Sayt test holatida ishlamoqda!
17 Mart, 2025   |   17 Ramazon, 1446

Toshkent shahri
Tong
05:13
Quyosh
06:32
Peshin
12:36
Asr
16:44
Shom
18:35
Xufton
19:48
Bismillah
17 Mart, 2025, 17 Ramazon, 1446

Munosabat: ijtimoiy tarmoqlarda Solixon domla bilan bog'liq holat yuzasidan tarqatilayotgan ma'lumotlar xususida

22.01.2022   6506   8 min.
Munosabat: ijtimoiy tarmoqlarda Solixon domla bilan bog'liq holat yuzasidan tarqatilayotgan ma'lumotlar xususida

So'nggi kunlarda ijtimoiy tarmoqlarda xalq orasida “Solixon domla” nomi bilan tanilgan, Toshkent viloyati Zangiota tumani “Fath” jome masjidida imom noibi vazifasida ishlab kelgan Ortiqxo'jayev Solixon Maxkamovichning internet tarmoqlaridagi keskin chiqishlari fuqarolar, ayniqsa, Horazm viloyatida istiqomat qiluvchi vatandoshlarimizning e'tirozlariga sabab bo'lmoqda.

Ushbu mavzuni muhokama qilayotgan yurtdoshlarimizning ayrimlari O'zbekiston musulmonlari idorasining mazkur  masalaga o'z munosabatini bildirishini so'ramoqdalar.

Darhaqiqat, ayrim shaxslar, shu jumladan, diniy soha vakillarining ijtimoiy tarmoq yoki ma'raka-marosimlarda masalani chuqur o'rganmay, voqelikni hisobga olmay, urf-odat, qonun-qoidalarga e'tibor qilmay go'yoki fatvo sifatida aytayotgan gaplari, halol-haromga ajratayotganlari yoki fosiq-kofirga chiqarayotganlari O'zbekiston musulmonlari idorasini xavotirga solmoqda. Bunday o'ylanmagan chiqishlar jamiyatda muayayn savollarni, ayniqsa, ziyolilar qatlamlarida turli fikr-mulohazalarni keltirib chiqarmoqda.

Ta'kidlash zarurki, ilmga ega bo'lmay yoki masalani chuqur tahlil etmay, manbalarga tayanmay aytilgan har qanday gap, hatto uni ahli ilm aytgan bo'lsa ham, fatvo hisoblanmaydi hamda shar'iy kuchga ega emas.

O'zbekiston musulmonlari idorasi tizimi vakillarining Islom dini ta'limotlarini jamiyatni birlashtirish yo'lida emas, aksincha keskinlik keltirib chiqarishga sabab bo'ladigan shaklda bayon qilishlari, aholi orasida noxush bahs-munozaralarga sabab bo'lishlarining oldini olish uchun o'zini mas'ul hisoblaydi.

Qayd etish lozimki, O'zbekiston musulmonlari idorasi tasarrufidagi masjidlarda faoliyat yuritayotgan imom-xatib va imom noiblarning odob-axloq qoidalari hamda mehnat majburiyatlarida ommaviy axborot vositalari, internet va ijtimoiy tarmoqlardagi chiqishlarida fuqarolar, davlat, jamoat va diniy tashkilotlarning sha'ni va qadr-qimmatiga putur etkazuvchi  axborot tarqatmaslik, salbiy mazmundagi keskin munozaralarga sabab bo'luvchi chiqishlar qilmaslik talablari qat'iy belgilab qo'yilgan.

Shuningdek, O'zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan 2021 yil 30 noyabr' kuni chiqarilgan buyruqda diniy soha xodimlari tomonidan jamoat oldida, ommaviy axborot vositalari, shu jumladan, ijtimoiy tarmoqlarda muayyan shaxsning qadr-qimmati kamsitilishiga yoki uning obro'sizlantirilishiga olib keladigan ma'lumot e'lon qilish O'zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksida belgilangan tartibda mehnat shartnomasini bekor qilishgacha bo'lgan intizomiy chora ko'rilishi qayd etilgan.

