Аёл Аллоҳнинг мўъжизаси. Унинг борлиги, яратилиши Ҳақ таолонинг ҳикмат аломатларидандир.

Аллоҳ таоло “Қуръон карим”да шундай дейди: “Унинг аломатларидан (яна бири) сизлар (нафсни қондириш жиҳатидан) таскин топишингиз учун ўзларингиздан жуфтлар яратгани ва ўртангизда иноқлик ва меҳрибонлик пайдо қилганидир. Албатта, бунда тафаккур қиладиган кишилар учун аломатлар бордир” (Рум сураси, 21-оят).

Ушбу оятнинг тафсирида инсоннинг эркак-аёлга ажратиб. жуфт яратишининг ўзи Аллоҳнинг биру борлиги. баркамол сифатлар соҳиби эканининг ёрқин далилидир. Доимо кўрилавергач. унга эътибор берилмайди. аммо эътибор ила тафаккур қилиб кўрилса, инсоннинг эркак ва аёллик ҳолати улкан мўжизадир, дейилади.

Аёл бу – бахтли хилқат. Унинг энг катта бахтларидан бири шуки, у жаннатнинг хоҳлаган эшигидан киради. Аёл жаннатнинг хоҳлаган эшигидан кириши учун у қуйидаги тўрт амални бажариши лозим. У амаллар қуйидагича:

1. Беш вақт намозни адо қилиш;
2. Рамазон рўзасини тутиш;
3. Авратини ҳаромдан асраш;
4. Эрига итоат қилиш.

Бу ҳақда Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васаллам бундай марҳамат қилганлар: “Агар аёл беш вақт намозини ўқиса, Рамазон ойи рўзасини тутса, авратини ҳаромдан сақласа ва эрига итоат қилса, у аёлга: “Жаннатга хоҳлаган эшигидан кир!”, дейилади". (Имом Ибн Ҳиббон ривояти).  

Аллоҳ таоло аёлларимизни жаннатнинг хоҳлаган эшигидан киришига муваффақ айласин!

Руҳиддин АКБАРОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг

Қашқадарё вилоиятидаги вакиллиги ходими

Субҳаналлоҳ – Аллоҳ таолога энг севимли калима. Абу Зарр розияллоҳу анҳу айтадилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга: “Аллоҳ таолога энг маҳбуб бўлган каломни айтайми? Аллоҳ таоло учун каломларнинг энг яхшиси “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи”, деб айтишингдир”, дедилар”.

Субҳаналлоҳ – айтишга осон, тарозида оғир келувчи калима. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Икки калима борки, улар тилга енгил, тарозида оғир ва Раҳмонга маҳбубдир. Улар: “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи, Субҳаналлоҳил аъзийм”, дедилар” (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

Субҳаналлоҳ – Жаннатда боғ бўлувчи калима. Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимки: “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи” деса, у учун жаннатда бир хурмо экилади”, дедилар (Имом Термизий ривояти).

Субҳаналлоҳ – энг афзал калима. Саҳобалар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан: “Қайси калом афзал?” деб сўрашди. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ фаришталари ёки бандалари айтишини ихтиёр қилган “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи” калимасидир”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

Субҳаналлоҳ – гуноҳларга каффорат бўлувчи калима. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ҳар намоздан кейин ўттиз уч марта тасбеҳ (Субҳаналлоҳ), ўттиз уч марта ҳамд (Алҳамдулиллаҳ), ўттиз уч марта такбир (Аллоҳу акбар) айтса, жами тўқсон тўққиз бўлади, юзта бўлишига: “Лаа илааҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува аъла кулли шайьин қодийр”ни айтса, унинг гуноҳлари денгиз кўпиклари каби бўлса ҳам, мағфират қилинади”, деганлар (Имом Муслим ривояти).

Субҳаналлоҳ – хатоларни кетказувчи калима. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким: “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи” деб бир кунда юз марта айтса, хатолари денгиз кўпигича бўлса ҳам кечиб юборилади”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи аъдада холқиҳи ва ризо нафсиҳи ва зината аршиҳи ва мидада калиматиҳи”, деб айтардилар (Имом Муслим ривояти).

 Даврон НУРМУҲАММАД

Ўрта аср Шарқ муаррихларининг фикрига кўра, ҳозирги Ўзбекистон ҳудудлари VII асрдан Мовароуннаҳр номи билан тилга олинган.  Ушбу атама юртимизга ислом дининг кириб келиши билан боғлиқ. Манбаларга кўра, "Мовароуннаҳр" сўзи "дарёнинг нариги томони, икки дарё оралиғи, дарёнинг нариги соҳили" маъноларида ишлатилган.  Бу ҳозирги Амударё бўлиб, қадимда Жайҳун номи билан юритилган.

Бу атама ҳақида даслабки маълумот ҳазрати Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳунинг Абу Бакр ат-Тамимий Аҳнаф ибн Қайс ибн Муовия ибн Ҳусайнга йўллаган мактубида учрайди. Асли исми Зоҳҳак бўлган бу шахс ўз исми билан эмас, Аҳнаф (яъни оқсоқ) лақаби билан танилган. Бу саҳобий Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам даврларида мусулмон бўлиб, Умар розияллоҳу анҳунинг давлат бошқарувлари вақтида Хуросонга жўнатилган.

