Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Men sizlar uchun faqirlikdan qo'rqmayman, lekin takosur (ya'ni mol-dunyoni to'plashda musobaqalashingiz)dan qo'rqaman. Men (bexosdan) xato qilishingizdan qo'rqmayman, ammo gunohni atayin sodir etishingizdan qo'rqaman”, dedilar (Imom Ahmad, Bazzor, Hokim rivoyati).
Boylik ham, faqirlik ham Alloh taoloning taqdiri bo'lib, barcha insonlar bu ikkisidan biri bilan sinovdan o'tadi. Alloh taolo bemorning sabrini, boyning shukrini sinaydi.
“Men sizlar uchun faqirlikdan qo'rqmayman” – chunki biror bandaga faqirlik etsa bu – Allohning irodasi, sinovidir. Faqir odamning etgan sinovga sabr qilishdan boshqa iloji yo'q. Ko'ngilxushlik, maishatparastlik kabilarga esa “qo'li kaltalik” qiladi. Imkon qadar ko'proq ibodatlar bilan mashg'ul bo'lishga intiladi.
“lekin takosur (ya'ni mol-dunyoni to'plashda musobaqalashingiz)dan qo'rqaman” – ammo boylik va mol-dunyoning ko'payishi og'ir sinovdir. Boyligi ko'paygan banda kambag'allik vaqtida qilmagan gunoh-ma'siyatlarga qo'l uradi, Robbiga itoatsizlik qilib, ibodatlarni tark eta boshlaydi.
Bugungi kunda qancha insonlar mol-dunyosini ko'paytirish ortidan quvib, jinoyatning har qanday ko'rinishini sodir etmoqda. Hatto, boylik uchun o'z ota-onasi va yaqinlaridan voz kechmoqda. Qavm-qarindosh bir-biriga dushmanga aylanmoqda. Bejizga Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ummatlarining boylik to'plashga ruju qo'yishidan xavfsiramagan ekanlar. Bu ham payg'ambarlik mo''jizalaridan biridir.
“Men (bexosdan) xato qilishingizdan qo'rqmayman” – Mo'min banda imkon qadar Allohning buyruqlarini bajarishga harakat qiladi. Bu borada qancha to'siqlarni engib o'tadi, qiyinchiliklarga bardosh beradi. Ammo banda farishta emas, ba'zi vaqtlarda bilmasdan xato qiladi yoki ayrim narsalarni unutib qo'yadi. Lekin tezda tavba qiladi, Robbiga duo qiladi: “Robbimiz, agar unutsak yoki xato qilsak, (iqobga) tutmagin”.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Har bir odam bolasi xato qiluvchidir, xatokorlarning eng yaxshisi tavba qiluvchilardir”, deganlar (Imom Termiziy, Imom Ahmad rivoyati).
“ammo gunohni atayin sodir etishingizdan qo'rqaman” – bilib turib qilingan gunohning azobi juda qattiq bo'ladi. Banda bilmay qilgan gunohini Alloh kechirishi mumkin, faqat O'ziga havola. Ammo gunohga jur'atli bo'lish, qasddan qilish gunohning o'zidan ko'ra ulkan va og'irroq gunohdir. Eng muhimi – banda gunohni bilib yoki bilmay qilsa ham, kimga osiylik qilayotganini unutmasligi lozim!
Davron NURMUHAMMAD
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Odatda odamlarda «Qiz bola birovning hasmi, erta-indin erga tegib ketib qoladi. Undan nima foyda bo‘lishi mumkin», degan salbiy fikr bo‘ladi. «O‘g‘il bola esa doimo xizmatda bo‘ladi. Uni uylab qo‘ysang, kelin ham xizmatingni qiladi. U qariganingda ham joningga oro kiradi», kabi tushunchalar bor. Bu noto‘g‘ri fikr. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qizlarga nafaqa qilishning fazli haqida o‘z hadislarida qayta-qayta bayon qilganlar. O‘zlari to‘rt nafar qizlariga qilgan muomalalari bilan barchaga namuna ko‘rsatganlar.
Ushbu hadisi sharif va rivoyatlarda ham shu ma’nolar ilgari surilgan.
عَنِ الزُّهْرِيِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَنْ كَانَتْ لَهُ بِنْتَانِ فَصَبَرَ عَلَى لَأْوَائِهِمَا وَنَفَقَتِهِ عَلَيْهِمَا كَانَتْ لَهُ بِنَفَقَتِهِ عَلَيْهِمَا الْجَنَّةُ».
Zuhriydan rivoyat qilinadi:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kimning ikki qizi bo‘lsa va ularning mashaqqatlariga va nafaqasiga sabr qilsa, ularga qilgan nafaqasi uchun unga jannat bo‘ladi», dedilar.
Sharh: Qiz boqish oson narsa emas, buni hamma yaxshi biladi. Bu ishni amalga oshirish uchun sabr-matonat kerak, harakat, g‘ayrat kerak, topganini sarflash kerak. Baribir shu qiz ertami, indinmi, birovning uyiga ketishi, kelin bo‘lishi borligini o‘ylab, yurak uvushib ham turadi. Ayniqsa qizi ko‘p bo‘lsa, bu holat aniq bilinadi. Ana shularni bilib turib va sabr etib, qizlarini yaxshi tarbiya qilgan odam o‘zi uchun oxiratning katta bir martabasini kasb qilgan bo‘lar ekan.
Ayni paytda qizlarni nafaqa bilan ta’minlash ham lozim ekan. Bu ish uchun ham sabr-bardosh kerak bo‘ladi.
Ikki qizning tarbiyasidagi mashaqqatlarga, xususan, qizlarning nafaqasini ta’minlashdagi qiyinchiliklarga sabr qilish ota-ona uchun katta savob hamda jannatga kirishga sabab bo‘ladigan amallardan biri hisoblanar ekan.
«Yaxshilik va silai rahm» kitobi 1-juz