Tavsiya
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Kim Qadr kechasida imon-e'tiqod bilan Alloh taolo roziligi uchun toat-ibodat qilsa, oldingi gunohlari kechiriladi”, deganlar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).
Muborak kechaga etib, unda beriladigan mukofotlardan bahramand bo'lish har bir musulmonning orzusi. Shunday ekan, bu fazilatli tunni qanday o'tkazamiz? Avvalo, kechani tetik holatda o'tkazish uchun peshindan so'ng biroz mizg'ib oling, iftorda ham engil taomlaning. Qadr kechasini manfaatli o'tkazish uchun quyidagi tavsiyalarga diqqat qiling.
Istig'for ayting. Vahba Zuhayliy rahmatullohi alayh quyidagilarni yozgan: “Farishtalar shu kecha erdagi turli-tuman toat-ibodatlarni ko'radi va gunohkor bandalarlarning mag'firat so'rab, yolvorib iltijo qilayotganlarini eshitadi hamda bir-biriga: «Kelinglar, Rabbimizga bizning tasbehlarimizdan ko'ra sevimli bo'lgan ovozlarni eshitamiz», deb erga tushadilar”. Demak, shu kungacha qilgan gunohlaringiz uchun chin dildan tavba qilib, hidoyat so'rab duo qiling.
Qur'on o'qing. Allohning kalomini o'qish, tinglash, o'rganish va unga amal qilish zaruriy ishdir. Kalomulloh ayni shu kechada ummatga nozil bo'ldi. “Albatta, Biz uni (Qur'onni «Lavhul-mahfuz»dan birinchi osmonga) Qadr kechasida nozil qildik” (Qadr surasi, 1-oyat).
Qurbingiz etganicha Qur'on o'qib, tadabbur qiling. Oyatlar borasida fikr yuritib, Alloh taolo ularda iroda etgan mazmunlarni anglashga va fahmlashga harakat qiling.
Namoz o'qing. Savobi ulug' tundan unumli foydalanib, nafl namozlarini o'qib olishga harakat qiling. Muhimi, namozning adadi emas, balki chin ixlos bilan o'qilganidir.
Salavot ayting. Qadr kechasida Payg'ambarimiz alayhissalomga salavot aytish bilan bandaning gunohlari o'chiriladi, darajasi ko'tarilib, duolari ijobat bo'ladi. Imom Ahmad ibn Hanbal va Imom Ibn Moja rivoyat qilgan hadisda Omir ibn Robi'aning otasi bunday degan: «Payg'ambar sollallohu alayhi va sallamning “Kim menga salavot aytsa, farishtalar unga ham menga aytgan salavoti barobarida salavot aytib turadilar. Banda salavotni xohlasa, oz aytsin, xohlasa, ko'p”, deganlarini eshitdim».
Duo qiling. Qadr kechasida qilingan duolar ijobat bo'ladi. Payg'ambarimiz alayhissalom bu kunda maxsus duoni o'qishni tavsiya qilganlar. Oysha onamiz roziyallohu anho: “Yo Rasululloh, agar Qadr kechasini topishga muvaffaq bo'lsam, nima deb duo qilay?” deb so'radilar. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ushbu duoni o'qishni aytdilar: “Allohumma, innaka a'fuvvun, kariymun, tuhibbul a'fva, fa'fu a'nniy” (“Allohim, albatta, Sen kechirguvchisan, kechirishni yaxshi ko'rasan. Gunohlarimni kechirgin”) (Imom Termiziy rivoyati).
Shuningdek, o'zingiz va zurriyotlaringizning ikki dunyo saodatiga erishishi, Alloh taoloning sevimli bandalari qatorida bo'lishni so'rab ixlos bilan duo qiling.
O'zingizni isloh eting. Hato, kamchiliklaringizni bartaraf qilish yo'llarini o'ylang. Hulqingiz va nafsingizni taftish etib, ijobiy tomonga o'zgartirishni maqsad qiling.
Alloh taolo ushbu oyda tutayotgan ro'zalarimiz, o'qiyotgan taroveh namozlarimiz, qilayotgan iftorliklarimiz, sadaqotu ehsonlarimizni O'z dargohida qabul etib, Qadr kechasining savoblaridan bahramand bo'lishni barchamizga nasib aylasin.
Robiya TOHIROVAtayyorladi.
Ko‘pincha mablag‘siz, ehtiyojmand odamga “kambag‘al” deb qaraladi. Aslini olganda haqiqiy kambag‘al bu – nafsu havoning asiri bo‘lgan, qalbiga ikkiyuzlamachilik, zulm, g‘urur kabi razilliklar o‘rnashib olgan kishidir. Qalbi insonni e’zozlash kabi tuyg‘ulardan bo‘shab qolgan kishidir. Qalbida iymon mash’alasi so‘ngan kishi haqiqiy kambag‘al, faqir va bechoradir.
Livan yozuvchisi Mixail Nuayma bunday deydi:
Har bir munofiq yoki o‘g‘ri yo fosiq – faqirdir.
Har bir adovatchi, serg‘azab, ginachi – faqirdir.
Har bir hasadgo‘y, chaqimchi, ikkiyuzlamachi – faqirdir.
Har bir moli, chiroyi, saltanati bilan maqtanadigan – faqirdir.
Yeyayotgan noni birovning peshona teri evaziga bo‘lgan har bir kishi – faqirdir.
O‘zi obro‘li bo‘lish uchun qo‘shnisini xor qilgan yoki qornini to‘yg‘azish uchun uni och qoldirgan kishi – faqirdir.
Nafsu havosiga ergashib, ishining boshiyu oxiri jaholat bo‘lgan har kishi – faqirdir.
Endi ayting-chi, shular haqiqiy kambag‘al emasmi?! Ular husnixulq bobida faqir emasmi?!
Ë Robb! Bizni ana shunday faqirlardan va ularga o‘xshaganlardan qilib qo‘yma. Bizni o‘zingga muhtojlardan va berganingga rozi bo‘ladigan behojatlardan qil. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qiyomat kunida menga eng yaqin o‘tiradiganingiz xulqi eng go‘zal bo‘lganingizdir”[1], deganlar.
Mazkur faqirlar tavba qilib o‘zlarini isloh qilmas ekanlar, Allohning rahmatidan mahrum bo‘lganlari uchun ko‘z yosh to‘kishlari aniq. Bir on tafakkur qilib ko‘ring-chi, siz ham ularning biri emasmisiz? Agar shunday bo‘lsa, nafsingizni tergang va qoralangan sifatlardan xalos bo‘ling-u, Allohga qayting! Agar buning aksi bo‘lsa, siz husni xulqda, iymonda ekansiz. Allohning rahmatiga loyiqsiz, buning uchun Allohga hamd ayting.
Ulug‘lardan biri aytadi: “Kamgina narsasi bor faqir emas, balki ko‘pni istaydigan haqiqiy faqirdir”.
Bu borada shoir Mutanabbiy ham bunday degan:
Kunlarin sarflar mol-dunyo to‘plab,
Faqir bo‘lib qolmay deya xavfsirab.
Bakr ibn Uzayna ham bunday deydi:
Qancha bechora bor, chorasi sabr,
Qancha faqirlarning ko‘zlari to‘qdir.
Yana ne boylar bor, dunyoga asir,
Och nafsdan o‘zga hech tuyg‘usi yo‘qdir.
Hasson Shamsiy Poshoning “Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Imom Termiziy rivoyati.
[2] Imom Buxoriy rivoyati.