Аҳнаф ибн Қайс ҳижрий 22 (мил. 642) йилда Хуросоннинг Марв ва Балх шаҳарларини эгаллагач, Халифа Умар розияллоҳу анҳу унга шундай мазмундаги мактуб йўллаган: "Аммо баъд! Дарёдан ўтманглар. Унинг аввалги тарафи билан чекланинглар. Хуросонга нима мақсадда кирганингизни ёдда тутингизлар. Ўз мақсадингизда бардавом туринглар. Шунда ғалабангиз ҳам аён бўлади. Дарёнинг у тарафига ўтишдан сақланинглар". Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу ўз мактубини ҳамд-у сано билан бошлаб, ўз лашкарбошига дарёнинг нариги томонига ўтмасликка чақирмоқда. Мактубдаги  араб тидиги "дун" (олди) ва ан-Наҳр (дарё) сўзлари дарёнинг олди тарафи мазмунини англатар эди. Бу эса ўша вақтда "Мовароуннаҳр", яъни "дарёнинг орқа тарафи" атамаси мавжуд бўлганига далалолат қилади.

Машҳур тарихчи Ёқут Ҳамавий: “Мовароуннаҳр Хуросондаги Жайҳун дарёсининг нариги томонидир” деган фикрни илгари суради. Муаррих Жайҳун дарёсининг шарқий томонини "Ҳайталлар юрти" деб атайди.  Ислом кириб келганидан сўнг "Мовароуннаҳр" деб юритила бошлаганини зикр этади. Дарёнинг ғарбий томонини эса, Хуросон ва Хоразм вилоятига тегишли дейди. Шу ўринда яна Хоразмнинг Хуросон ҳудудига кирмаслигини таъкидлаб, унинг алоҳида бошқа юрт бўлганини уқтириб ўтади.

Тарихда Араблар кириб келгандан кейингина мазкур ерлар "Мовароуннаҳр" деб юритила бошланган. Араблар Мовароуннаҳр деганда Ўрта Осиёнинг Амударё ва Сирдарё оралиғидаги ҳудудларни назарда тутганлар. Аллоҳ таоло биринчи ҳижрий асрда Мовароуннаҳр диёрини Ўзининг охирги ва мукаммал дини Ислом нури билан мунаввар қилди. Бу диёр аҳлининг кўпчилиги Исломни очиқ қалб билан қабул қилди. Уларнинг Исломи гўзал бўлди. Зотан Аллоҳ таолонинг Ўзи бу диёр одамларини уларга берган ажойиб табиат ва қобилиятларга мос ва уларнинг ривожига омил бўлувчи қиёматгача боқий қолувчи дини Исломга ҳидоят қилган эди. Мовароуннаҳр аҳолисининг Ислом динига кириши уларнинг кўплаб қобилиятларининг очилишига, ҳаётнинг кўплаб жабҳаларида ўзларининг пэшқадамликларини исбот қилишга олиб келди. Тез орада Исломнинг турли соҳа ва илмлари бўйича Мовароуннаҳрлик намояндалар етишиб чиқа бошладилар. Бу ҳаракат тезлик билан ривож топди ва турли илмларда умумдунё миқёсидаги буюк алломалар етишиб чиқа бошлади. Шу тариқа Мовароуннаҳрда Ислом дини ва исломий илмлар ривожи бошланди. Бухоро, Самарқанд, Термиз, Насаф каби шаҳарларнинг номи исломий шаҳарлар сифатида бутун дунёга танилди.

Мадина Жўраева,

Тошкент ислом институти 4-курс талабаси

Шу кунларда Ўзбекистон мусулмонлари идораси Сирдарё вилояти бош имом-хатиби Ҳабибуллоҳ домла Зокиров Макка шаҳрида бўлиб турган зиёратчилар илмий-маърифий суҳбатлар ўтказиб, улуғ ҳаж ибодати ҳақида мавъизалар қилмоқда. 

Мулоқотлар аввалида қилaётгaн ҳаж ибoдaтидaн Aллoҳ таолонинг poзилигини вa oxиpaтининг oбoдлигини кўзлaши, дyнё вa yнинг зийнaтлapини, pиёкopлик, нoм чиқapиш, фaxpлaниш кaби нapcaлapни зинҳop вa зинҳop xaёлигa кeлтиpмacлиги, акс ҳoлдa, бapчa қилгaн caъй-ҳapaкaтлapи бeҳyдa, бефойда кетишини алоҳида таъкидладилар. 

Суҳбат давомида ниятни тўғри қилиш, дoимo Аллоҳ таолонинг зикpи билан банд бўлиш, дyoлар, Қypъoни кapимни тилoвaтини кўпайтириш, тилни бeҳyдa cўзлapдaн тийилиш, қўлидaн кeлгaничa oдaмлapгa яxшилик қилиш, ўзини камтар тyтиш сингари ҳаж одобларига амал қилиш ҳақида сўзлаб берилди.   

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати