muslim.uz
Шавкат Мирзиёев: Халқимизни тиббиёт тизими фаолиятидан рози қилиш – барчамизнинг энг муҳим вазифамиздир
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигида 2017 йил 12 декабрь куни мамлакатимиз тиббиёт соҳасидаги долзарб масалалар муҳокамасига бағишланган йиғилиш бўлиб ўтди.
Маълумки, бугунги кунда мамлакатимизда соғлиқни сақлаш соҳасида кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда. Президентимизнинг ушбу соҳани ривожлантириш, уни тубдан ислоҳ қилишга қаратилган қатор фармон ва қарорлари қабул қилинди. Бу борада бирламчи тиббиёт хизмати, шошилинч ва тез тиббий ёрдам, ихтисослаштирилган тиббий хизмат, хусусий тиббиёт, аҳолининг репродуктив саломатлигини асраш каби йўналишлар устувор вазифа қилиб белгиланган.
Йиғилишда давлатимиз раҳбари “Аҳоли саломатлигини муҳофаза қилишни янада яхшилаш, халқимизни тиббиёт тизими фаолиятидан рози қилиш – барчамизнинг энг муҳим вазифамиздир”, деб алоҳида қайд этди.
2016 йил билан қиёслаганда ўзгаришлар яққол кўзга ташланади. Жорий йилда оилавий поликлиникалар 793 тага кўпайди. Туну кун фаолият кўрсатадиган 793 қишлоқ оилавий поликлиникаси ташкил этилиб, уларда тез тиббий ёрдам шоҳобчаси ҳамда кундузги стационарлар очилди. Сил билан касалланиш кескин камайди. Республика ихтисослаштирилган тиббиёт марказлари мутахассислари ҳудудларга 2407 марта чиқди, ваҳоланки, 2016 йилда бу рақам 500 дан ошган эди. Ўтган йили уларнинг хизматидан 30 минг киши фойдаланган бўлса, жорий йилда бу кўрсаткич 220 мингга етди. 100 га яқин ўзбекистонлик малакали шифокор хориждан юртимизга қайтиб, халқимизга хизмат қилмоқда.
Бугунги кунда, тиббий-ижтимоий ёрдам кўрсатишга алоҳида эътибор берилмоқда. Муҳтож фуқароларни реабилитацион техник воситалар билан таъминлаш 90 фоизгача оширилди. Ногиронлар аравалари, эшитиш мосламалари каби буюмлар билан таъминлаш икки ҳисса ортди. Тиббий-ижтимоий муассасаларни қуриш ва реконструкция қилиш учун 49,3 миллиард сўм, яъни 2 баробар кўп маблағ ажратилди.
Соҳа учун кадрлар тайёрлаш кўлами кенгаймоқда. Олий маълумотли шифокорлар тайёрлаш учун қабул квоталари сони 3445 тага етказилди, шундан 1180 таси мақсадли ҳудудий квотадир. Клиник ординатурада тайёрлаш бўйича ҳам квоталар оширилди.
Тиббиётда хусусий секторни ривожлантириш бўйича кўрилган чора-тадбирлар натижасида ихтисослик турлари 50 тадан 126 тага кўпайди, солиқ ва божхона имтиёзлари 2022 йилга қадар узайтирилди, “Асакабанк” ҳузурида Нодавлат тиббиёт муассасаларини ривожлантириш жамғармаси ташкил этилди, хусусий тиббиёт муассасалари сони 400 тага кўпайди. Айни пайтда давлатга қарашли ва хусусий тиббиёт муассасалари ўртасида соғлом рақобат муҳити шаклланди.
Давлат тиббиёт ташкилотларига дори воситалари ва тиббий буюмлар сотиб олиш учун ажратилган маблағ миқдори 821 миллиард сўмни ташкил этди. Бу 2016 йилдагидан 3,5 баробар кўпдир.
Шу билан бирга, соҳага жалб қилинаётган хорижий инвестиция миқдори ошиб бормоқда. 2016 йилда 40,2 миллион доллар ўзлаштирилган бўлса, жорий йилда бу рақам 93,5 миллионга етди.
Лекин ҳали соҳада амалга ошириш лозим бўлган ишлар кўп.
Шавкат Мирзиёев соғлиқни сақлаш тизимидаги муаммо ва камчиликларни ҳудудлар кесимида таҳлил қилиб, жойлардаги тиббиёт муассасаларининг кадрлар таъминоти ва салоҳияти етарли эмаслиги, яъни бугунги кунда мамлакатимизда 11 мингдан зиёд шифокор етишмаслиги сабабли янгидан ташкил этилаётган тиббиёт муассасалари томонидан аҳолига сифатли тиббий ёрдам кўрсата олинмаётгани, бунинг сабаблари, оқибат ва ечимларига алоҳида эътибор қаратди.
Шунингдек, тиббиёт муассасаларининг моддий-техник базаси заифлиги, қишлоқ оилавий поликлиникаларида зарур бўлган тез тиббий ёрдам шохобчалари ва дорихоналар ташкил этилмагани, хусусий тиббиёт тизимини ривожлантиришда тадбиркорлар ишига тўсиқ бўлаётган раҳбарлар фаолияти танқид қилинди.
Ихтисослаштирилган тиббий ёрдам тизими фаолиятини янада такомиллаштириш тўғрисида фармон ва қарорлар қабул қилинганига қарамай, республика ихтисослаштирилган марказларининг ҳудудлардаги фаолияти талаб даражасида ташкил этилмаётганига алоҳида эътибор қаратилди.
Республика ихтисослаштирилган педиатрия, хирургия, урология, кўз микрохирургияси, кардиология, дерматовенерология, эндокринология, нейрохирургия каби илмий-амалий тиббиёт марказлари фаолиятида йўл қўйилаётган камчиликлар, хусусан, маҳаллий мутахассисларни тайёрлаш, уларнинг малакасини ошириш ишлари етарли эмаслиги, жойларда замонавий диагностика ва даволаш усуллари суст татбиқ этилаётгани, касалликларни эрта аниқлаш ва даволаш ҳамда аҳоли ўртасида профилактика ишлари талаб даражасида ташкил этилмаётгани муҳокама қилиниб, мутасадди раҳбарларнинг ҳисоботлари тингланди.
Йиғилишда кўриб чиқилган масалалар юзасидан қайд этилган камчиликларни бартараф этиш мақсадида 2018 йилнинг биринчи ярмида амалга оширилиши лозим бўлган қатор стратегик вазифалар белгилаб берилди.
Олий Мажлис Қонунчилик палатаси соғлиқни сақлаш соҳасида амалга оширилаётган ислоҳотларни доимий назорат қилиш ва мониторингини юритиш мақсадида олти ойлик иш режасини ишлаб чиқиши ва унинг қатъий ижросини таъминлаши лозимлигига эътибор қаратилди. Шунингдек, бир ҳафта муддатда ҳар бир ҳудуд бўйича раҳбар ходимлардан иборат доимий ишлайдиган ишчи гуруҳларни тузиш ва уларнинг самарали фаолиятини ташкил этиш муҳимлиги таъкидланди.
Ишчи гуруҳлари томонидан амалга ошириладиган ишлар юзасидан туман (шаҳар) ҳокимликлари билан биргаликда “йўл хариталари” ишлаб чиқилиб, Қонунчилик палатаси томонидан тасдиқланиши ва қатъий назоратга олиниши қайд этилди.
Ушбу ишларни амалга оширишда текшириш эмас, балки жойлардаги реал ҳолатни чуқур ўрганган ҳолда, мавжуд муаммоларни ҳал этиш бўйича амалий ёрдам кўрсатиш усулини ишлаб чиқиш ва жорий этиш талаб этилди.
Кадрлар таъминоти масаласи ечими сифатида Соғлиқни сақлаш вазирлиги, ҳудудий ҳокимликлар билан биргаликда тиббиёт кадрларига бўлган эҳтиёжни ҳудудлар, туманлар ва муассасалар кесимида аниқлаш, 2018 йилда бакалавриат таълим йўналишининг мақсадли қабул квотасини 2017 йилга нисбатан 20 фоиз ошириш, мақсадли магистратурани 10 фоиз, клиник ординатура қабул квотасини 15 фоиз ошириш белгиланди.
Тез тиббий ёрдам тизимида дори воситалари учун ажратилаётган маблағларни 2018 йилда камида икки баробар ошириш ва ҳудудлар кесимида бир меъёрда молиялаштириш бўйича чоралар кўриш топширилди.
Шунингдек, оналик ва болаликни муҳофаза қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар режасини ишлаб чиқиш, бунда ҳомиладор аёлларга кўрсатилаётган перинатал хизматни такомиллаштириш, оналар, гўдаклар ва болалар ўлимини камайтириш, туғма нуқсонли ва наслий касалликлар билан туғилишларнинг олдини олиш, туғруқ комплекслари ва болалар шифохоналарининг моддий-техник базасини мустаҳкамлаш, замонавий асбоб-ускуналар билан жиҳозлаш, аёллар ўртасида онкологик касалликларнинг олдини олиш, эрта аниқлаш ва даволаш мақсадида аёллар тиббий кўригини тўлақонли ташкил этиш тизимини жорий қилиш вазифаси юклатилди.
Хусусий тиббиётни тизимли асосда ривожлантиришга қаратилган топшириқлар берилди. Хусусан, пойтахтимизда фаолиятини бошлаган “Акфа медлайн” хусусий тиббиёт муассасаси негизида мамлакатимизда хусусий тиббиётни ривожлантириш ва уларга малакали кадрлар тайёрлаш бўйича ўқув-даволаш марказини ташкил этиш, мазкур тиббиёт маркази ҳамкорлигида Корея Республикасининг олий таълим тиббиёт муассасаси ва унинг ҳудудий филиалларини ташкил этиш вазифаси қўйилди.
Бу борада Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси, вилоятлар, Тошкент шаҳар ва туман ҳокимликларига Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан биргаликда аҳолининг ҳудудларга хос касалланиш кўрсаткичлари ва эҳтиёжларидан келиб чиққан ҳолда, тор йўналишларга ихтисослашган стационар шароитдаги ҳусусий тиббиёт ташкилотларини кўпроқ ташкил этиш топширилди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари (1-қисм): Овқат еб бўлгандан сўнг
Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам овқат еб бўлсалар:
“Алҳамдулиллаҳиллазий атъамана ва сақона ва жаъалана муслимийн”,
(Бизларни овқатлантириб, суғориб ва мусулмонлардан қилган Аллоҳга ҳамд бўлсин) деб айтардилар.
Пайғамбар алайҳиссаломнинг муаззинлари
Жазирама иссиқ кунлардан бири. Тирик жон борки, Аллоҳдан паноҳ тилаб, соя-салқинга қочгиси келиб турган палла. Замин иссиқлигидан қайнайди гўё. Арабистон қумликларида олов учқунлари ялтираб туради. Инсон у ёқда турсин, қурт-қумурсқаю қушларгача ин-инига кириб кетган.
Жаҳаннам ўтидек ёниб турган шу қумликда бир қул йигит қўл-оёғи занжирланган ҳолда, қайноқ қумга чалқанча ётқизиб қўйилган эди. кўкрагида иккита йирик-йирик тош. Золим хўжайини, қўлида қамчи тутиб бошида турибди. Вазиятдан зулмнинг миқёсини ҳамда қулнинг азиятини тасаввур қилиш қийин эмас. Оғир-оғир тошлар танасини босиб турганидан қулнинг терилари шилиниб-куйиб кетган. Оғир занжир эса, бирон-бир ҳаракат қилишга йўл бермас, ўлганнинг устига тепгандек, гоҳ-гоҳ қамчи еб қолар эди.
Лекин у бу азобларга қарамасдан – сабр-тоқатига ва иродасига тасаннолар бўлсинки – ҳеч қандай дод-фарёд қилмас, тилида фақат бир сўзни такрорлар эди: “Аҳад, Аҳад”, яъни, “Аллоҳ бирдир, Аллоҳ бирдир”, дер эди, холос. Золим хўжайин ҳар гал бу сўзни эшитганида баттар қутуриб кетарди. Чунки у бутларга сиғинарди. Зотан, қандай ҳам бардош қилсин, қули унинг ҳамма бутларини инкор этиб, ягона Аллоҳга имон келтирган бўлса?!
Дарҳақиқат, бу иродали қул куфрдан ва ширкдан безор бўлган эди. у Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг даъватларини эшитган вақтда у зотга имон келтирди. Чин дили билан ёлғиз Аллоҳга ибодат қила бошлади, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга эргашди. Бу ғайратли, жасоратли йигит ўзининг Парвардигорига бўлган имонини яшириб ўтирмади., хўжайинига очиқ-ойдин айтди. Мушрик хўжайиннинг жазаваси ҳам айни шу боисдан эди. қулни диндан қайтариш учун тўхтовсиз исканжага олар, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам билан алоқани узишга мажбур этмоқчи бўлар эди. Аммо қули унга таслим бўлмади. У шундай эътиқод қилар эдики, дунёнинг беш кунлик азоб-уқубати ҳеч қандай аҳамиятга эга эмас. Ҳақиқий ҳаёт охиратда давом этади. У исломни қабул қилган кундан бошлаб, хўжайини уни ҳар куни азоблар, диндан қайтариш учун ваҳшиёна усулларни қўллар эди. Бироқ бу мўмин қул унинг ваҳшиёна, разилона ҳаракатларига жавобан тўхтамасдан “Аллоҳ бир, Аллоҳ бир”, деган сўзни қайтарар эди.
Ана шундай азоб-уқубатлар бўлаётган кунларнинг бирида Ҳазрати Абу Бакр розияллоҳу анҳу бу ердан ўтиб қолди. Қулнинг сабру матонатини кўриб, дилида тасаннолар айтди. Исломнинг биринчи даражали душмани бўлган золим мушрикдан қулни сотиб олиб, унинг жабру ситамларидан озод қилди. Тоғдек куч-қувватга ва ундан ҳам катта иродага эга бўлган бу қул ким эди?
Албатта, у – Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳу эди!
Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳу озодликка чиқиши билан Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг хизматларига ҳозир бўлди ҳамда қолган ҳаётини Ислом учун бахшида қилди. У киши асли ҳабаш қавмидан бўлиб, Маккага яқин бир жойда туғилган, туғилишидан қул эди. Хўжайини исми Умаййа ибн Халаф Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга ва Исломга ашаддий душман эди.
Билол розияллоҳу анҳу Исломни биринчилардан қабул қилди, балоғатга етган кишилар орасида Ҳазрати Абу Бакрдан кейин имон келтирган иккинчи одам бўлди.
Исломнинг дастлабки паллаларида мусулмонларнинг ҳолати жуда оғир, Макка мушриклари Исломга кирганларни ниҳоятда оғир қийин-қистовларга олар эди. Ҳаммасидан ҳам Ҳазрати Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга етказилаётган азиятлар ўтиб тушарди. Исломни қабул қилиш ўзига мусибат ва зулм келтиришдан бошқа нарса эмас эди. Хусусан, Билолдек қуллар мисли кўрилмаган азоб-уқубатларга солинар эди. У даврларда хўжайинлар қуллар устидан тўлиқ ҳақ-ҳуқуқли бўлганидан, кўнгиллари тусаган ишни қилишарди. Ҳеч ким уларга эътироз қилмасди. Ҳазрати Билол ҳам бу ҳолдан хабардор эди. Аммо унинг қалбида Пайғамбарнинг соллаллоҳу алайҳи васалламга муҳаббат ҳамда Исломнинг буюклиги ўрнашиб қолгани учун бу синовлардан қўрқмади. Имонида мустаҳкам турди, инсониятга мисли кўрилмаган даражада намуна қолдирди.
Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳу Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам хизматларини қилишни ўзи учун бахт ва ибодат деб билди. Бора-бора у шу даражада ишонч қозондики, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам то дунёдан кетгунларига қадар уни ўзларига омборчи қилдилар.
Ҳижратнинг биринчи йилларида Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам намозхонларни бир жойга жам қилиш учун азон айтишни ҳазрати Билолга юкладилар. Шу боис у кишини кўплар “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муаззини” деб улуғлашарди. Билол розияллоҳу анҳу баъзи сабабларга кўра, “ашҳаду”ни “асҳаду” деб айтар эди. Лекин унинг динга бўлган меҳру муҳаббати, ихлоси ҳамда фидокорлик туйғуси Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга хуш келар эди. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам дунёдан кўз юмгунларига қадар Мадина ва атрофидаги осмонларда Билолнинг розияллоҳу анҳунинг овози жаранглаб турди. Макка фатҳ қилинганда у ердаги илк азонни Ҳазрати Билол айтди.Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг амрлари билан Каъба томига чиқиб, айтилинган бу азон шундан далолат бердики, ўша кундан эътиборан бу уй фақат Аллоҳга ибодат қилинадиган махсус жойга айлангани ҳамда бутун Араб ярим оролларида Ислом дини ғалаба қозонганидан далолат берди. Бундай шарафли вазифа Билол розияллоҳу анҳуга насиб қилди.
Ислом инсоният дунёсига тенглик-баробарлик ҳуқуқини олиб келди. Масалан, Билол розияллоҳу анҳу асли ҳабаш қабиласидан, қора танли ва туғилишидан қул эди. У даврда арабларнинг ҳамма қабиласи, хусусан, Қурайш қабиласи энг олий насабли қабилалардан ҳисобланарди. Арабдан бошқа халқларга паст назар билан қараб, одам ўрнида кўришмасди ҳатто. Лекин Билолга розияллоҳу анҳуга шундай улуғ мақом берилдики, Қурайшнинг энг улуғ каттаконларига ҳам бу мақом насиб бўлмаган. Ҳазрати Билолни қул деб эмас, балки бизнинг улуғимиз, деб чақирар эдилар. Чунки Ислом инсоннинг насл-насабига, ранги-рўйига ва ватанига қараб баҳо бермайди, балки унинг тақвосига қарайди.
Ҳазрати Билол ҳамиша Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга бўлди. Барча ғазотларда Пайғамбарни соллаллоҳу алайҳи васалламни ҳимоя қилиб турди. Шу боисдан ҳам бўлса керак, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дунёдан кўз юмганларида Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳу ғамга ботиб, руҳан ночор аҳволга тушиб қолди. Азон айтишни ҳам тарк этди. Чунки Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламдан ажралганлик туйғуси унинг қалбини титратарди. Муайян муддат бу ғам-қайғуни бошидан ўтказгандан кейин Ислом лашкарлари билан Шом томонга йўл олиб, жиҳодга ҳисса қўшди.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам вафотидан сўнг Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳу икки марта азон айтди.
Биринчиси, Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу халифалик даврида Байтул Муқаддасга келганида Билолдан азон айтишни илтимос қилди. Ҳазрати Билол узр айтиб туриб олди. Лекин Умар розияллоҳу анҳу кўп илтимос қилганидан сўнг, ноилож азон айтишга турди. Билолнинг розияллоҳу анҳу айтган азонидан еру кўк ларзага келди. Унинг оғзидан чиққан ҳар бир сўз эшитувчилар қалбини гўёки сеҳрлаб қўйгандай, беҳуш ҳолатга келтирар эди. Ўз вақтида Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурида бўлган саҳобалар у азонни эшитиб, худди аввалги даврга қайтиб келгандай ҳис қилишди ўзларини. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламдан айрилганлик ҳис-туйғуси қайтадан тикланиб, йиғламаган одам қолмади. Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу тоғдек иродали одам эди, у киши ҳам беихтиёр ўзини йўқотиб қўйди.
Иккинчиси: Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳу Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қабрларини зиёрат қилиш учун Шомдан Мадинага келганида кишилар ундан Пайғамбар алайҳиссалом масжидида азон айтиб беришни илтимос қилишди. Ҳазрати Билол рад этди. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг севимли набиралари бўлмиш Имом Ҳасан ва Имом Ҳусайн илтимос қилганидан сўнг уларнинг илтимосини рад этишга журъат этолмасдан яна азон айтди. Масжиди набавийда Ҳазрати Билолнинг розияллоҳу анҳу овози жаранглаганида Мадинанинг мусаффо осмонида қайғу-алам учқунлари кенг ёйилиб кетди. Овозининг таъсир кучи шунчалик юқори эдики, эшитган киши беихтиёр масжид томон йўл оларди. Мадинага пайғамбарлик замонаси қайтиб келгандай туюларди.
Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳунинг ҳаёти ниҳоятда муборак эди, ҳар бир лаҳзаси Аллоҳ ва Расулининг муҳаббати ва итоатида кечди ҳамда дини Исломнинг ривожи учун сарфланди. Бундай бир ихлос ва жонкуярлик уни шундай улуғ мақомга етказдики, у мақомга дунёнинг манаман деган подшолари ҳам етолмаган, етолмайди ҳам.
Ҳазрати Билол буюк бир мужда билан шарафланган зотдир. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам Меърожга чиққанларида жаннатда унинг қадам товушини эшитганлар. Сўнгра ундан: “Эй Билол, сен қандай амал қиласанки, қадаминг товушини мен жаннатда эшитдим”, деб сўраганларида, Билол розияллоҳу анҳу: “Мен таҳоратсиз юрмайман, таҳорат олган заҳотим дарҳол икки ракат намоз ўқиб оламан”, деб жавоб берган.
Ақлли одамнинг иши
Аллоҳ таоло: “Яна Раббингиз эълон қилган (бу сўзлар)ни эсланглар: “Қасамки, агар (берган) неъматларимга шукр қилсаларинг, албатта, (уларни янада) зиёда қилурман. Борди-ю, ношукрчилик қилсаларинг, албатта, азобим (ҳам) жуда қаттиқдир” (Иброҳим, 7) деган.
Тинчлик – энг азиз неъмат. Унинг қадрига етиш учун, албатта, нотинчлик замонини кўриш шарт эмас. Атрофдаги бўлаётган воқеа-ҳодисалардан керакли хулоса чиқариб яшаш – ақлли одамнинг иши.
Бугун айрим давлатларда юз бераётган беқарорлик, нотинч вазият кишини чуқур ўйга толдиради, ҳар доимгидан кўра огоҳ бўлишга, ҳушёр тортишга, тинчликнинг нақадар улуғ немат эканини англашга чорлайди.
Юртимиз, қўшниларимиз тинчлиги, осойишталиги шукр қиладиган ҳолат. Албатта, шундай.
– Агар сиз фарзандингизни эрталаб боғча ёки мактабга кузатиб, кечки пайт соғ-омон кутиб олаётган бўлсангиз, кечқурун уйқуга бехавотир ётиб, тонгда тинч уйғонаётган бўлсангиз – бу неъматнинг шукронасини келтириш ва шу кунларнинг қадрига етиш керак. Зеро, шукр қилиш, айни пайтда ана шу тинчликни таъминлашга масъул бўлиб турган раҳбарларни дуо қилиш, уларнинг хайрли ишларига Аллоҳ таолодан баракот тилаш дегани ҳамдир.
Тинчликни Аллоҳ таоло суяди, динимиз тарғиб қилади ва бу онгли кишиларга ҳам хуш келади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
Агар улар сулҳга мойил бўлсалар, Сиз ҳам унга мойил бўлинг ва Аллоҳга таваккул қилинг! Албатта, У эшитувчи ва билувчидир (Анфол, 61).
Нўъмон АБДУЛМАЖИД тайёрлади.
Пушаймонлик – эзгуликка кўприк
Аллоҳ таоло кечиримли Зот. У бандаларини ҳам бир-бирининг айбу нуқсонларини, хато-камчиликларини кечиришга буюриб, Қуръони каримда: “Албатта, ким (ўзига етган озор-азиятларга) сабр қилса ва (интиқом олмай Аллоҳ учун) кечириб юборса, шак-шубҳасиз бу (иш) ишларнинг мақсадга мувофиғидир” (Шўро сураси, 43-оят). Яна “Кечиримли бўл, яхшиликка буюр ва жоҳиллардан юз ўгир” (Аъроф сураси, 199-оят), деб таълим берган.
Убода ибн Собит розияллоҳу анҳу ривоят қилишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам саҳобаларга: “Сизларга Аллоҳ бандаларининг даражасини нима туфайли баландга кўтаришини айтайми?” дедилар. Саҳобалар: “Ҳа айтинг”, дейишди. “Сенга жаҳл қилганга мулойим бўлсанг, зулм қилганни авф қилсанг, сени маҳрум қилганга инъом қилсанг, сендан алоқани узган билан алоқани боғласанг”, деб марҳамат қилдилар.
Ислом динида ёмонликка яхшилик билан жавоб қайтариш фазилатли амаллардан саналади. Албатта, ёмонликка яхшилик билан жавоб қайтариш фақат сабр-тоқатли, икки дунёда ҳам улуғ насибага эга бўладиган кишиларнинг феълидир. Билиб- билмай айб-нуқсон ва хато-камчиликлар қилган кишиларга бир имконият бериб, уларни кечиришимиз инсоний ва мусулмонлик бурчимиздир. Адашиб жиноят кўчасига кириб қолганлар ҳам орамизда йўқ эмас, албатта. Кечиримлилик эса миллатимизга хос фазилат. Истиқлолнинг дастлабки йилларидан бошлаб мамлакатимизда инсон ҳуқуқларини муҳофазалаш, жамиятда қонун устуворлигини таъминлаш борасида кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилиб келинаётганига ҳар биримиз гувоҳмиз.
Айтиш жоизки, бир неча йилдан буён Ўзбекистон Республикаси Конституциясига мувофиқ қилган жиноятига пушаймон бўлганларга раҳм-шафқат кўрсатиш, бағрикенглик, кечиримлилик бўлиш анъанага айланди. Шу жумладан, хато қилганни суяш, унга тўғри йўл кўрсатиш, инсон сифатида қаддини тиклаб, қайтадан жамиятнинг фаол аъзосига айланиши учун кўмаклашиш давлатимизнинг одилона сиёсатларидан биридир.
Дарҳақиқат, турли-туман хулқ-атворли одамлар орасида яшар эканмиз, албатта, улардан бир қанча озор-азиятлар кўрамиз. Агар ҳар бир кўнгилсизлик бизга қаттиқ таъсир этиб, ғамга ботириб қўяверса, шубҳасиз, бутун ҳаётимиз азобга айланади. Гоҳида бошқалардан бирор ёмонлик ёки зулм ўтса ҳам, синов деб қабул қилишимиз зарур. Шу боис имкон қадар ён-атрофимиздагиларнинг хатолари, билиб-билмай етказган озорларига сабр қилиб, кечиришга ҳаракат қилайлик. Шунда бир-биримизга меҳр-муҳаббатимиз зиёда бўлади. Ҳеч ким камчилик ва хатодан холи эмас. Инсоннинг олижаноблиги, иззату шарафи унинг кечиримлилигида намоён бўлади ва мартабасини баланд қилади.
Муҳаммадсодиқ РАҲМАТУЛЛАЕВ,
Урганч тумани “Эшон бобо” масжиди имом-хатиби