Shu kunlarda yurtimizning bir guruh taniqli ulamolari poytaxtimiz masjidlariga tashrif buyurib Peshin, Asr va Hufton namozlarini jamoat bilan birga ado etib, yurtdoshlarimizga go'zal ma'naviy-ma'rifiy suhbatlar qilib bermoqdalar. Bunday jonli mav'izalardan mamnun bo'lgan hamyurtlarimiz o'z minnatdorligini ham bildirmoqda.
Yaqinda O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Nuriddin domla hazratlari Toshkent shahridagi Ko'kcha dahasida joylashgan “Shayx Zayniddin” jome masjidiga tashrif buyurib, peshin namozidan so'ng jamoatga bugungi kunning muhim masalalaridan biri: “Yoshlarni ijtimoiy illatlardan asrash – dinimiz talabi!” mavzusida mav'iza qilib berdilar.
Muftiy hazratlari farzand tarbiyasida ota-ona oldida turgan majburiyat haqida so'z yuritib bunday dedilar:
– Bola-chaqa bizga omonat berilgan. Ularni komil inson qilib voyaga etkazish gardanimizdagi vazifadir. Farzand tarbiyasida ota-onadan talab qilinadigan muhim omil bu – taqvoyu halollikdir. Imom Buxoriyni Imom Buxoriy qilgan narsa ham otalarining halolligi va onalarining taqvosidir. Nega bugun yurtimizdan Imom Buxoriy, Termiziylar, Ibn Sinolar chiqmayapti? Demak, bolalarimizga beradigan luqmamizga e'tibor berishimiz lozim. Halol bo'lsak, farzandimiz xaromdan qochsa, birovni haqidan, poradan, o'g'irlikdan hazar qilsa, ana o'sha bola jamiyat kutgan buyuk inson bo'lib etishadi. Ularni Allohga, Qur'onga, Vatanga muhabbatli qilib tarbiyalasak, qalbiga boshqa muhabbat kira olmaydi, – dedi muftiy Nuriddin domla hazratlari.
Muftiy hazratlari suhbatlari davomida yoshlarni turli ijtimoiy illatlardan asrash, ularni to'g'ri yo'naltirish haqida ma'ruza qilib, yoshlar orasida vaqtdan unumli foydalanish xususida alohida to'xtaldilar.
– Inson umri – uning eng qimmatli boyligidir. Uning bir soniyasini ham uzaytira olmaymiz. Ammo bugun yoshlar orasida u qadrsiz bo'lib qoldi. Kunini behuda ishlarga sarflab, isrof qilayotganlar etarlicha. Hayot nima uchun berilganini anglab etmayaptilar Umrini nimalarga sarflayotganini hisob qilmayaptilar. Yoshlik g'animat, bu davrda barcha amallarni ilm bo'ladimi, kasbkormi, ibodatmi hammasini mukammal qilish mumkin. Shunday ekan, har bir daqiqadan unumli foydalanib, xayrli ishlarga sarflashi kerak. Bo'lmasa afsuslanib qolishi hech gap emas.
Bu haqda Qur'oni karimda shunday deyiladi: “Ular u joyda: “Parvardigoro, bizlarni (azobdan) chiqargin – bizlar qilib o'tgan amallarimizdan boshqacha yaxshi (amallarni) qilaylik!” – deb faryod qilurlar. Axir, Biz sizlarga eslatma oladigan kishi eslatma olgudek uzun umr bermaganmidik?! Sizlarga ogohlantiruvchi (payg'ambar) ham kelgan edi-ku!...” (Fotir surasi 37-oyat).
Rasul alayhissalom ham yoshlik kishining kamolot kasb etadigan, ko'p yutuqlarga erishadigan vaqti ekaniga ta'kidlab shunday deydilar: “Besh narsani besh narsadan oldin g'animat biling: keksalikdan oldin yoshlikni, kasallikdan oldin salomatlikni, kambag'allikdan oldin boylikni, bandlikdan oldin bo'sh vaqtni, o'limdan oldin tiriklikni g'animat biling!” (Imom Termiziy va Imom Bayhaqiylar rivoyat qilishgan).
Demak, yoshlarimiz hayotining bahori bo'lgan davrni turli bekorchi o'yin-kulgu, orzu-havsalar, gunoh ishlar bilan emas, ilm, kasbkor bilan ibodat va savobli ishlar bilan o'tkazishi lozim, – dedilar muftiy hazratlari o'z so'zida.
Shuningdek, muftiy Nuriddin domla suhbatlari davomida yoshlar orasida qimor va turli o'yinlarga berilish, ma'naviy buzuqlik, shafqatsizlik, kabi illatlar ko'payib borayotgani haqida so'z yuritib, internetdan to'g'ri foydalanish haqida ham fikr bildirdilar.