Ta'kidlash joizki, Solixon domla Ortiqxo'jayev aholi, ayniqsa, Toshkent viloyati musulmonlari orasida hurmat-ehtiromga ega bo'lgani e'tiborga olingan holda, 2021 yilda O'zbekiston musulmonlari idorasi tizimiga imom noibi vazifasiga rasman ishga qabul qilingan edi. Mazkur imom noibi xalqimizning diniy ehtiyojlarini qondirishga, taqvo, ilm-ma'rifat, Hazrati Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan sunnat bo'lgan islomiy odob-axloq bilan samarali xizmat qiladi, deb umid qilingan edi.

Taassufki, o'tgan davr davomida Diniy idora Solixon domla Ortiqxo'jayevning faoliyatidan kutilgan natijalarni olmadi. Domla birinchidan, aksariyat vaqtini turli hududlarda istiqomat qiluvchi muxlislari taklif etgan to'y-marosimlarga sarflab, ikkinchi tomondan, yashash manzili uzoqda ekanini sabab qilib, biriktirilgan masjidda to'laqonli ishlagani yo'q.

Eng asosiysi, Solixon domla O'zbekiston musulmonlari idorasi ichki mehnat tartibi, buyruqlari, shuningdek, imom-xatib va imom noiblarning odob-axloq qoidalari va mehnat majburiyatlarida axborot tarqatish, ma'ruza qilish masalalarida yuqorida qayd etilgan talablarga rioya eta olmadi. O'tgan davr ichida Solixon domla ijtimoiy tarmoqlarda diniy soha vakili maqomiga zid chiqishlari uchun bir necha bor O'zbekiston musulmonlari idorasi rahbariyati tomonidan ogohlantirilib, unga tegishli ko'rsatma va tavsiyalar berildi.

Bundan tashqari, Solixon domla 2021 yilda o'zining chiqishlarida amaldagi qonun talablarini buzgani uchun ma'muriy javobgarlikka tortildi.

Afsuski, Solixon domlaning  so'nggi vaqtlardagi ijtimoiy tarmoqlarda tarqalgan ma'ruzalari uning yuqorida qayd etilgan ogohlantirishlardan to'g'ri xulosa chiqarmaganidan dalolat bermoqda.

O'zbekiston musulmonlari idorasi faoliyatining ilk davridan jamiyatdagi tinchlik va barqarorlikni ta'minlash, millatlararo va dinlararo totuvlikni mustahkamlash, aholi orasida diniy omil asosida nizoli holatlar chiqishining oldini olish masalasini faoliyatning ustuvor yo'nalishlaridan biri hisoblaydi.

Shu bilan birga, diniy idora tizimi vakillari tomonidan muayyan ijtimoiy qatlamlarga mansublik yoki dinga bo'lgan munosabatidan kelib chiqqan holda jamiyatda mojaro va beqarorlik kelib chiqishiga sabab  bo'ladigan xatti-harakatlar sodir etilishiga mutlaqo yo'l qo'yilmaydi.

Shu munosabat bilan O'zbekiston musulmonlari idorasi joriy yilning 20 yanvar' kuni O'zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 100-moddasi asosida Solixon domla Ortiqxo'jayev bilan mehnat shartnomasini bekor qildi va vazifasidan ozod etdi.

Ta'kidlash joizki, ayrim shaxslarning ma'raka va marosimlarda, ijtimoiy tarmoqda shar'iy hukmlarga e'tiborsizlik ila fatvo berishlari o'zlari va o'zgalarni ham adashtirish hisoblanadi. Masalan, ba'zi holatlarda kuzatayotganimizdek, qanday qilib muayyan kasb egasini fosiq yoki kofirga chiqarish yoki katta bir hudud aholisiga ommatan haqoratmuz so'zlarni aytish mumkin? Axir ma'ruza qilayotgan shaxs tadbirga mana shu kabi fitnaga sabab bo'luvchi chiqishlar uchun taklif etilganmi?

Aksincha, voiz tinglovchilarning qadrini ko'tarib, ularda bor yaxshi xususiyatlarni eslatib, ularning qalbini ochishi kerakku! Nasihat qiluvchi o'z so'zlariga maxliyo bo'lib, o'zini go'yoki Alloh ato etgan yuqori va baland martabada turibman, deb o'ylamasligi, balki tanqid qilinayotgan shaxs, ehtimol, hozir yoki kelgusida undan fazilatli va Haq taologa yaqinroq bo'lishi mumkin ekanini esdan chiqarmasligi darkor.

Islom tarixida hech qachon fatvo berish vakolati bo'lgan olim-ulamolar keskin, fitna va nizolarga sabab bo'luvchi hukmlar chiqarmagan hamda bu kabi g'oyalarni targ'ib etgan emaslar. Zero,  Alloh taolo marhamat qiladi: “(Ey Muhammad!) Rabbingizning yo'li (dini)ga hikmat va chiroyli nasihat bilan da'vat eting! Ular bilan eng go'zal uslubda munozara qiling! ...” (Nahl surasi, 125-oyat). 

Shu nuqtai-nazardan, fuqarolarimizga ma'raka va marosimlarni o'tkazishda ushbu tadbirlarning mazmuni va ruhiyatiga mos ravishda ma'ruza qilish salohiyatiga ega rasmiy imom-domlani taklif qilish uchun tuman va shahar bosh imom-xatiblari yoki hududdagi rasmiy masjid imom-xatiblaridan maslahat olishni tavsiya qilamiz.

Ayni vaqtda, O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi Kengashining va O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati Kengashining 2019 yil 14 sentyabrdagi 2736-Sh/KQ-592-Sh-sonli Qo'shma qarorida tasdiqlangan “To'ylar, oilaviy tantanalar, ma'raka va marosimlar o'tkazilishini tartibga solish to'g'risidagi Nizom”ning 2-bob, 3-bandiga muvofiq, to'ylar, oilaviy tantanalar, ma'raka va marosimlarda diniy mavzuda ma'ruza ko'zda tutilgan bo'lsa, ushbu ma'ruza diniy tashkilotning vakolatli vakili tomonidan o'qilishini eslatib o'tamiz.

O'zbekiston musulmonlari idorasi xalqimizni diniy sohadagi ehtiyojlarini to'liq qondirish uchun bor sa'y-harakatlarini amalga oshirib kelayotgan tizim xodimlarini yana bir karra shar'iy hukm berish mas'uliyati, ma'ruza va amru-ma'ruf odobi, islomiy va milliy axloq talablari, shuningdek, jamiyatdagi voqelik va ehtiyoj, milliy an'ana va urf-odatlarni doimiy ravishda yodda saqlash hamda kundalik faoliyatda va chiqishlarda ularga qat'iy amal qilishga chaqiradi.

 

O'zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati

 

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar

Qur’on o‘quvchining fazilatlari

14.03.2025   4905   9 min.
Qur’on o‘quvchining fazilatlari

Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Ummatimning sharaflilari Qur’onni (yodlab) olib yuruvchilar va kechasi qoim bo‘luvchilardir” (Imom Tabaroniy rivoyati).

Anna roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Insonlar ichida Allohning xos bandalari bor”, dedilar. Ular kimlar, deb so‘rashdi. U zot alayhissalom “Qur’on ahli – Allohning ahli va xos bandalaridir”, deb javob berdilar (Imom Ibn Moja rivoyati).

Ali roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam aytdilar: “Yo Ali, Qur’onni o‘rganib, uni o‘rgatgin. Shunda vafot qilsang, insonlar xuddi Allohning baytini tavof qilganlari kabi farishtalar qabring atrofini tavof qiladi” (Imom Abu Nuaym rivoyati).

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Sizlarning eng yaxshilaringiz Qur’onni o‘rganib, Uni o‘rgatganlaringizdir” (Imom Buxoriy rivoyati).

Abu Harayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Qur’on boylikdir, undan so‘ng faqirlik yo‘q, undan boshqa boylik ham yo‘q” (Imom Abu A’lo, Imom Tabaroniy rivoyati).

Qur’oni karim ziyo, oydinlik sochgan bir nurdir. Qur’oni karimni yod olish musulmonlar zimmasidagi farzi kifoyadir. Ya’ni, bir shaharda Qur’oni karimni yod olmagan hofiz inson bo‘lmasa, shahar xalqining barchasi gunohkor bo‘ladi. Bir yoki bir necha insonning Qur’onni yod olishi bilan ularning ustidagi farz soqit bo‘ladi.

Kunlardan bir kun qorilarning sultoni Hofiz Is'hoq Mavlono Jaloliddin Rumiyning huzuriga keldi. Mavlono unga katta hurmat ko‘rsatib, o‘rnidan turdi va yuqoriga chiqib o‘tirishini iltimos qildi: “Mehmonni qanday izzat-hurmat bilan kutib, uni uy to‘riga o‘tqazish lozim bo‘lganidek, Qur’oni karim qorilarini ham xuddi shunday izzat-hurmat bilan kutib olib, eng yuqoriga taklif qilish lozimdir. Qalbida Qur’oni karim nuri bo‘lgan inson jahannam yuzini ko‘rmas! Bir qog‘oz parchasiga Qur’oni karim oyati yozilgan bo‘lsa, unga hurmat ko‘rsatib, uni olovga otmaslar, bunga Qur’oni karim yozilgan derlar. Qalbida Qur’oni karim nuri bo‘lgan, butun bir Qur’oni karimni o‘ziga jo qilgan bo‘lsa, uni qanday qilib, jahannamga otishadi?” dedi.

Qur’oni karimni qalbiga va hofizasiga naqsh etgan ilk inson Payg‘ambarimiz hazrat Muhammad mustafo sollallohu alayhi va sallamdirlar. Ulardan keyin to‘rt buyuk xalifa hazrat Abu Bakr, hazrat Umar, hazrat Usmon va hazrat Ali roziyallohu anhumdir. Sa’d ibn Abu Vaqqos, Abdulloh ibn Mas’ud, Abu Muso Ash’ariy, Abu Hurayra, Muoz ibn Jabal, Ubay ibn Ka’b, Abu Zarr G‘iforiy, Abu Dardo, hazrat Oisha roziyallohu anhum kabi sahobiylar Qur’onni yod olishgan.

Imom Buxoriy, Ibn Sino, Amur Temur kabi ulug‘ ajdodlarimiz, buyuk allomalarimiz Qur’oni karimni juda yoshliklaridayoq yod olganlar.

Hofiz faqat Qur’oni karim lafzini hofizasiga olib, yodlagan bo‘lishi emas, balki uning ma’nosini qalbiga jo qilgan, hukmlarini muhofaza etgan, uni yaxshi ko‘rgan, buyruqlariga itoat etib, qaytariqlaridan qaytgan bo‘lishi kerak. Qur’onni unutgan, Qur’onga amal etmasdan, dunyoning zeb-ziynatlariga aldangan insonni Qur’on ham unutadi va Mahshar kuni unga juda og‘ir bo‘ladi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ummatimning eng sharaflisi Qur’oni karimni yod olganlardir”, deganlar.

Hazrat Abu Said Xudriy roziyallohu anhudan kelgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qur’oni karim ahli (ya’ni, uni o‘qigan va unga amal qilgan insonlar) jannatga kirishi bilan “O‘qi va yuksal!” deyiladi. U esa o‘qib, yuksaladi. Har oyat uchun bir daraja beriladi. Shu usulda u bilgan oyatlarini oxirigacha o‘qiydi (va har biri uchun bir daraja yuksaladi)”, deganlar.

Muoz ibn Juhayniy roziyallohu anhudan keltirilgan rivoyatga ko‘ra, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim Qur’oni karimni yodlab, unga amal qilsa, qiyomat kunida uning ota va onasiga bir toj kiydiriladi. U tojning ziyosi dunyoda uylardagi quyosh nuridan ham porloq”, deganlar (Imom Abu Dovud rivoyati).

Buyuk valiylardan biri Sufyoni Savriy “Kishi Qur’oni karimni o‘qigan paytda farishta uning ikki ko‘zi orasidan o‘padi. Ya’ni, o‘quvchiga hurmat va o‘qiganiga ta’zim uchun farishtalar Odam bolasidan Qur’oni karimni tinglashga ziyoda oshiqdir”, degan (“Ihyou ulumid din”dan).

﴿إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ لِيُوَفِّيَهُمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَكُورٌ﴾

«Allohning Kitobini tilovat qiladigan, namozni barkamol ado etadigan va Biz ularga rizq qilib bergan narsalardan maxfiy va oshkora ehson qiladigan zotlar sira kasod bo‘lmaydigan tijoratdan (ajru savob bo‘lishidan) umidvordirlar. Zero, (Alloh) ularning ajrlarini komil qilib berur va O‘z fazlini ularga yanada ziyoda qilur. Albatta, U mag‘firatli va o‘ta shukur qiluvchidir» (Fotir surasii, 29-30).

