– Mahmud, liboslarni tekshirib bo'ldik. Safarga otlanyapman. Qarzdorlar ro'yxatini senga tashlab ketaman. Kim qarzini so'rab kelsa, darhol pulini qaytar. Qarzdorlarga esa kenglik qil. Yana bir narsani esdan chiqarma: ba'zi kiyimlarning sifati yaxshi emas. Ularni sifatlilariga qo'shib sotma. Mijozga molning aybini aytib, yarim narxiga sot. Haridor kiyimning aybini ko'rmasligi mumkin. Lekin Alloh biladi, U Zot holimizdan xabardor. Tijoratimizda Parvardigorga osiy bo'lsak, barakadan mahrum bo'lamiz.
* * *
– Menga ayt-chi, bu ko'ylakning narxi qancha?
– Ikki ming dirham.
– Qimmat ekan. Yurtingizda mehmonman. Karvonim Yamanga qaytish arafasida. Mehmonni hurmatlab, uni menga ming dirhamga bersang.
– Mehmon ekansiz, ko'ylakni sizga bir yarim ming dirhamga beraman. Undan kamiga sotsam, do'kon egasi meni koyiydi.
Yahudiy ko'ylakni oliboq yo'lga tushdi. U ketganidan keyin Mahmud sifatsiz ko'ylakni yaxshi ko'ylak narxida adashib sotib yuborganini payqab qoldi. O'zini koyirkan, xo'jayinga nima deyishini o'ylab xavotirga tushdi.
* * *
Sayfuddavla yurtiga quruq qo'l bilan qaytdi.
“Endi kelmasa kerak”, degan vajh bilan unga atalgan molni o'zga tijoratchiga sotib yuborishgandi. Keyingi savdogacha hali olti oy bor edi. Sayfuddavlani bu hol qattiq tashvishga soldi. Sababi, do'konida faqat bir oyga etadigan moli qolgan edi.
Sayfuddavla safardan qaytib, do'kondagi ishlar haqida so'radi. Ishchisining sifatsiz ko'ylakni qimmat narxda sotib yuborganini bilgach, xaridor haqida surishtirdi.
Mahmud ko'ylakni yahudiyga sotgani, u musofir bo'lib, karvoni bilan kecha Yamanga qaytganini aytdi. Sayfuddavla yahudiyni topish uchun karvon ortidan borishga tayyorligini bildirganda, Mahmud hayratlanib: “Ming dirhamni qaytarish uchun yolg'iz o'zingiz sahroda katta masofani bosib o'tasizmi?” dedi. Sayfuddavla: “Ha, gardanimda ming dirhamdan qarz bilan Alloh taologa yo'liqolmayman”, dedi.
Sayfuddavla karvonni topish, pulni yahudiyga qaytarish uchun yo'lga chiqdi. Havo issiq, masofa olis edi. Sayfuddavla yo'lda uchratgan har bir karvondan yahudiy haqida surishtirdi. Faqat safarning uchinchi kuni yahudiylar karvoniga duch keldi. Ular orasida o'sha yahudiyni topdi va unga bunday dedi:
– Alhamdulillah, axiyri sizni topdim. Siz xarid qilgan ko'ylak sifatsiz edi. Mana bu ming dirhamni olib qo'ying.
– Lekin men ko'ylakdan ayb topa olmadim.
– Yordamchim ham xabarsiz holda uni qimmat narxda sotib yuboribdi.
– Ming dirham uchun shuncha mashaqqat chekib yuribsizmi?
– Hisob kunida ushbu gunohni ko'tarib turolmayman.
– Allohga qasam, sizdek xulqli kishini hali ko'rmadim. Kim sizni bunday qilishga undadi?
– Islom dini. Alloh taolo bunday marhamat qiladi: “Vayl bo'lsin o'lchovdan urib qoluvchilarga. Ular odamlardan narsa o'lchab olcalar, to'liq olarlar. Va agar odamlarga o'lchab yoki tortib bersalar, kamaytirarlar” (Mutoffifin surasi, 1–3-oyatlar). Shuningdek, Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Bizni aldagan bizlardan emas”, deb ogohlantirganlar. Nega jim turibsiz, pulingizni oling.
– Allohga qasam, nima deyishni ham bilmay qoldim. Meni bu go'zal xulqingiz va so'zlaringiz bilan xijolat qildingiz.
– Nima demoqchisiz?
– Men ko'ylak xarid qilishda qalbaki pullar bergandim. Shu bois avval yukimni shay qilib, do'kondorga dirhamni beriboq yo'lga otlandim. Shunday qilsam, sotuvchi qalbaki pullarning farqiga bormaydi, dedim. Sizni ko'rganimdan keyin soxta pullarni berib, ko'ylakni qaytarib olasiz deb o'yladim va do'stlarim oldida sharmanda bo'lishdan qo'rqdim.
– U holda nima uchun hozir pullarning soxta ekanini e'tirof etmoqdasiz?
– Sizning go'zal xulqingizni ko'rib, yomon xulqimdan uyaldim.
Islom diniga kiraman: “Allohdan O'zga iloh yo'q, Muhammad Uning bandasi va rasuli ekaniga guvohlik beraman!”
Shu tariqa yahudiy musulmon bo'ldi va karvonini tashlab Sayfuddavla bilan Shomga, yangi dinni o'rganish uchun ketdi.
