2022/2023 o'quv yili uchun O'zbekiston xalqaro islom akademiyasiga o'qishga qabul qilishning davlat buyurtmasi parametrlari va bakalavriatga qabul qilish jarayonini yanada soddalashtirishga qaratilgan o'zgartirishlar to'g'risida
MA_''LUMOT
Habaringiz bor, O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 16 apreldagi “Diniy-ma'rifiy soha faoliyatini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida”gi Farmoni asosida tashkil qilingan. Mazkur Farmonning ahamiyati shundaki, 1999 yildan buyon Toshkent islom universiteti va keyinchalik bir muddat O'zbekiston islom akademiyasi sifatida faoliyat yuritgan mazkur oliy ta'lim hamda ilmiy-tadqiqot markaziga HALQARO AKADYeMIYa maqomi berilib, keng ko'lamli qo'shimcha vazifalar yuklandi.
Ta'kidlash joiz, bugungi kunda O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi dunyodagi etakchi oliy ta'lim va ilmiy-tadqiqot markazlari orasida o'z nufuziga ega bo'lib bormoqda.
So'nggi yillarda O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi faoliyatiga ko'plab yangiliklar tatbiq etilmoqda. Nufuzli xorijiy oliy ta'lim muassasalari, ilmiy-tadqiqot markazlari va xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik aloqalari kengaydi. Akademiya professor-o'qituvchilari, yosh ilmiy tadqiqotchilarning xalqaro konferentsiya, ilmiy seminarlar hamda xalqaro grantlardagi ishtiroki faollashdi. Horijlik professor-o'qituvchilar, talabalar, doktorant va ilmiy-tadqiqotchilarning akademiya o'quv jarayoniga jalb etilish ko'rsatkichi yildan-yilga o'sib bormoqda.
O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi Ilmiy salohiyati 66 foizni tashkil etadi. Ayni paytda Akademiyada “Islom iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar”, “Mumtoz sharq filologiyasi” hamda “Islomshunoslik” fakul'tetlari mavjud bo'lib, ularning tarkibida 10 ta kafedra faoliyat yuritmoqda. O'zbekiston xalqaro islom akademiyasida 1 ming 670 nafar talaba tahsil olmoqda. Shundan 1 ming 430 nafar talaba bakalavriat, 240 nafari esa magistratura bosqichida o'qiydi.
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022 yil 15 iyundagi “Davlat oliy ta'lim muassasalariga o'qishga qabul qilish jarayonlarini tashkil etish to'g'risida” PQ-279-son qarori qabul qilindi. Shuningdek, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022 yil 15 iyundagi “2022/2023 o'quv yili uchun davlat oliy ta'lim muassasalariga o'qishga qabul qilishning davlat buyurtmasi parametrlari to'g'risida” F-60-son Farmoyishi qabul qilindi.
Unga muvofiq, kunduzgi ta'lim shakli bo'yicha jami 14 ta ta'lim yo'nalishi bo'yicha 300 ta qabul kvotasi ajratildi. Jumladan, “Dinshunoslik” 25 ta, “Islomshunoslik (qur'onshunoslik, hadisshunoslik, islom huquqi, aqida va tasavvuf, islom tarixi va manbashunosligi)” 50 ta, “Filologiya va tillarni o'qitish (arab tili)” ta'lim yo'nalishlari bo'yicha 30 ta qabul kvotalari belgilandi.
Ahamiyatlisi, joriy yildan ilk marotaba “Matnshunoslik va adabiy manbashunoslik (arab tili)”, “Jurnalistika (xalqaro jurnalistika)”, “Yurisprudentsiya (islom huquqi)”, “Komp'yuter injiniringi (“Komp'yuter injiniringi”, “AT servis”, “Axborot xavfsizligi”, “Mul'timedia texnologiyalari)” ta'lim yo'nalishlariga qabul o'tkazilmoqda.
Bundan tashqari, ilk marotaba 2022/2023 o'quv yilida O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi bakalavriatining sirtqi hamda kechki ta'lim shakllari bo'yicha davlat buyurtmasi asosida o'qishga qabul qilish parametrlari tasdiqnlandi. Unga ko'ra, 9 ta ta'lim yo'nalishiga jami 250 ta qabul kvotasi ajratildi. “Islom iqtisodiyoti va moliyasi”, “Tarix (islom tarixi va manbashunosligi)” yo'nalishlari shular jumlasidandir.
