Musulmonlar orasida turli ixtiloflarni qo'zg'ayotgan bemazhablarning faoliyatlari ham o'ziga xos. Odatda, ixtilofni qo'zigan shaxs odamlarga ko'rinmaydi. Balki o'z odamini yuborib, «falonchiga mana bu savolni ber, u unday desa, sen bunday degin» qabilida gap o'rgatadi. Haligi odam uning aytganini qilib, musulmonlar ichida ixtilof qo'zg'aydi. Bu holat bir emas, bir necha kishidan, bir necha marta takrorlangandan keyin, ixtilof tarqalib, o'z kuchini ko'rsata boshlaydi. Ba'zi odamlar, biz noto'g'ri ish qilayotgan ekanmiz deb, ixtilofchiga ergashadi. Boshqalari shubhaga tushadi. Uchinchisi: «Shu paytgacha qilgan ibodatimiz nima bo'ldi?» deydi va hokazo. Oxiri, odamlar orasida katta noxushlik sodir bo'ladi.
Bu paytda ixtilofchilarning «mulla»si o'zining yugurdaklariga yana boshqa bir ixtilofni o'rgatib, ularni kishilar ichiga yuborishga tayyorlayotgan bo'ladi. Yugurdaklar esa, o'zlariga aytilgan, ixtilof qo'zg'ash uchun to'qilgan safsatani to'tiqushdek takrorlashga oshiqayotgan bo'ladilar. Ammo asta-sekin ularning sirlari fosh bo'lib, basharalari ko'pchilik ichida namoyon bo'lmoqda.
Muhtaram imom domlalarimizdan birlari masjidda namozxonlarga bir masalani bayon qilibdi. U kishining oldiga bir odam kelib: «Siz xato qildingiz, aslida bunday bo'ladi», debdi. Domla: «Bu gapni qayerdan oldingiz?» desa, «kitobda bor», debdi. Imom domla: «O'sha kitobni olib keling, o'qib ko'raylik», debdi. Haligi odam kitobni olib kelib, mazkur masala yozilgan joyini qo'li bilan ko'rsatibdi. Domla o'qib ko'rsalar, «Bu masalada mana bu gapni aytganlar ham bor», deb ixtilofchining gapi yozilgan va davomida: «Ammo bu gapning to'g'risi bunday», deb domlaning gapi yozilgan ekan. Domla: «Mana, men aytgan gap to'g'ri ekan-ku», deb ko'rsatsalar, ixtilofchi: «Men o'qishni bilmayman», der emish. Arab tilini bilmaydigan odam o'sha tildagi kitobni ko'tarib olib, olim odam bilan tortishgani kelibdi!
Keyinchalik, ma'lum bo'lishicha, ixtilofchilarning «mulla»lariga ham ko'rsatmalar chet eldagi xo'jayinlaridan kelar ekan. Boshqacha qilib aytadigan bo'lsak, dunyo musulmonlari orasida ixtilof qo'zg'ash ishlari xalqaro markazdan boshqarib borilmoqda. Endilikda ixtilofchi bemazhablarning «mulla»lariga markazdan faks, elektron pochtada yoki internet orqali ko'rsatmalar kelmoqda. Ular mazkur ko'rsatmalarni tarjima qilib, yugurdaklarni ko'tarib olib, mo'min-musulmonlar ichida ixtilof urug'ini sochmoqdalar. Ushbu satrlarda zikr qilinayotgan ixtiloflar nafaqat O'zbekiston, O'rta Osiyo yoki MDH davlatlarida, balki butun dunyoda musulmonlarning boshini qotirmoqda. Biz «ixtilofchilar» va «Bemazhablar» deb atayotgan muxoliflarimiz kimlar?
© Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf rohimahulloh. “Ixtiloflar sabablar echimlar" kitobidan.
Behisob pul va boyliklarni chekish-ichish, kayfu safo uchun sarf qilish – Allohga shukr qilishmi?!
Yoshlik davrini zino va harom ishlar bilan o‘tkazish – Allohga shukr qilishmi?!
Telefon orqali o‘zgalarga zarar yetkazish, har xil bo‘lmag‘ur ishlarda foydalanish – Allohga shukr bo‘ladimi?!
Yeguliklarni chiqindi qutisiga tashlash, uvolni bilmaslik – Allohga shukr qilishmi?!
Zakotni o‘z vaqtida ado etmaslik, sadaqadan tiyilish – Allohga shukr qilish deganimi?!
Internetda foydasiz narsalar uchun vaqt ajratish, vaqtni bekorga zoye qilish – Allohning bergan ne’matlariga shukr qilishmi?!
Axir Alloh taolo bizlarga shukr qilishni va U Zotning fazlini e’tirof qilishga buyurgan-ku: «Bas, Meni yod etingiz, (Men ham) sizlarni yod eturman. Menga shukr qilingiz, noshukrchilik qilmangiz!»[1].
Qolaversa, Alloh taolo shukr qiluvchilarni azoblamasligi xabarini ham bergan: «Agar shukr qilsangiz va iymon keltirsangiz, Alloh sizlarni nega azoblasin?! Alloh shukrni qabul etguvchi va bilguvchi Zotdir»[2].
Shukr – Alloh taolo ato etgan ne’matlarning davomli bo‘lishining garovidir: «Yana Parvardigoringiz bildirgan (bu so‘zlar)ni eslangiz: “Qasamki, agar (bergan ne’matlarimga) shukr qilsangiz, albatta, (ularni yanada) ziyoda qilurman. Bordi-yu, noshukrchilik qilsangiz, albatta, azobim (ham) juda qattiqdir”»[3]. «...Agar shukr qilsangiz (va iymon keltirsangiz) U Zot sizlar uchun rozi bo‘lur...»[4].
Bu dunyoda borligimizga shukr qilish – ota-onalarimizga yaxshilik qilishimizdadir. Zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Allohning roziligi – ota-onaning rizosidadir” [5], deganlar.
Qarindoshchilik munosabatlarini yo‘lga qo‘yish, ular bilan bordi-keldi qilish, uzilgan rishtalarni tiklash ham Alloh bizga qarindosh, yaqinlar bergani ne’matining shukridir. Nabiy alayhissalom bu borada: “Rizqida kengchilik bo‘lishi, ajali ortga surilishi kimni xursand qilsa, qarindoshchilik aloqalarini bog‘lasin”, deganlar[6].
Sadaqa berish – Alloh bizni mol-dunyo bilan siylagani uchun shukr qilish demakdir. Sadaqa Alloh taoloning g‘azabini o‘chiradi. Nabiy alayhissalom: “Maxfiy qilingan sadaqa Yaratganning g‘azabini o‘chiradi. Qarindoshchilik aloqalarini bog‘lash umrni uzaytiradi. Yaxshilik qilish yomon o‘lim topishdan asraydi”, [7] deganlar.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Baqara surasi, 152-oyat.
[2] Niso surasi, 147-oyat.
[3] Ibrohim surasi, 7-oyat.
[4] Zumar surasi, 7-oyat.
[5] Ibn Hibbon rivoyati.
[6] Imom Buxoriy rivoyati.
[7] Imom Tabaroniy rivoyati.