Ayni vaqtlarda Istanbul shahrida “Retaj Royale Istanbul” Turkiy davlatlar diniy idoralari rahbarlari ishtirokidagi yig'ilishga katta hozirlik ko'rilmoqda.
Ushbu tarixiy muloqotda ishtirok etish va nutq so'zlash uchun O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Nuriddin domla hazratlari xizmat safarida bo'lib turibdilar.
Ma'lumki, Turkiy davlatlar tashkiloti tarkibiga O'zbekiston, Turkiya, Ozarbayjon, Qozog'iston va Qirg'iziston kiradi. Vengriya va Turkmaniston uning faoliyati kuzatuvchisi hisoblanadi.
Aziz muxlislar uchun Turkiy davlatlar diniy idoralari rahbarlari haqida muxtasar ma'lumot berishni lozim topdik.
O'ZBYeKISTON
O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Nuriddin domla Holiqnazarov hazratlari 1968 yilda Andijon viloyatida tavallud topgaplar.
Muftiy Nuriddin domla hazratlari 1992 yilda Buxorodagi Mir Arab madrasasi, 1998 yilda Imom Buxoriy nomli Toshkent islom instituti va 2007 yilda Farg'ona davlat universitetini tamomlaganlar.
Ish faoliyatlari davomida Andijon viloyati Asaka shahri “Ahmadali Maxdum” masjidi, Toshkent shahri “Oq tepa” jome masjidi imom-xatibi, poytaxtdagi “Ko'kaldosh”, Andijon viloyatidagi “Sayyid Muhyiddin maxdum” madrasalari mudarrisi, Andijon viloyati va Toshkent shahar bosh imom-xatibi vazifalarida mehnat qilganlar.
2021 yil 19 oktyabr' kuni O'zbekiston musulmonlari idorasi Ulamolar Kengashining kengaytirilgan yig'ilishida Nuriddin domla Holiqnazarov O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy lavozimiga saylandilar.
2022 yil 31 mart kuni Muftiy Nuriddin domla hazratlari O'zbekiston Halqaro islom akademiyasi huzuridagi Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazining Halqaro ilmiy hay'ati raisi vazifasi saylandilar.
Muftiy hazratlari mo'min-musulmonlar diniy ehtiyojlarini qondirish, masjid-madrasalarni ochish va obod etish, diniy ta'lim sifatini oshirish, xalqaro aloqalarni rivojlantirish, nashr ishlarining sifatini oshirish, aholining diniy-ma'rifiy bilimini oshirish va islohotlar mazmun-mohiyatini keng tarannum etish borasida salmoqli ishlarni amalga oshirdilar.
Muftiy hazratlari 30 yildan ziyod din xizmati yo'lidagi faoliyatlari davomida ixlos, taqvo va ruhiy tarbiyaga oid chiqishlari ila mo'min-musulmonlar qalbidan chuqur joy olib kelmoqdalar.
TURKIYa
Ali Erbosh 1961 yil Turkiyaning O'rdu viloyatida tug'ilgan. U 2017 yildan buyon Diyonat ishlar boshqarmasi raisi lavozimida faoliyat yuritib kelmoqda.
U 1980-84 yillarda Turkiyadagi Marmara universitetining ilohiyot fakul'tetida tahsil olgan. 1987 yil ushbu fakul'tetda “Qur'on tafsiri” mutaxassisligi bo'yicha “Qur'onda takrorlar” mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan. 1993 yilda “Dinlar tarixi” mutaxassisligi bo'yicha “Ilohiy dinlarda farishtalarga ishonish” asari uchun Dinshunoslik fanlari doktori ilmiy darajasiga sazovor bo'lgan.
2017 yil Yalova universiteti rektori lavozimida faoliyat yuritgan. 2017 yil 17 sentyabrda Diyonat ishlar boshqarmasi raisi lavozimiga tayinlangan.
OZARBAYJON
Ollohshukur Poshshozoda 1949 yil Ozarbayjonning Lenkoran viloyatida tug'ilgan.
1968 yil Buxorodagi Mir Arab madrasasiga o'qishga kirib, 1975 yilda Toshkent islom institutini tamomlagan. Kavkazorti musulmonlari idorasi mas'ul kotibi, “Tozapir” masjidi imomi va Kavkazorti musulmonlari idorasi raisi o'rinbosari vazifalarida xizmat qilgan.
1980 yil u ilk bor Kavkaz (Kavkazorti) musulmonlar idorasi raisi etib saylanib, Kavkazning eng yosh o'n ikkinchi shayxulislomi maqomiga erishgan.
Shayxulislom Ollohshukur Poshshozoda 2003 yil Kavkaz musulmonlar idorasi raisi lavozimiga qayta saylangan. Shu bilan birga u Boku davlat universiteti professori, tarix fanlari doktori hisoblanadi.
QOZOG'ISTON
Navro'zbay Tag'anuli 1977 yil Janubiy Qozog'iston viloyatida tug'ilgan. 1993-1997 yillarda Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom institutida tahsil olgan. 1999-2001 yillarda Qozog'iston musulmonlari diniy idorasi qoshidagi Islom institutida o'qigan. 2017 yilda Misrning "Nur-Muborak" Islom madaniyati universitetiga o'qishga kirdi. U mazkur dargohda Islomshunoslik mutaxassisligi bo'yicha PhD doktoranturasida o'qidi.
2018 yil Navro'zbay Tag'anuli Qozog'iston musulmonlari diniy idorasining Turkiston viloyatidagi mintaqaviy vakili bo'lib xizmat qildi. Shuningdek, bosh muftiyning o'rinbosari lavozimida faoliyat yuritdi. Shu yilning oktyabr' oyidan boshlab u Qozog'iston poytaxtidagi Diniy idora vakili hamda “Hazrat Sulton” masjidi bosh imomi lavozimini egalladi.
