muslim.uz
Динда саволим бор: "Таомнинг аввалидан олиб қўйиш" деган гап ҳақида
Овқат пишгандан кейин бошини уйнинг каттасига олиб қўйиш керак, деган гап бор. Шундай қилиш шарт-ми?
— Таомланишни ҳам ўзига яраша одоблари ва қоидалари бор. Шулардан бири дастурхон устида ёши катталар бўлса, улар таомни бошлагунича қўл узатмасликдир.
Расулулллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кичикларимизга раҳм-шафқат қилмаган ва ёши улуғларимизни ҳурматини билмаган биздан эмас”, деганлар (Имом Термизий, Имом Абу Довуд ривояти).
Демак, ёши катталарнинг ҳақлари бор. Унга риоя қилиш энг буюк ахлоқ ва суннат ҳамдир.
Муҳаммад Айюб ҲОМИДОВ
Ўзбекистон Президенти Қозоғистон халқи ва Президентига таъзия йўллади
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг мактубида қардош Қозоғистон ҳудудидаги фожиали воқеалар ва уларнинг натижасида кўплаб ҳарбийлар ва аҳоли вакиллари нобуд бўлгани ҳамда оғир жароҳатлар олгани, кўрилган катта талофатлар муносабати билан Президент Қасим-Жомарт Тоқаевга ва дўст Қозоғистон халқига чуқур таъзия изҳор этилган.
Давлатимиз раҳбари Ватан осойишталиги ва мамлакат халқининг ҳимояси йўлида қурбон бўлган фидойи фарзандларнинг оила аъзолари ва яқинларига самимий ҳамдардлик билдириб, жароҳат олганларнинг тез фурсатларда шифо топишларини тилаган.
ЎзА
Ақлий фаолиятимизни ўзгартиришимиз лозим
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобалар билан бир сафарга чиқдилар. Кечаси бир кишининг маконига етиб бордилар. У ўзининг ҳовузининг олдида ўтирган эди. Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу унга дедилар:
- Ҳой ҳовузнинг эгаси! Кечаси ҳовузингдан йиртқичлар ичганми?
Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳовузнинг эгасига дедилар:
- Эй ҳовузнинг эгаси! Бунга ҳеч нарса айтма. Бу зўраки инсон. Қорнида олиб кетгани ҳайвонникидир, қолгани бизга ичимлик ва тозаловчидир!
Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу ўзларига бу дарсни яхши сингдириб олдилар.
Имом Молик роҳимаҳуллоҳннинг «Муватто»ларида келади:
«Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу бир жамоа билан сафарга чиқдилар. Улар орасида Амр ибн Ос розияллоҳу анҳу ҳам бор эди. Улар бир ҳовузнинг олдига келишди. Шунда Амр ибн Ос розиёллоҳу анҳу ҳовуз эгасига:
- Ҳой ҳовузнинг эгаси! Ҳовузингдан йиртқичлар ичадими?
Шунда Умар розияллоҳу анҳу ҳовуз эгасига дедилар:
- Унга ҳеч нарса айтма. Йиртқичлар ичган жойдан биз ичамиз, биз ичган жойдан улар ичади!
Имом Бухорий роҳимаҳуллоҳнинг ҳадис тўпламларида келади:
«Умар розияллоҳу анҳу айтдилар: «Биз такаллуфдан қайтарилганмиз!».
Имом Табароний, Ҳоким ва Байҳақийларнинг ҳадис тўпламларида Салмон Форсий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизни меҳмонга такаллуф қилишдан қайтардилар».
Бу буюк дин бизни қийналмасдан оддий ҳаёт кечиришимизни истайди. Энг яхши нарсаларни қидириб ўзимизни қийнашимизни хоҳламайди. Бошқаларнинг вазифасини бажариш учун бир уюм қарзни гарданимизга юклаб олишимизни, одамларга ҳашаматли кўриниш учун зўрма-зўраки қиммат нарсаларни сотиб олишимизни истамайди.
Биз шариатда фойда бермайдиган илм изламаймиз. Зарар бермайдиган жоҳилликни қидирмаймиз. Бу ҳам такаллуфдир.
Имом Шаъбий роҳимаҳуллоҳдан бир киши сўради:
- Иблиснинг хотинини исми нима бўлган?
Шаъбий жавоб берди:
- Уларнинг никоҳида гувоҳ бўлмаган эдим!
Иброҳим алайҳис салом сўйган ва тўртта тоғнинг устига қўйган қушларнинг навини билишга интилиш, асҳоби каҳфнинг итининг рангини суриштириш, Қобил ва Ҳобилнинг қайси тилда гаплашганини суриштириш кабилар такаллуфдир!
Ақлий фаолиятимизни ўзгартиришимиз лозим. Такаллуфни тарк қилишимиз керак. Ана шунда ҳаёт енгиллашади!
Абдулқодир Полвонов
Фаришталар ҳақида нималарни биламиз?
Одамлар орасида фаришталар ҳақида турли фикрлар, гап-сўзлар юради. Бунинг сабаби эса улар ҳақида тўлиқ маълумотга эга эмаслигидир.
Яқинда мен ўқиган китоб (мусанниф Ҳабибуллоҳ Садриддин қори ўғли) ана шундай асоссиз фикр
ва қарашлардан йироқ бўлиш, шу билан бирга, фаришталарни яқиндан танишга ёрдам беради.
Энг асосийси, китобда фаришталар ҳақидаги маълумотлар тушунарли, ихчам тарзда берилган бўлиб, уни ўқиган киши малакут олами вакиллари ҳақида зарур билимга эга бўлади.
Китобда фаришталарга имон келтириш, уларнинг ким эканлиги, номлари ва сифатлари, мақомлари, ибодат қилишлари, амаллари ҳамда вазифалари ҳақида батафсил сўз юритилган.
Шунингдек, фаришталар кирмайдиган хонадонлар, гуноҳкор кишиларга уларнинг муносабатлари ҳам ёритилган.
Фаришталарга имон келтириш имон шартларидан биридир. Хўш, фаришталарга имон келтириш деганда нима тушунилади? Бу ҳақда китобда бундай дейилади: “Фаришталарнинг мавжуд эканликлари, уларнинг мақом-мартабалари, ўзларининг вазифаларига муносиб бўлган халқий (яратилишга оид) ва хулқий сифатлари борлиги, Раббимизнинг розилиги учун доимий ибодатда бўлишлари, Аллоҳ ҳузурида турли даражаларга эга эканликлари каби сифатларига бекаму кўст имон келтириш тушунилади”.
Табиат ҳодисалари ўз-ўзидан бўлаётгандек туюлади. Аммо биз билмаган сир-синоатлар борки, уларни англаганинг сайин Аллоҳнинг қудратига қойил қоласан, киши. Жумладан, китобда фаришталарнинг булутларни ҳайдаши ва ёмғир ёғдириши ҳақидаги қайдлари ҳар биримизни мулоҳазага, тафаккурга чорлайди.
“Албатта, биз доимо гувоҳи бўлиб турган булутларнинг сузиб юриши ва бир жойдан бошқа жойга
кўчиши каби ишларни баъзи инсонлар ўз-ўзидан содир бўлади ёки табиат уларни юрғизиб туради, деб ўйлайди. Ҳолат аслида ундай эмас. Булутларни Аллоҳ азза ва жалла юрғизиб қўйган...”.
Ҳар бир инсон дунёга келар экан, унинг яралишида фаришталарнинг ҳам ўз вазифалари
бор. Бу ҳақда китобда бундайдейилади: «Раҳмга ва ҳомилани тасвирлашга вакил қилинган фаришталар бўлиб, улар ҳомилани инсон суратига келтириш, қулоқ, кўз, тери,
гўшт, суяклар ва жинсини яратиш ҳамда руҳ пуфлаш каби ишларни бажаради.
Абу Зар Ғифорий розий аллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг “Агар нутфа ташланганида қирқ кеча ўтса, Аллоҳ таоло унга бир фариштани юборади. Фаришта уни сувратлаб, унинг қулоғи, кўзи, териси, гўшти ва суякларини яратади. Сўнгра: “Эй Раббим, эркакми ёки аёлми?”деб сўрайди. Раббинг эса ўзи хоҳлаганидек ҳукм қилади ва фаришталар уни ёзиб қўяди”, деганларини эшитганман”, дедилар» (Имом Муслим ри вояти).
“Фаришталар” китобини ўқир экансиз, қизиқарли манбаларни кўплаб учратасиз. Бу эса сизга асарни бир нафасда ўқиб чиқишга замин яратади.
Бобур ЙЎЛЧИ ўғли
журналист
Шайх Салоҳ Абулҳож ҳафизаҳуллоҳ: Аҳли суннанинг афзаллиги шундаки... (инфографика)
