Sayt test holatida ishlamoqda!
04 Iyul, 2025   |   9 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:11
Quyosh
04:55
Peshin
12:33
Asr
17:42
Shom
20:04
Xufton
21:40
Bismillah
04 Iyul, 2025, 9 Muharram, 1447

Talabaga xizmat - Allohga ibodat qilish

11.04.2025   12062   3 min.
Talabaga xizmat - Allohga ibodat qilish

Ilm yo‘lida yurganlarga yordam – Qur’on va sunnat nurida

Ilm – bu insoniyat taraqqiyotining asosi bo‘lib, dinimiz esa bu haqiqatni har jihatdan yuksak darajada ta’kidlab keladi. Islom dini ilmni nafaqat maqtaydi, balki uni talab qilishni har bir musulmon erkak va ayolga vojib deb sanaydi. Ayniqsa, ilm talab qilayotgan kishilarga yordam berish, ularni qo‘llab-quvvatlash, yo‘llarini ochish va ularga yengillik yaratish – bu faqat insoniylik emas, balki ibodatning o‘zidir. Ushbu maqolada Qur’on oyatlari, hadisi shariflar va ulamolar hikmatlari asosida bu mavzu chuqurroq tahlil qilinadi.


Qur’oni karimda ilm ahliga ehtirom

“Agar har bir jamoatdan bir guruh chiqib, dinni o‘rganib kelsa va o‘z qavmlarini ogohlantirsa, ehtimolki, ular (gunohlardan) saqlanurlar edi” (Tavba surasi, 122-oyat).

Bu oyat ilm talab qilishning ijtimoiy va diniy mas’uliyat ekanligini ochiq-oydin ifodalaydi. Dinni chuqur tushunadigan kishilar jamiyatning ma’naviy ustunidir. Ularning tayyorgarligi uchun sharoit yaratish – bu jamoaning iymoniga dalolatdir. Har bir musulmon ilm ahlini rag‘batlantirishi, moddiy-ma’naviy yordam berishi bu oyat asosida shar’iy mas’uliyat bo‘lib qoladi.

Ayting: bilganlar bilan bilmaganlar teng bo‘lurmi? Faqat aql egalari ibrat olurlar (Zumar surasi, 9-oyat).

Alloh taolo ilm egalarining darajasini ulug‘lab, ularni bilmaganlardan ajratmoqda. Bu oyat, ilm egasini qadrlashni, unga xizmat qilishni va unga yordam ko‘rsatishni Allohning marhamatiga yaqinlashtiradigan amallardan biri deb anglashga undaydi.


Hadisi shariflar: Ilm yo‘lida yurganlarga jannat yo‘li ochiladi

“Kim ilm talab qilish yo‘liga tushsa, Alloh unga jannat sari yo‘lni oson qiladi” (Imom Muslim rivoyati).

Bu hadis ilm yo‘lida yurgan kishini qo‘llab-quvvatlagan har bir insonni jannat yo‘lining sheriklaridan biri bo‘lishi mumkinligini bildiradi. Ilm oluvchiga suv olib berish, kitob olib berish, yo‘l xarajatiga yordam berish, hatto unga duolar qilish ham bu yo‘lga xizmat qilishdir.

Agar Alloh bir kishiga yaxshilikni xohlasa, uni dinni tushunishga muvaffaq qiladi (Imom Buxoriy va Muslim rivoyati).

Bu hadisda Allohning bir bandaga bergan eng katta ne’matlaridan biri – ilmga rag‘batdir. Shunday insonlarni qo‘llab-quvvatlash, Alloh irodasini bajarayotganday ajr olib keladi.

Talaba – Allohning roziligini istayotgan banda. Unga yordam – bu rozilik sari qo‘l cho‘zishdir.


Ulamolar hikmatlarida:

Imom Shofe’iy rahimahulloh: Ilm talab qiluvchiga xizmat qilish Allohga ibodat qilishdir”.

Bu so‘zlar ilmga xizmat qilishning darajasini aniq belgilaydi. Bu faqat odamga emas, balki Allohga qilinayotgan xizmat sifatida baholanadi.

Ibn Qayyim Javziyya rahimahulloh: Ilm egalarini ko‘tarish, ularga yo‘l ochish – jamiyatning yuksalishi uchun zamin yaratadi”.

Ilm ahli yordam olmasa, jamiyat zaiflashadi. Ularning ilm olishiga, rivojlanishiga, xizmat qilishiga yordam berish jamiyatning taraqqiyotiga xizmatdir.

Ilm yo‘lida harakat qilayotgan kishilar – bu ummatning kelajak poydevoridir. Ularga yordam berish, ularga xizmat qilish, ularni moddiy va ma’naviy rag‘batlantirish – Qur’on va Sunnat ko‘rsatmasidir. Har birimiz bu yo‘lda hissa qo‘shsak, Alloh huzurida ajru savob olamiz va oxiratda ilm bilan do‘stlashganlardan bo‘lamiz, inshaAlloh.

Xulosa qilib aytganda Ilm egasiga berganing – Allohga berganingdir! bu so‘zlar har bir musulmon qalbiga yozilishi kerak.


Anvar XUJAXANOV,
Toshkent Islom instituti talabasi.

Boshqa maqolalar
Maqolalar

Siz mendan yaxshiroqsiz

04.07.2025   440   3 min.
Siz mendan yaxshiroqsiz

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Biror kishi bilan tortishib qolib, u bilan aloqani uzib yubormoqchi bo‘lsangiz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning “U ikkisining eng yaxshisi “Salom” bilan gaplashishni boshlab yuborganidir”[1] degan so‘zlarini yodga oling.

Husayn roziyallohu anhu bilan u kishining ota bir ukasi Muhammad ibnul Hanafiyning orasidagi munosabatlarga dars ketadi. Bo‘lib o‘tgan ishga ikki kun o‘tmay Ibnul Hanafiy Husayn roziyallohu anhuga maktub yuboradi. Maktubda shunday deb yozilgan edi: “Bizning otamiz bir. Bu borada birortamiz boshqamizga faxrlanmaymiz. Ammo sizning onangiz Fotima roziyallohu anhodir, sizning onangiz qayoqda-yu, mening onam qayoqda. Sizni Rasulullohning o‘zlari katta qilgan va tarbiyalaganlar, men esa bundayin buyuk martabadan ancha pastdaman. Ushbu maktubim sizga yetib borishi bilan darhol men tomonga shoshiling va orani isloh qiling. Chunki Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “U ikkisining eng yaxshisi “Salom” bilan gaplashishni boshlab yuborganidir”, deganlar. Siz mendan yaxshiroqsiz. Aytadigan gapim shu”.

Birodarini ustun qo‘yishning ulkan ko‘rinishiga e’tibor bering. Ibnul Hanafiyning Husayn roziyallohu anhudan avval bu savobga erishishi mumkin edi. Lekin u kishi birodari Husayn roziyallohu anhuni o‘zidan ustun ko‘rdi. Husayn roziyallohu anhuning u kishidan ko‘ra yaxshiroq ekanini eslatdi, bu ishi esa u zotning o‘rtani isloh qilishga bo‘lgan g‘ayrati va himmatini qo‘zg‘ash uchun edi. Chunki yaxshilar doim yaxshilik sari intiladilar.

Va’da qilingan ajr jannat bo‘lsa, boshqalarni o‘zidan ustun qo‘yish odamlar orasida juda kam uchraydi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sahobalari dushmanga qarshi jang bobida musobaqalashar edi, hatto ota-bolalar o‘rtasida ham shu kabi holat kuzatilardi. Masalan, ota-bolaning har ikkisi birvarakayiga jangga borish imkoni bo‘lmasa qur’a tashlashardi, qur’a bolaga chiqsa, otasi unga: “Men chiqay, bolam, sen qolaver, axir otangman-ku. Meni o‘zingdan ustun qo‘y”, der edi, bunga javob berar ekan o‘g‘ilning ko‘zlari yoshga to‘lib: “Otajon, uning mukofoti jannat-da... Agarda jannatdan boshqa narsa bo‘lganida ham, Xudo haqqi, sizni o‘tkazib yuborardim”, derdi.

Shubhasiz, siz ham barcha musulmonlarning jannatga kirishlarini orzu qilasiz. Biroq jannat musobaqasi kuchayib ketganida, u faqatgina eng g‘ayratli va unga eng ishtiyoqmandlargagina nasib etadi. Odamlarga  yaxshilikni ilining, faqat o‘zingizni o‘ylayvermang!

Shoir Abul A’lo Ma’arriy bunday satrlarni yozgan ekan:

Abadiy qolmoq imkoni bo‘lsa gar so‘qqabosh holim,
Boqiy qolish istagin suymadim yolg‘iz o‘zim.
Menga ham, yerimga ham yog‘masin yomg‘ir,
Modomiki qamrab olmas ekan butun qavmim.

Xudbinlik (egoizm) sizning ustingizdan hukmronlik qilishiga hech ham imkon bermang! Doimo Alloh taolodan barcha musulmonlarga yaxshilik va xayr-baraka so‘rab duo qiling va shu jumlalarni ham ayting: “Ey Yaratgan Zot! Mening duolarim orasiga barcha musulmonlarni ham qo‘shib qo‘y”.

Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.


[1]  Imom Buxoriy rivoyati.

 

Maqolalar