2020 yilning 7 fevralida Qozog'iston musulmonlarining navbatdan tashqari IX qurultoyida Navro'zbay Tag'anuli Qozog'iston musulmonlari diniy idorasi raisi, bosh muftiy vazifasiga saylangan.
QIRG'IZISTON
Zamir qori Rakiyev 1978 yil Qirg'izistonning Norin viloyatida tug'ilgan. Misrdagi Al-Azhar islom universitetida "Din asoslari" mutaxassisligi bo'yicha tahsil olgan. Zamir qori Rakiyev Bishkek gumanitar universitetini sharqshunoslik mutaxassisligi bo'yicha ham ta'lim olgan.
Zamir qori Rakiyev mehnat faoliyati davomida 2016-2017 yillar Qirg'iziston musulmonlari diniy idorasi ta'lim bo'limi boshlig'i, 2017-2020 yillar Qirg'iziston muftiysi o'rinbosari, 2020 yil 10 avgustdan muftiy vazifasiga saylangunga qadar Bishkek qozisi bo'lib ishlagan.
2021 yil 26 iyun' kuni Zamir qori Rakiyev Qirg'iziston musulmonlari idorasi raisi, muftiy lavozimiga saylangan.
Turkmaniston muftiysi Yalkap Hodjaguliyev va Vengriya islom jamoasi rahbari Zoltan hoji Bolek to'g'risida kelgusida xabar beramiz.
O'zbekiston musulmonlariidorasiMatbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyat qilgan hadisi sharifda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Hayo – iymondandir. Iymon jannatdadir. Fahsh qabohatdandir. Qabohat esa do‘zaxdadir” [1], deganlar.
Ka’b hazratlarining bir gaplari bor: “Hammaning oldida odamlardan uyalganingiz singari yolg‘iz qolganda ham Alloh taolodan hayo qilinglar”.
Bizlar omma oldida uyatchan bo‘lganimiz qadar maxfiy paytlarda Alloh taolodan hayo qilayapmizmi?! Hammaning oldida biror xato qilib qo‘ygudek bo‘lsak, odamlar bizni gap-so‘z qilishlaridan qo‘rqib yurganimiz kabi hech kim ko‘rmagan paytda Alloh bizni ko‘rib turganini his qila olyapmizmi?!
Ulug‘lardan biri bunday deydi: “Hammaning oldida qilishdan uyaladigan ishini yashirincha qilgan odamning qadri yo‘qdir”.
Alloh taoloning nazdida beqadr bo‘lishimiz va odamlar orasida hurmatimizni yo‘qotishimiz qay birimizga yoqadi?! Mana bu misralar juda to‘g‘ri yozilgan:
Gar hayo pardasi sitilsa nogoh,
Qo‘rquv ham solmasa ish nihoyasi,
Istagan narsangni qilaver gumroh,
Bexayr hayotning shudir doyasi.
Iffat tark aylasa insonni agar,
Ortidan ketgaydir xayru halovat.
Ko‘zlaring ochibroq solsang-chi nazar:
Po‘stloq turar ekan, novda salomat!
Lekin hayo bobida uyalmaslik kerak bo‘lgan amallar ham borki, bu ishlarni hikmat va odob ila ado etmog‘imiz lozim. Ulug‘lardan biri: "Uch narsa borki, ulardan uyalma:
1. Ilm izlash. Bir so‘rab, bir so‘ramay yuradigan bo‘lsang, u holda hech qachon ilmga erisha olmaysan.
2. Badan kasalligi. Alloh taolo seni birorta kasallik bilan sinasa, o‘z qobig‘ingga o‘ralib olib, odamlardan ajralma.
3. Kambag‘al yaqin qarindosh. Bu mening amakimning o‘g‘li yoki tog‘amning o‘g‘li deyishdan uyalma”, deydi.
Hayo martabalarining eng yuqorisi banda Robbisidan hayo qilishi va U Zotga osiylik qilmasligi, ibodatlarida kamchilikka yo‘l qo‘ymasligidir. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Kim Alloh taolodan hayo qilsa, boshni va u qamrab olgan narsalar (ko‘z, quloq kabi a’zolar)ni saqlasin, qorin va u qamrab olgan narsalar (farj kabi a’zolar)ni ehtiyot qilsin. O‘lim va chirishni yodga olsin. Oxiratni istagan kishi dunyo ziynatlarini tark qiladi, kim ularni qiladigan bo‘lsa, Alloh taolodan haqiqiy ma’noda hayo qilgan bo‘ladi”, [2] dedilar.
Alloh taolo bergan ne’matlarini va U Zotning haqqini ado etishda kamchilikka yo‘l qo‘yayotganingizni ko‘ra olishingiz hayodandir. Alloh taologa itoat qilib, Unga osiylik qilmasangiz qiyomat kunida bandaga amallari ko‘rsatilganida Alloh taolo u bandani azoblashdan hayo qiladi.
Rivoyat qilinishicha, Misr azizi (shoh yoki xazinabon)ning ayoli Yusuf alayhissalomga ko‘ngli tushib buzuq ishni qilmoqchi bo‘lganida, uyning burchagida turgan butning yuzini yopib qo‘yadi. Shunda Yusuf alayhissalom: “Nima qilyapsan?” – deb so‘raydi. Ayol javoban: “Undan hayo qilyapman”, deydi. Yusuf alayhissalom esa: “Men Allohdan hayo qilishga haqliroqman”, deydi.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Imom Termiziy rivoyat qilgan va “Hasan sahih” qaror bergan.
[2] Imom Ahmad va Imom Termiziy rivoyati.