlashda yuksak mas’uliyatni ta’minlash maqsadida viloyat bosh imom-xatibi Ubaydulloh domla Abdullayev rahbarligida ishchi guruh tashkil etildi. Hozirga qadar viloyatning Quva, Qo‘shtepa, Rishton va Bag‘dod tumanlarida o‘rganishlar olib borildi.
Ushbu ishchi guruh tomonidan viloyatning turli hududlaridagi masjidlar va imom-xatiblar faoliyati o‘rganilib, bir qator muhim yo‘nalishlar bo‘yicha tahlil va baholash ishlari olib borilmoqda. Bu jarayonda quyidagi masalalarga alohida e’tibor qaratilmoqda:
Masjidlarda sanitariya va gigiyena holati
Masjid — nafaqat ibodatgoh, balki poklik va ozodalik ramzi hamdir. Shu bois, har bir masjidda sanitariya talablariga amal qilish, ibodatga keluvchilar uchun qulay va tozalikka rioya qilingan muhit yaratish muhim ahamiyat kasb etadi.
Ishchi guruh sanitariya holatini o‘rganar ekan, masjid ichidagi yuvinish joylari, tahoratxonalar, gilamlar, havo aylanishi, suv ta’minoti va atrof muhit tozaligiga alohida e’tibor qaratmoqda. Ayrim masjidlarda muntazam sanitariya ishlari yo‘lga qo‘yilgan bo‘lsa, ba’zi hollarda bu masalada to‘liq ijro ta’minlanmagan. Shu asosda amaliy tavsiyalar berilmoqda.
Yong‘in xavfsizligi holati
Masjidlarda yong‘in xavfsizligini ta’minlash — jamoat xavfsizligining muhim qismi hisoblanadi. Ishchi guruh bu borada masjidlardagi o‘t o‘chirish vositalari, elektr tarmoqlarining holati, evakuatsiya chiqish yo‘llari va yozma tartibdagi xavfsizlik rejalarini ko‘zdan kechirmoqda.
Ba’zi masjidlarda yong‘in xavfsizligi talablariga to‘liq amal qilinayotgan bo‘lsa-da, boshqalarida muayyan kamchiliklar aniqlanib, mutaxassislar tavsiyasi asosida tezkor choralar ko‘rish lozimligi qayd etilmoqda.
Qurilish va ta’mir ishlarining me’yoriy talablarga muvofiqligi
Masjidlarda olib borilayotgan qurilish va ta’mir ishlari belgilangan me’yor va talablarga muvofiq bo‘lishi lozim. Ishchi guruh qurilish ishlari amalga oshirilayotgan obyektlarda loyihaviy hujjatlar, masjidning tarixiy va me’moriy xususiyatlariga rioya etilgan-etilmaganini o‘rganmoqda.
Qurilish ishlari vaqtinchalik emas, ko‘p yillar davomida xizmat qiladigan ibodat maskanini vujudga keltirishga qaratilgan bo‘lishi lozim. Shu bois, bu borada ham texnik nazorat va mas’uliyatli yondashuv talab etilayotganiga alohida e’tibor qaratilmoqda.
Imom-xatiblar va masjid xodimlarining ijro intizomi
Masjid faoliyatining samaradorligi, avvalo, unda xizmat qilayotgan imom-xatiblar va xodimlarning mas’uliyatliligiga bog‘liq. Ishchi guruh bu borada jamoat bilan ishlash madaniyati, vaqtga rioya, hujjat yuritish tartibi va ish yuzasidan hisobot berish tizimini ham tahlil qilmoqda.
Ijro intizomiga sust qaralayotgan holatlarda imom-xatiblarga tegishli eslatma va tavsiyalar berilmoqda. Shu bilan birga, o‘z burchini sidqidildan ado etayotgan fidoiy xodimlar alohida e’tirof etilmoqda.
Shaxsiy xulq-atvorda namuna bo‘lish
Imom-xatiblar faqatgina ibodat rahnamosi emas, balki jamiyat uchun yuksak axloqiy namuna bo‘lishi kerak. Ular jamoat oldidagi chiqishlari, munosabati, kiyinish madaniyati va umumiy xulq-atvori orqali keng ommaga ta’sir ko‘rsatadi.
Ishchi guruh imomlarning shaxsiy fazilatlarini, jamoa bilan qanday aloqada ekanini, muhtojlarga munosabati va aholining turli qatlami bilan muloqot madaniyatini ham baholamoqda. Bu orqali diniy xodimlar orasida ma’naviy yetakchilik fazilatini yanada yuksaltirish ko‘zda tutilgan.
Ushbu tizimli o‘rganishlar orqali Farg‘ona viloyatida masjidlar faoliyati yanada tartibli, tahlil va tavsiyalarga asoslangan holda yo‘lga qo‘yish, qolaversa, ishchi guruh tomonidan aniqlangan kamchiliklar yuzasidan mas’ul shaxslarga aniq vazifalar belgilash va ijroga qaratish, yaxshi natijalarni esa ommalashtirish ko‘zda tutilgan.
Hududlardagi o‘rganishlar davom etmoqda.
Farg‘ona viloyati vakilligi
Matbuot xizmati