Yoshlarni oliy ta'lim bilan yanada kengroq qamrab olish, oliy ta'lim tashkilotlari o'rtasida sog'lom raqobatni kuchaytirish maqsadida 2022/2023 o'quv yilida O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi bakalavriatining masofaviy ta'lim shakli bo'yicha davlat buyurtmasi asosida o'qishga qabul qilish parametrlari tasdiqlandi. “Islomshunoslik (qur'onshunoslik, hadisshunoslik, islom huquqi, aqida va tasavvuf, islom tarixi va manbashunosligi)”, “Islom iqtisodiyoti va moliyasi”, “Komp'yuter injiniringi (“Komp'yuter injiniringi”, “AT servis”, “Axborot xavfsizligi”, “Mul'timedia texnologiyalari”)” kabi 3 ta ta'lim yo'nalishiga jami 250 ta qabul kvotasi belgilandi.
Shu bilan birga 2021/2022 o'quv yilida O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi magistraturasining kunduzgi ta'lim shaklining 12 ta mutaxassisligi bo'yicha 140 ta qabul kvotasi ajratildi. “Jurnalistika (internet jurnalistika)”, “Tashqi iqtisodiy faoliyat (tarmoqlar va faoliyat yo'nalishlari)”, “Islom huquqi” mutaxassisliklari mazkur o'quv yilidan e'tiboran ilk bor Akademiyada tashkil etildi.
O'zbekiston Respublikasi davlat oliy ta'lim muassasalariga o'qishga qabul qilish jarayonlarini muvofiqlashtirish bo'yicha Davlat komissiyasining 2022 yil 4 iyuldagi 1 son majlis bayoniga asosan, kamida besh yil ish stajiga ega bo'lgan xotin-qizlar uchun 3 ta, nogironligi bo'lgan shaxslar uchun qo'shimcha ikki foizli davlat granti asosida turli ta'lim shakllari bo'yicha 17 ta, “Mehribonlik” uyi va Bolalar shaharchasining bitiruvchilari bo'lgan chin etimlar, SOS – bolalar mahallalari va oilaviy bolalar uylari bitiruvchilari, shuningdek, vasiylikka, homiylikka yoki oilaga tarbiyaga olingan (patronat) etim bolalar (yigirma besh yoshga to'lmagan) uchun qo'shimcha bir foizli davlat granti asosida 7 ta, huquqbuzarlik profilaktikasi va jinoyatchilikka qarshi kurashda munosib hissa qo'shgan, xizmat yoki ilmiy faoliyatida yuqori natijalarga erishgan ichki ishlar organlarining amaldagi xodimlari farzandlari uchun qo'shimcha besh foizli davlat granti asosida 5 ta, O'zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlar safida muddatli harbiy xizmatni o'tab, harbiy qism qo'mondonligining tavsiyanomalariga ega bo'lganlar uchun barcha ta'lim shakllari bo'yicha 39 ta hamda bojxona xizmatiga salmoqli hissa qo'shgan, ish jarayonida ma'lum bir natijalarga erishgan, bojxona organlarida xizmat qilayotgan xodimlarning farzandlari uchun 2 ta qabul kvotasi ajratilgan.
O'zbekiston xalqaro islom akademiyasining boshqa oliy ta'lim tashkilotlari bilan integratsiyasini rivojlantirish, abituriyentlar uchun erkin va adolatli tanlov muhitini yaratish hamda qabul jarayonlarini soddalashtirish maqsadida O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2022 yil 14 iyuldagi “O'zbekiston Respublikasi Hukumatining ayrim qarorlariga O'zbekiston xalqaro islom akademiyasining bakalavriatiga o'qishga qabul qilish jarayonini yanada soddalashtirishga qaratilgan o'zgartirishlar kiritish to'g'risida”gi 386-sonli qarori qabul qilindi. Qarorga asosan, 2022/2023 o'quv yilidan boshlab Akademiyada dastlabki imtihonni ta'lim shaklidan qat'iy nazar faqat dinshunoslik va islomshunoslik bakavriat ta'lim yo'nalishlari uchun tatbiq etiladi. Shuningdek, boshqa ta'lim yo'nalishlari abituriyentlari uchun oliy ta'lim muassasalariga o'qishga kirish imtihoni bo'yicha turdosh ta'lim yo'nalishlari tanlovi kengaytirildi.
