Avval xabar berganimizdek, O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Nuriddin domla hazratlari Qoraqalpog'istonga tashrifning uchinchi kunida Din ishlari bo'yicha qo'mita raisi Sodiq Toshboyev bilan birgalikda Muhammad ibn Ahmad al-Beruniy nomidagi o'rta maxsus islom bilim yurtida bo'lib, u erda ustoz va talabalar uchun yaratilgan shart-sharoitlar va imkoniyatlarni ko'zdan kechirdilar.
Shuningdek, mehmonlar ilm dargohi yonida tashkil qilingan «Qur'oni karim va tajvid» kursi faoliyati bilan yaqindan tanishib, o'tgan yili foydalanishga topshirilgan 100 o'rinli yotoqxona, 200 o'ringa mo'ljallangan oshxona va kutubxonani ko'rdilar.
Tashrif davomida Muftiy hazratlari bilim yurti ustozlari hamda talabalari ishtirokida uchrashuv tashkil qilinib, dildan suhbatlashildi. Uchrashuvda muftiy hazratning arab tilida bergan savollariga talabalar ham arab tilida javob berishdi. Nuriddin domla hazratlari o'z so'zlarida tolibi ilmlarga ularni yana ham bilim olishga qiziqtirib, kelasi yili eng a'lo baholarga o'qigan 2 talabaning shartnoma pullarini to'lab berishni aytdilar.
Uchrashuv yakunida muftiy hazratlari mana shunday keng imkoniyatlarga ega bo'lgan va barcha qulayliklar yaratilgan bilim yurti bilan tanishar ekanlar, avvalo, ushbu ne'matlarga shukr qilish lozimligini, uning shukri esa ixlos va ishtiyoq bilan o'qish ekanini ta'kidladi. Kelajakda shu dargohdan, yurtiga, xalqiga, diniga xizmat qiladigan buyuk bobolarimizga munosib tolibi ilmlar etishib chiqishini tilab, duo qildilar.
O'zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Al-Kisoiy al-Kufiy 119/737 yil Kufada dunyoga kelgan.
To‘liq ismi: Ali ibn Hamza ibn Abdulloh ibn Bahman ibn Fayruzm al-Kisoiy al-Kufiy. Imom al-Kisoiy yoshligida ilm o‘rganishga juda intilardi, lekin boshlang‘ich davrda muvaffaqiyat qozona olmasdi. Bir safar Qur’onni yod olishda qiynalgach, ustoziga: “Men hech narsani yodlay olmayapman, charchadim”, dedi.
Ustoz unga sabr qilishni va Qur’onning barakasiga ishonishni tavsiya qildi. Shundan so‘ng, Imom al-Kisoiy sabr bilan harakat qilib, Qur’onni mukammal yod oldi va keyinchalik mashhur qiroat imomlaridan biri bo‘ldi. Bu voqea sabr va mehnatning samarasini eslatadi.
Hayoti: Al-Kisoiy Kufada tug‘ilgan va tilshunoslikda ham, qiroatda ham yuqori maqomga ega bo‘lgan. Undan nega «Kisoiy» deb nom olganligi haqida so‘rashganida u, – "chunki men hajda kisoda (kiyimda) ehrom bog‘laganman", deb javob bergan ekan. U asli fors bo‘lib, Bani Asad qabilasining qullaridan edi.
Ilmiy faoliyati: Uning asosiy ustozlari Hamza al-Kufiy va boshqa yirik qiroatchilar bo‘lgan. Bundan tashqari Kufa maktabini asoschisi hisoblanadi.
Muoz al-Harro va Abu Ja’far Ruasiylarda nahvdan tahsil oldi. Ular-dagi ilmlarni olib bo‘lib, ulardan qoniqmay qolgach, Basraga kelib Iso ibn Umar, Abu Amr ibn al-Alo va Al-Xalil ibn Ahmaddan ilm o‘rgangan. Qiroatni esa Sho‘ba ibn Hajjojdan ta’lim olgan.
U zot juda ko‘p asarlar ham yozgan: "Kitab muxtasar fi an-nahv" (Nahvga oid qisqa bo‘lgan kitob), "Kitab al-hudud fi an-nahv" (Nahvdagi hadlar oid kitob), "Kitob al-qiroat (Qiroatga doir kitob)", "Kitab al-adad (Sonlarga doir kitob)", "Kitab ixtilaf al-adad (Sonlarning ixtilofiga oid kitob)", "Kitab al-huruf (Harflarga oid kitob)", "Kitab maoniy al-Qur’an (Qur’on ma’nolari haqidagi kitob)" kabi ko‘plab kitoblar yozgan.
Nahvdan Farro uning xos shogirdlaridan hisoblanadi.
Kisoiy 189/805 yil Roy shahrida vafot etgan.
Matkarimov Nurmuhammad,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.