Urgut tumani bosh imom-xatibi
Abdug'ani HASANOV
tayyorladi.
Muhtaram vatandoshlar!
Siz, azizlarni, barcha mo‘min-musulmon yurtdoshlarimizni, butun xalqimizni ulug‘ va mo‘tabar ayyom – Qurbon hayiti bilan chin qalbimdan samimiy muborakbod etib, o‘zimning yuksak hurmatim va ezgu tilaklarimni bildirishdan g‘oyat mamnunman.
Jamiki islom ummati uchun qadrli bo‘lgan ushbu shukuhli bayram – Iyd al-Adhoni el-yurtimiz bilan birgalikda tinch va osoyishta muhitda kutib olayotganimiz uchun, avvalo, mehribon va qudratli Alloh taologa behisob shukronalar aytamiz.
Hech shubhasiz, keyingi yillarda Yangi O‘zbekistonda ijtimoiy, xalqchil davlat barpo etish, uning ma’naviy asoslarini mustahkamlash va ta’sirchanligini oshirishda muqaddas islom dini, uning asosiy bayramlaridan biri bo‘lgan Qurbon hayiti ham muhim rol o‘ynamoqda.
Ayniqsa, bu bayramning insonparvarlik, ahillik, saxovat va olijanoblik kabi fazilatlari yurtimizda “Inson qadri uchun, inson baxti uchun” degan ezgu g‘oya asosida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlarga uyg‘un va hamohang bo‘lib, aholining ehtiyojmand qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash, keksalar, yoshlar va xotin-qizlar haqida alohida g‘amxo‘rlik ko‘rsatish, kambag‘allikni qisqartirishga qaratilgan dasturlarimiz samarasini oshirishga xizmat qilayotganini alohida ta’kidlash o‘rinlidir.
Aziz do‘stlar!
Bugungi kunda mamlakatimizda turli millatlar va diniy konfessiyalar o‘rtasidagi hamjihatlikni mustahkamlash, vijdon erkinligini ta’minlash, diniy-ma’rifiy merosimizni asrab-avaylash, yosh avlodni milliy va umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash bo‘yicha ulkan ishlar amalga oshirilmoqda.
Bu haqda so‘z yuritganda, islom dinining ezgu tamoyillarini chuqur o‘rganish, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilayotganini ta’kidlash lozim. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi – Samarqand shahri 2025 yilda islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda, Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari qatoriga, shu yil Buxoro shahrida o‘z faoliyatini boshlaydigan Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi ham qo‘shildi.
Poytaxtimiz Toshkent shahrida bunyod etilayotgan Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz va xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin timsoli sifatida Yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanadi, deb ishonaman.
Hurmatli yurtdoshlar!
Shu saodatli kunlarda 15 ming nafar vatandoshimiz muqaddas haj ziyoratini ado etmoqda. Ezgu duo va niyatlar ijobat bo‘ladigan mana shunday munavvar lahzalarda ularni ham Qurbon hayiti bilan samimiy qutlab, Yaratgandan yurtimizga sog‘-omon qaytib kelishlarini so‘raymiz.
Umid qilamizki, muhtaram hojilarimiz jamiyatimizda birdamlik, oila va mahallalarimizda mehr-oqibat muhitini yanada mustahkamlash, yoshlarimiz tarbiyasini kuchaytirish, ularni ilm-ma’rifatga, zamonaviy kasb-hunarlarni egallashga, Vatan himoyachisi bo‘lishga targ‘ib etish, muhtoj insonlarga ko‘mak berishda alohida ibrat va namuna ko‘rsatadilar.
Qalblarimiz quvonchga to‘lgan ushbu fayzli kunlarda xorijiy davlatlarda bo‘lib turgan vatandoshlarimizni ham bugungi ulug‘ ayyom bilan chin dildan qutlab, ularga sog‘lik-omonlik, baxt va omad tilaymiz.
Jahonning uzoq-yaqin o‘lkalaridagi musulmon ummatini ham qizg‘in tabriklab, ularning xalqlari va mamlakatlariga tinchlik, ravnaq va farovonlik tilab qolamiz.
Aziz va muhtaram vatandoshlar!
Hozirgi kunda dunyo naqadar murakkab va tahlikali bo‘lib borayotganini barchamiz ko‘rib turibmiz. Bunday keskin sharoitda yurtimizda tinchlik, o‘zaro hurmat va totuvlik muhitini saqlab, barcha soha va tarmoqlarda fidokorona mehnat qilib ko‘zlagan yuksak maqsadlarimizga yeta olamiz.
Albatta, o‘z tarixida ne-ne sinov va mashaqqatlardan munosib o‘tgan mard va olijanob xalqimiz bunga har tomonlama qodir.
Bu yo‘lda el-yurtimizga mansub mehr-oqibat, o‘zaro birlik va jipslik biz uchun beqiyos kuch-qudrat manbai bo‘lib xizmat qiladi, deb ishonaman.
Siz, azizlarni muqaddas Qurbon hayiti bilan yana bir bor chin dildan tabriklab, barchangizga tinchlik-xotirjamlik, sihat-salomatlik, xonadonlaringizga fayzu baraka tilayman.
Qutlug‘ ayyom barchamizga muborak bo‘lsin!
Shavkat Mirziyoyev,
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti