Сабр инсонга хос бўлган фазилат. Ўз номи билан бошқа фазилатларга қараганда кўпроқ машаққатни талаб қилади. Шунинг учун сабрга бериладиган мукофот ҳам ўша мақомга муносиб бўлади. Бу ҳақда Қуръони каримда бундай баён қилинади: “Албатта, сабр қилувчиларга ажрлари ҳисобдан ташқари берилур” (Зумар, 10).

Сабрнинг навлари бор – мусибатга сабр, кўнгил хоҳишларига сабр ва ибодатга сабр.

Кўнгил хоҳишларига қарши сабр қилиш ҳаммасидан ҳам оғир. Қалб тақво сари чорлаб турса-да, нафс шаҳват томон интилаверади. “Шубҳасизки, агар Роббим раҳм қилмаса нафс ёмонликка ундовчидир” (Юнус, 53).

Кўнгил хоҳишлари эса, зийнатланган.

“Хотинлардан, болалардан, тўп-тўп тилло ва кумушдан, гўзал отлардан, чорвадан, экин-тикиндан иборат шаҳватларнинг муҳаббати инсонларга зийнатлаб қўйилган” (Оли Имрон, 14).

Ана шундай пайтда нафсининг бошига уриб, гуноҳдан сақланса, ана ўша кимсадир жаннатий!

“Ва, аммо ким Роббисининг мақомидан қўрқса ва нафсини ҳаволаниб кетишидан қайтарган бўлса. Бас, албатта, жаннат ўрин бўладир” (Нозиъот, 41).

Айниқса омад келиб атрофингизни фаҳш ва маъсиятлар қуршаб олганида, гуноҳ қилишга имкон ҳар томондан очилиб турганида Аллоҳ таолодан қўрқиб сабр қилиш – чин мардлик, ҳақиқий тақво, Аллоҳдан қўрқиш, комил мўминнинг сифати.

Бир куни келиб омад кетганда сабрдан бошқа чора ҳам қолмайди, имкон ҳам бўлмайди. Худди яқин инсони вафот этган киши кунлар ўтиши натижасида сабрдан бошқа чора топа олмагани каби.

Улуғбек қори ЙЎЛДОШЕВ

“Biz Sizga qiroat qildiramiz, bas, esdan chiqarmaysiz” (“A’la” surasi, 6-oyat).

Rasululloh ﷺ ning vahiy qilingan oyatlarni bir marta eshitib, yodlab olishlari – payg’ambarlik belgisidir.

Chunki U zot ﷺ yozishni ham, kitob o’qishni ham bilmas edilar.

Bunday insonlar (odatda) biror narsani o’z ona tillarida bir necha bor eshitsalar ham yodlashlari qiyin kechadi.

Rasululloh ﷺ esa, bir marta eshitib, vahiy qilingan barcha oyatlarni yodlab, so’ng o’qib berar edilar.

Bu ham payg’ambarlikning bir nishonasi!

Imom Moturidiy rahimahulloh

Abdulloh ABDULMAJID tayyorladi

Қуръон ҳофизи Абдулбосит Абдуссомад телевидение ва радиода Қуръони карим тиловатидан ўқиганида ёш Ториқ отаси сингари Қуръони каримни ёд олишга меҳр қўйган эди. Шу сабабли, ҳали ўрта таълим мактабига қабул қилинмасидан, Қуръон илмини ўрганишга киришди. Абдулбосит Абдуссомаднинг саккиз нафар ўғли бўлиб, уларни Қуръон ҳофизи бўлиб етишишини ўз олдига мақсад қилиб қўйган эди. Шунингдек, фарзандларини қайси соҳадаги илмни эгаллашда ихтиёрини ўзларига бериб, Қуръони каримга эътиборли бўлишни шарт қилди. Бу буюк мақсад сари кенжа ўғил Ториқ отасининг йўлидан боришга интилди.      

Ториқ Абдулбосит Абдуссомад 1959 йилда Қоҳира шаҳрида таваллуд топди. Ўрта таълим мактабини тамомлаб, университетда ҳуқуқшунослик йўналишида таҳсилни давом эттирди. Шундан сўнг, Абдуссомад тажвид қоидасини пухта ўрганиш мақсадида Ал-Азҳар университетига қабул қилинди. Унинг фикрига кўра, киши Қуръони каримни ёдлашни бошлаганда, даставвал, машҳур қорилар тиловатларини тинглаб, уни онгига сингдириши, сўнгра, ўзига хос услубни танлаши лозим.

Ториқ Абдулбосит Абдуссомад отаси ёнида юриб, унинг қироатидан таъсирланган ҳолда, етук мураттаб қори бўлиб етишди. Отасидан Қуръон илми ва унинг қоидаларни ўрганди. Аллоҳ таолонинг инояти билан марҳум Шайх Абдулбосит Абдуссомаднинг чиройли овози фарзандига мерос қолди. Бу ҳақда унинг ўзи бундай дейди:

 “Қуръони каримни марҳум отамнинг овози сингари тиловат қилишга қодир эмасман, лекин овозимиз ўхшаши бу Аллоҳнинг марҳаматидир. Отамнинг қироатдаги ва ўзгалар билан суҳбатлашиш услуби менга мерос бўлган”.

Шайх Ториқ Абдулбосит Қуръони карим тиловати бўйича ўтказиладиган тадбир ва Халқаро Қуръони карим мусобақаларида ҳакам сифатида иштирок этиб келади.

Шайх Ториқ Қуръони карим ҳофизи бўлиш киши зиммасига катта масъулиятни юклашини, Қуръони каримни ҳар куни 3-5 порадан такрор қилиш лозимлигини таъкидлайди.

Ториқ Абдулбосит Абдуссомад отасини хотирлаб бундай дейди: “Марҳум отам, мени ва барча ака-укаларимни камтар бўлишга ўргатарди. Ўзи обрў-эътиборли бўлишига қарамай, кишилар ўртасини ажратмасдан, барча билан алоҳида саломлашарди. Падари бузрукворимиз Қуръони карим тиловати одобларига қатъий риоя этиш ва тақволи бўлишни васият қилиб, айтган эдики: “Қуръони карим сизнинг дастурул амалингиз ва бундай хайрли яшаётганингиз сабабчисидир. Шундай экан, доимо уни эъзозланг”.

Мен ва акаларим отам билан бирга кўпгина тадбир ва Қуръон тиловати кечаларида қатнашардик. Кунларнинг бирида Мисрнинг Қино вилоятида 5 минг киши иштирокида ташкил этилган тадбирда отам билан бирга эдик. Шунда мен 18 ёшда эдим. Отам тиловат қилиб берганидан кейин, одамлар отамдан ўғилларидан бири тиловат қилиб беришини илтимос қилди. Шунда отам бизга юзланди. Акамга таклиф қилган эди, у тортиниб, рад қилди. Сўнгра мен тиловат қилишга киришдим. Дастлаб жамоа ҳайбатидан қўрқувга тушган бўлсамда, Аллоҳга таваккул қилдим. “Фотиҳа” сурасини тиловат қилдим, кейин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салавот айтдим. Бор кучимни йиғиб, 15 дақиқа Қуръони каримдан тиловат қилдим. Отам мамнун бўлиб: “Аллоҳ қалбингни кенг қилсин”, деб дуои хайр қилди.

Шайх Ториқ Абдулбосит Абдуссомад Қуръони карим тажвид ва тиловат қоидаларини устоздан таълим олиш ва унинг одобларига қатъий риоя этиш зарурлигини таъкидлайди.

                                                                                    Илёсхон АҲМЕДОВ

Cавол: Бир киши масжидда нафл намозни бошлаганда иқомат такбири айтиб юборилса, нима қилади?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Бундай ҳолатда икки ракат ўқиб, намозини тугатади ва жамоатга қўшилади. Дарҳол намоздан чиқиш намозни бузиш ҳисобланади. Бундай қилмайди, балки имомга биринчи ракатда иқтидо қилиш учун қисқа зам сура ўқиб, салавот ва дуони ҳам қисқароқ қилиб, намозини тезроқ ўқиб тугатади. Агар тўрт ракат нафл ўқишни ният қилиб бошлаган бўлса ҳам икки ракатда тугатади. Тўрт ракатга чўзмайди. Чунки намозларнинг энг ками икки ракатдир. Бир ракатли намоз йўқ. Бу ҳақида “Фатовои Оламгирия” бундай ибора келган:

“Агар намозхон нафл намозга киришгандан кейин фарз намозга такбир айтилиб қолса, бошлаган намозини икки ракат қилиб тамомлайди. Ундан кўп ўқимайди (масалан, тўрт ракат нафлга ният қилиб қўйган бўлса ҳам икки ракат билан тугатади). “Муҳити Сарахсий”да шундай келган”.

Иқомат такбири айтилгандан кейин ҳеч қандай нафл намозга киришилмайди. Такбирдан кейин суннат ва нафлларга киришиш макруҳдир. Бундан фақат, фарзга улгуриш шарти билан, бомдоднинг суннати истисно қилинган (“Бадоиъус саноиъ” китоби). Валлоҳу аълам.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази

Шаратимиз кўрсатмаларида жамоат намозига тарғиб қилинади. Умуман олганда мусулмонлар ўзаро меҳр-оқибатда яшашлари ва ҳожатмандлар муҳтожларнинг эҳтиёжларини яхши ҳис қилишлари ҳамда жамият аъзоларининг ҳол-аҳволларидан хабардор бўлиб туриши учун ҳам жамоатга эҳтиёж сезилади.

Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло Қуръони каримда айтади: “Намозни тўкис адо қилинг, закот беринг ва рукуъ қилувчилар билан рукуъ қилинг” (Бақара, 43).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Жамоат намози ёлғиз намоздан (яъни ёлғиз ўқувчининг намозидан) йигирма етти даража ортиқдир”, деганлар (Имом Бухорий ривояти).

Ривоят қилинишича қиёмат куни бўлганида Аллоҳ таоло юзлари юлдуз каби бўлган бир қавмни тирилтиради. Фаришталар улардан сўрайди:

“Сизлар нима амал қилгансиз?”.

Улар жавоб берадилар:

“Биз азонни эшитган вақтимизда ҳамма ишни ташлаб, таҳорат олгани турардик”.

Яна бир қавмнинг юзи ой каби нурли бўлур. Улардан сўрайдилар:

“Сизлар нима иш қилгансизлар?”.

“Биз азондан олдин таҳорат олардик”.

Ва яна бир қавм бўлади, уларнинг юзлари қуёш каби порлоқ, нурафшон бўлади. Улардан ҳам бунинг сабаби сўралганида улар шундай жавоб берадилар:

“Биз доимо азонни масжидда эшитардик”.

 Шаҳобиддин ПАРПИЕВ,

Асака туманидаги “Муҳаммадсолиҳ” жоме масжиди имом-хатиби.