– Bugun nima savolimiz bo'lsa, ilmli kishilardan emas, internetdan izlaymiz. Uning javobi to'g'rimi, noto'g'rimi angamaymiz. Keyin esa turli tushunmovchiliklar girdobida qolamiz. Bir o'ylab ko'ring, bir kunda necha soatlab internetda o'tiramiz. Ota-onamizga, yaqinlarimizga ham shuncha vaqt ajratyapmizmi? Farzandimizga biror ilm o'rgatyapmizmi? Bir kunda bir mahal ota-onamizga vaqt ajartib ulardan hol-ahvol so'rab qo'ysak qancha xursand bo'ladi. Shu haqda ham mulohaza qilaylik, – dedilar muftiy hazratlari.
Suhbat yakunida Nuriddin domla hazratlari yurtimiz rivoji, yoshlarimiz kelajagi va jamoat haqiga xayrli duolar qildilar.
O'zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
muslim.uz
Dunyo ilm-fan rivojida Islom ma’rifati va madaniyatining o‘rni beqiyosdir. Ko‘plab allomalar va ulamolarning ma’naviy-ilmiy asarlari o‘z davridan hozirgi vaqtgacha ahamiyatini yo‘qotmasdan ilm-fan taraqqiyotiga muhim manba sifatida e’tirof etib kelinmoqda. Umumjahon e’zozlagan olimlar va ulamolar Bog‘dod, Damashq, Samarkand, Buxoro, Granada va Tripoli kabi shaharlarda yashab ijod qilganlar. Ular: Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Dorimiy, Imom Moturidiy, Mahmud Zamahshariy kabi ulamolar dinimiz rivojiga hissa qo‘shgan. Abbosiylar davridan boshlab Tripoli shahri mana bir necha asrdirki ilm-fan markazi bo‘lib qolmoqda. Fotimiylar davrida esa Tripoli shahri poytaxt bo‘ldi. Halifa Ibn Ammor Tripolini ilm markaziga aylantirdi va o‘z davrining eng yirik kutubxonalaridan biri ochildi. Manbalarga ko‘ra unda yuz ming jild kitob mavjud edi. Uning davrida olimlar, ulamolar va yozuvchilar ulug‘langan. Ularga g‘amxo‘rlik qilingan va alohida halifa e’tirofida bo‘lishgan.
Hozirgi kunda ham Tripolida nufuzli xalqaro tashkilotlar, universitetlar, kutubxonalar va ilmiy tadqiqot markazlari faoliyat yuritib kelmoqda. Shahar ulamolar, olimlar, tadqiqotchilar va talabalar bilan gavjum. Poytaxtning o‘zida 100 dan ko‘p nufuzli universitetlar mavjud. Tripoli universiteti esa o‘zida ham diniy va dunyoviy ilmlarni jamlagani bilan boshqa universitetlardan ajralib turadi. Ushbu dargoh “200 nufuzli Islom universitetlari” ro‘yxatiga kiritilgan. Tripoli universiteti 1957 yilda tashkil etilgan bo‘lib, hozirgi kunda 70 000 dan ortiq talabalar bu dargohda ta’lim olib kelishmoqda. U turli yo‘nalishdagi 20 ta kollejni birlashtiradi. Islomshunoslik, Ilohiyat, Fiqh, Huquqshunoslik, Tibbiyot, Xorijiy tillar va Iqtisodiyot kabi fakultetlardan tashkil topgan. Tripoli universiteti dinimiz qadriyatlari doirasida rivojlanishni va ilmiy tadqiqotlarni qo‘llovchi ta’lim muassasasidir. Universitetning maqsadi talabalarga Islom dini va axkomlari asosida ilmiy va axloqiy ta’lim berish va turli dunyoviy bilimlarni o‘rgatishdir. Tripoli universitetining o‘ziga hos jixati shundaki har bir talaba moliyaviy savodxonlik va tadbirkorlikni o‘rganishi shart. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi talabalar universitet tomonidan rag‘batlantiriladi.
Islomshunoslik yo‘nalishi talabalari o‘quv dasturi davomida Quroni karimni to‘liq yod olishi, shariat asoslarini o‘rganishi, Islom tarixi, Hadis ilmi, Meros taqsimoti, og‘zaki va yozma nutq san’ati kabi fanlarni o‘zlashtirishi talab qilinadi. Islomning sof fitratini namoyish etish, ilm olish va uni ulashish ushbu yo‘nalish fakultetining maqsadidir. Adashgan oqimlar va ekstremistik qarashdagi guruhlarni Quron va hadis orqali ezgu yo‘lga chorlash ularning vazifasidir.
Tripoli universitetida 3450 ta ilmiy nashr faoliyat ko‘rsatadi. Ularda talabalarning ilmiy ishlari, amaliyot va tadqiqotlar natijalari keltirilgan. Misol tariqasida, “Islom ta’limini o‘rganishda Qur’oni Karimning ta’siri”, Ahmad Abdul Salam Abu Moziriqning “Irshod al-Hiron” kitobi haqida, Shayx Abu Abdulloh Muhammad bin Ali al-Xorubiyning “Riyod al-Azhar” va “Sirlar xazinasi”ning lingvistik talqini kabi ilmiy izlanishlar va maqolalar nashrlar orqali keng ommaga berib boriladi.
Shohruh UBAYDULLOH