Cавол: Китобларда: “Жамоатга келган киши гарчи бомдодга иқомат айтилган бўлса ҳам, суннатни ўқиб, кейин имомга иқтидо қилади”, дейилган. Бу гап: “Иқомат айтилганидан сўнг фарздан бошқа намоз йўқ”, мазмунидаги ҳадисга зид эмасми? Аслида ушбу ҳадисга кўра киши гарчи бомдоднинг суннатини ўқимаган бўлса ҳам имомга эргашиши керак эмасми?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Сиз айтган ҳадисни имом Муслим раҳимаҳуллоҳ ўзларининг “Саҳиҳи Муслим” китобида ривоят қилган. Лекин масалага битта ҳадис билан хулоса чиқариш ёки мазҳаббошилар, мужтаҳид уламоларни ҳадисга зид равишда фатво айтишда айблаш катта хато ҳисобланади. Чунки мужтаҳид уламоларимиз бу борадаги барча ҳадисларни ўрганиб, бир-бирига мувофиқлаштириб кейин масалани баён қилишган. Сиз ҳадисга зид, деб ҳисоблаётган масала ҳам ана шундай масала саналади.

Бир нарсани билиш лозимки, ҳадислар бир-бирини тўлдириб ёки биридаги умумий маънони бошқаси хослаб ҳам келади. Сиз келтирган ҳадисдаги умумий маънодан бошқа ҳадислар бомдоднинг суннатини истисно қилади. Жумладан: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Агар сизни отлиқлар қувиб турса ҳам иккисини қўйманглар”, деганлар.

Имом Таҳовий Абу Дардо розияллоҳу анҳудан ривоят қиладилар: “У киши яъни Абу Дардо масжидга кирганларида, инсонлар бомдод намозига саф тортиб, ўқиётган бўлсалар, у киши масжиднинг бир четида бомдоднинг икки ракат суннатини ўқиб, сўнг жамоатга қўшилар эдилар”.

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинган ҳадисда шундай дейилади:

“Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам нафллардан ҳеч бирига Бомдоднинг икки ракатига одатланганлари каби қаттиқ одатланмаган эдилар” (Муттафақун алайҳ).

Абдуллоҳ ибн Абу Мусодан ривоят қилинади: “Имом бомдод намозини ўқиётган вақтда Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу келди. Бомдоднинг икки ракат суннатини ўқимаган экан, бир устуннинг орқасида суннатни ўқиди” (Имом Абдурраззоқ ривояти).

Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудек саҳоба шундай йўл тутганидан бомдод намозининг суннати истисно қилинганини тушуниш мумкин. Чунки улуғ саҳобий бундай ҳадисни билмаган ёки амал қилмаган дейиш мутлақо мумкин  эмас.

Бу каби ҳадислар кўп. Хусусан, Аллома Зафар Аҳмад Усмоний роҳимаҳуллоҳ “Эълоус-сунан” китобларида бу каби ҳадисларни Умар ибн Хаттоб, Ибн Аббос, Ибн Умар каби саҳобийлардан розияллоҳу анҳум нақл қилиб келтирганлар (“Эълоус-сунан” китоби).

Шундай экан, бу ҳолатда нима қилиш керак. Ўқийди, десак, сиз келтирган ҳадисга зид иш тутган бўлади. Ўқимайди, десак, кейинги ҳадисларга зид иш қилган бўлади.

Бомдоддан кейин ўқиб олади дейилса, уламолар бундай қилишни макруҳи таҳримий дейишган. Чунки саҳиҳ ҳадисларда бомдод вақти киргач, бомдоднинг суннатидан бошқа нафл намоз ўқишдан қайтарилган. Мана шундай пайтда мужтаҳид имомларимизнинг машаққатли меҳнати намоён бўлади. Улар мазкур мазмундаги барча ҳадисларни батафсил ўрганиб чиққандан кейин масалаларни баён қилишган. Кейинги уламолар бу масалаларни китобларида келтиришган. Жумладан аллома Ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ “Раддул муҳтор” китобида бундай деган:

“Фарз намозга иқомат айтилганда нафл ўқиш макруҳдир. Бундан бомдоднинг суннати мустаснодир. Гарчи ташаҳҳуд бўлса ҳам жамоатга улгуришга умид бўлса, суннатни ўқийди. Агар улгура олмаслик хавфи бўлса, суннатни бутунлай тарк қилади. Бундан бомдоднинг суннати мустаснодир дейилди. Чунки бу ҳақда имом Таҳовий ва бошқалар “Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу бомдод намозига иқомат айтилганда масжидга кирдилар ва бир устуннинг орқасида бомдоднинг суннатини ўқиб олдилар”, деган ҳадисни ривоят қилишган. Бу воқеа Ҳузайфа ва Абу Мусо розияллоҳу анҳумоларнинг кўз ўнгида содир бўлган. Бундай ишни Умар, Абу Дардо, Ибн Аббос ва Ибн Умар розияллоҳу анҳумлар ҳам қилгани ривоятларда айтилган. Тобеинлардан Ҳасан Басрий, Масруқ ва Шаъбийлар ҳам шундай йўл тутишган”.

Хулоса қилиб айтганда: иқомат айтилганидан кейин бомдоднинг икки ракат суннатини агар фарзига улгуриш имкони бўлса, дарҳол масжиднинг чети ёки бирор устуннинг орқасида ўқиб, сўнг фарзга қўшилади. Агар суннатларни ўқиса, фарзга улгура олмаса, у ҳолда уларни тарк қилиб, фарзни ўқиш учун жамоатга қўшилади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази

Сабр инсонга хос бўлган фазилат. Ўз номи билан бошқа фазилатларга қараганда кўпроқ машаққатни талаб қилади. Шунинг учун сабрга бериладиган мукофот ҳам ўша мақомга муносиб бўлади. Бу ҳақда Қуръони каримда бундай баён қилинади: “Албатта, сабр қилувчиларга ажрлари ҳисобдан ташқари берилур” (Зумар, 10).

Сабрнинг навлари бор – мусибатга сабр, кўнгил хоҳишларига сабр ва ибодатга сабр.

Кўнгил хоҳишларига қарши сабр қилиш ҳаммасидан ҳам оғир. Қалб тақво сари чорлаб турса-да, нафс шаҳват томон интилаверади. “Шубҳасизки, агар Роббим раҳм қилмаса нафс ёмонликка ундовчидир” (Юнус, 53).

Кўнгил хоҳишлари эса, зийнатланган.

“Хотинлардан, болалардан, тўп-тўп тилло ва кумушдан, гўзал отлардан, чорвадан, экин-тикиндан иборат шаҳватларнинг муҳаббати инсонларга зийнатлаб қўйилган” (Оли Имрон, 14).

Ана шундай пайтда нафсининг бошига уриб, гуноҳдан сақланса, ана ўша кимсадир жаннатий!

“Ва, аммо ким Роббисининг мақомидан қўрқса ва нафсини ҳаволаниб кетишидан қайтарган бўлса. Бас, албатта, жаннат ўрин бўладир” (Нозиъот, 41).

Айниқса омад келиб атрофингизни фаҳш ва маъсиятлар қуршаб олганида, гуноҳ қилишга имкон ҳар томондан очилиб турганида Аллоҳ таолодан қўрқиб сабр қилиш – чин мардлик, ҳақиқий тақво, Аллоҳдан қўрқиш, комил мўминнинг сифати.

Бир куни келиб омад кетганда сабрдан бошқа чора ҳам қолмайди, имкон ҳам бўлмайди. Худди яқин инсони вафот этган киши кунлар ўтиши натижасида сабрдан бошқа чора топа олмагани каби.

Улуғбек қори ЙЎЛДОШЕВ

“Biz Sizga qiroat qildiramiz, bas, esdan chiqarmaysiz” (“A’la” surasi, 6-oyat).

Rasululloh ﷺ ning vahiy qilingan oyatlarni bir marta eshitib, yodlab olishlari – payg’ambarlik belgisidir.

Chunki U zot ﷺ yozishni ham, kitob o’qishni ham bilmas edilar.

Bunday insonlar (odatda) biror narsani o’z ona tillarida bir necha bor eshitsalar ham yodlashlari qiyin kechadi.

Rasululloh ﷺ esa, bir marta eshitib, vahiy qilingan barcha oyatlarni yodlab, so’ng o’qib berar edilar.

Bu ham payg’ambarlikning bir nishonasi!

Imom Moturidiy rahimahulloh

Abdulloh ABDULMAJID tayyorladi

   في 26 مايو من هذا العام تم تسليم مسجد "ميرزا آباد" المبني حديثًا في منطقة ميرزا آباد في محافظة سيردريا للاستخدام من قبل المسلمين.  وبهذا يصل عدد المساجد بالمنطقة إلى  تسعة و سبعين 79 مسجدا

 ومن المقرر أن يتسع مبنى المسجد الجديد الذي تم الانتهاء منه بمساعدة الرعاة في عامي 2023 -2024م. لـألف 1000 مقعد

   وفي حفل الافتتاح هنأ نائب إمام منطقة سيردريا عبد الرؤوف داملا ياربيكوف ومتحدثون آخرون أهل المنطقة وشكروا كل من ساهم في هذا العمل الجيد

 وفي نهاية الحفل تمت الدعاء الخير من أجل خير بلادنا وازدهار المجتمع الجديد مع المؤمنين والمسلمين لسنوات عديدة

خدمة الصحافة  للمكتب التمثيلي لإدارة مسلمي أوزبكستان في محافظة سيردريا

أبلغ هذا الخبر كبير أئمة محافظة فرغانة عبيد الله عبد الله يوف لجماعة مسجد "تشيلكيجيدا" وقرأ هذا الأمر. ووفقا له تم تعيين رشيد جان نوراليوف إبن حمدام في منصب الإمام الرئيسي للمنطقة فرقت دون أن يترك وظيفته الحالية

نوراليوف رشيدجان ابن حمدام – مواليد 1990م. وفي عام 2010م تخرج من المؤسسة التعليمية "الهداية" الإسلامية الثانوية الخاصة الواقعة في نمنكان. وبعد ذلك عمل نائباً للإمام في مسجدي "إنكيشكا" و"المدينة المنورة" الواقعتا بالمنطقة

    ونسأل الله لرشيدجان داملا التوفيق في عمله المستقبل

خدمة الصحافة  لإدارة مسلمي أوزبكستان