Ayni paytda O'zbekiston xalqaro islom akademiyasida 2022-2023 o'quv yili uchun qabul jarayonlari davom etmoqda.
Islom dini jamoat, ittifoqlik, do‘stlik va mehr-oqibat dinidir. Bir mahalla, bir uyda yashaydigan qo‘shnilar insonga yaqin birodaridan ham yaqinroqdir. Qo‘shnilar o‘rtasidagi o‘zaro totuvlik, yaxshi aloqalar jamiyatning salohiyati va kuchi bo‘lishini ta’minlaydi. Zeroki, Islom dini qo‘shnilarga e’tibor berish, o‘zaro yordam va samimiy aloqalarni tiklashga chaqiradi va bu orqali birlik, ittifoqda bo‘lgan kuchli jamiyatni barpo qilishni talab qiladi.
Bas shunday ekan har bir musulmon qo‘shnisiga e’tibor berib, ularga go‘zal muomala qilishi va shariatga zid kelmagan haqlarini ado etishi kerakdir. Qo‘shnisiga yomonlik qilish, ozor berish musulmonning xulqi emasdir.
Imom Buxoriy va Muslim o‘z sahihlarida Ibn Umar roziyallohu anhu va Oisha roziyallohu anholardan rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu haqda bunday deganlar:
وَعَنِ ابْنِ عُمَرَ وَعَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَا: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصِينِي بِالْجَارِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرَّثُهُ». مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.
Ibn Umar roziyallohu anhu va Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Jabroil menga qo‘shni xususida tavsiya beraverganidan uni menga merosxo‘r qilib qo‘yarmikan, deb o‘ylab qoldim”, dedilar. Muttafaqun alayhi.
Qo‘shnilarining haqlariga rioya qilmaslik, ularga yomonlik qilish, ozor berish musulmonni eng yomon, ayanchli oqibatlarga olib keladi. Musulmon uchun imon sifatidan mosuvo bo‘lishdan ham ayanchli oqibat bo‘lmasa kerak?! Imondan mahrum bo‘lishdan, oxiratda jahannamga uloqtirilishdan ham ulkan halokat bo‘lmasa kerak?! Bu holga tushishdan Alloh asrasin!
Bunday ayanchli holatga tushib qolishdan ogohlantirib, bunday past, razil ishlardan qaytarib, Nabiy sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar:
وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: واللهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ قِيلَ: مَنْ يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: «الَّذِي لَا يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ ، مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Allohga qasamki, mo‘min emas! Allohga qasamki, mo‘min emas! Allohga qasamki, mo‘min emas!” deganlarida, “Kim u, yo Allohning Rasuli?” deyildi. Shunda u zot: “Yomonliklaridan qo‘shnisi omonda bo‘lmagan kishi”, dedilar. Muttafaqun alayhi.
Hadisdan biz o‘rgangan foydali o‘gitlar:
1. Qo‘shnilar bilan o‘zaro totuvlikda yashash.
2. Qo‘shniga go‘zal muomala qilishning zarurligi.
3. Qo‘shnilar bilan yaxshi, samimiy aloqalar o‘rnatish, qo‘shnilarga e’tibor berish, qiyinchilik vaqtida, tuy va marosimlarda yordam qo‘lini cho‘zish.
4. Qo‘shnining shunday haqlari borki, ularga rioya qilish musulmonning vazifasidir.
5. Kim qo‘shnisiga ozor bersa, uning imoni mukammal emas.
6. Qo‘shniga yomonlik qilish musulmon axloqiga ziddir.
7. Har bir musulmon kishi qo‘shnilariga e’tibor berib, ularga go‘zal muomala qilishi va haqlarini ado etishi. Qo‘shnining haqlaridan: salom berish, bemor bo‘lsa, borib ko‘rish, shariatga zid kelmagan marosim va munosabatlarda ishtirok etish va ularda ko‘maklashish.
8. Qo‘shni zinasidagi chiroqni o‘chirib qo‘yish, ozor beradigan darajada televizor va radio ovozini baland qilish, qo‘shnining ayoli va qizlariga nazar solish, qo‘shnilarni poylab, josuslik qilish, istirohat vaqtlarida shovqin solish, o‘yin o‘ynash kabi holatlar bilan qo‘shnilarga ozor bermaslik.
Beknazar Muhammad Shakur,
Hadis ilmi maktabi katta o‘qituvchisi.