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qur’onni o‘qigan va unga mohir bo‘lgan qorilar ulug‘ va mukarram farishtalar bilan birga bo‘ladi, Qur’onni tutilib-tutilib o‘qigan va qiroat unga mashaqqatli bo‘lgan kishi uchun ikki ajr bordir”, dedilar (Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyati).

Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh taolo bu Kitob (Qur’on) bilan ba’zi qavmlarning darajasini ko‘taradi va ba’zi qavmlarning darajasini tushiradi”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).

Abu Umoma Bohiliy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qur’on o‘qinglar, zero u qiyomat kunida o‘z egalari uchun shafoatchi bo‘lib keladi”, dedilar (Imom Muslim rivoyati).

Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Faqat ikki narsada hasad (havas ma’nosida) qilish joiz: Alloh unga Qur’onni ato qilgan bo‘lib, kechayu kunduz uning tilovati bilan mashg‘ul bo‘ladigan kishiga va Alloh taolo unga mol dunyo ato qilgan bo‘lib, kechayu kunduz uni infoq qiladigan kishiga”, dedilar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).

Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim Alloh taoloning Kitobidan bir harf o‘qisa, buning barobariga u kishi uchun bir yaxshilik berilur. Alif, lam, mimni bir harf deb aytmayman . Balki alif bir harf, lom bir harf va mim bir harfdir”, dedilar (Imom Termiziy rivoyati).

Abu Sa’id Xudriy roziyallohu anhudan Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning bunday deganlari rivoyat qilinadi: “Alloh taolo aytadi: “Kimni Qur’on o‘qish va mening zikrim uni boshqa narsalarni so‘rashdan to‘sib qo‘ysa, men unga so‘raganlarga berganimdan ko‘ra ko‘prog‘ini beraman. Alloh taolo kalomining boshqa kalomlarga nisbatan fazli Alloh taoloning bandalarga nisbatan fazli kabidir” (Imom Termiziy rivoyati).

Ibn Abbos roziyallohu anhumo rivoyat qiladilar: Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytadilar: “Qalbida Qur’ondan hech narsa bo‘lmagan inson xaroba uy kabidir” (Imom Termiziy rivoyati).

Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Qur’on o‘qinglar zero, Alloh taolo Qur’onni yod olgan qalbni azoblamaydi. Albatta, bu Qur’on Alloh taoloning ziyofatidir. Kim unga tashrif buyursa, omonda bo‘ladi. Kimki Qur’onni yaxshi ko‘rsa, bas, u quvonsin”, dedilar (Imom Dorimiy rivoyati).

Abdulhamid ibn Hammoniy aytadilar: “Men Sufyon Savriydan: “Siz uchun g‘azot qiladigan kishi suyuklimi yoki Qur’on o‘qiydigan kishimi?”, deb so‘radim. Shunda u zot: “Qur’on o‘qiydigan kishi. Chunki Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlarning yaxshilaringiz Qur’onni o‘rganib, uni (boshqalarga) o‘rgatganlaringizdir”, deb javob berdilar.

Oisha roziyallohu anho onamizdan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qur’on (qiroati)ga mohir kishi itoatkor ulug‘ farishtalar bilandir. Qur’onni tilovat qilib (tili) duduqlangan va bu unga mashaqqat bo‘lgan kishi uchun ikki ajr bordir”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).

Qur’oni karim tunlari bedor bo‘lib qiroat qilib chiqqan kishini Qiyomat kunida shafoat qiladi. Bu haqda Payg‘ambarmiz sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Qur’on va ro‘za Qiyomat kuni bandani shafoat qiladi. Ro‘za: “Ey Robbim, men (bandangni) kunduzlari taom va o‘zi qattiq xohlab turgan narsalardan to‘sdim, meni unga shafoatchi qilgin”, deb aytadi. Qur’on: “Robbim, men uni tunlari uyqudan qo‘ydim, meni unga shafoatchi qilgin”, deydi va ikkisi bandani shafoat qiladi”.