Кўк гумбаз масжиди Шаҳрисабзнинг марказий майдонида «Чорсу» савдо маркази яқинида жойлашган Дорут-Тиловат мажмуасининг бир қисмидир.

Масжидни Мирзо Улуғбек отаси – Шоҳруҳ Мирзо шарафига қурдирган.

Масжиднинг ташқи девори, баланд гумбази устуни ва ички томонини қадама нақшлар безаб туради.

Бино пештоқида «Баланд жойдаги ушбу жума масжиди энг гўзалидир… унинг улкан гумбази бор. Бу гумбаз Шаҳрисабзда ям-яшил шаҳар устидаги мовий осмон сингари савлат тўкиб туради» деган арабча ёзув сақланиб қолган.

Гумбазнинг таянч қисмида шундай нома бор: «Меҳрибон ва раҳмдил Аллоҳ номи билан! Аллоҳ олдинги ва кейинги гуноҳларингни кечириши, марҳаматини дариғ тутмаслиги ва тўғри йўлга бошлаши учун сенга шубҳасиз ғалабани тортиқ этдик».

Масжид ичкарисида «Пайғамбар саллоллоҳу алайҳи васаллам: "Масжидга қоронғида борадиганларга Қиёмат кунида ёрқин нур тиланг’ деб айтдилар. Муҳим хабар. Аллоҳнинг Пайғамбари ҳақ гапни айтдилар» ёзуви битилган.

@madaniymerosi 

Юртимизда меҳмон бўлиб турган Индонезия Республикаси парламенти вакиллар палатаси спикери ўринбосари Раҳмат Гобел бошчилигидаги делагация Самарқандга келди.

Вилоят ҳокими Эркинжон Турдимов билан учрашув чоғида кейинги йилларда Ўзбекистон ва Индонезия ўртасидаги савдо-иқтисодий, маданий-гуманитар ҳамкорлик мустаҳкамланиб бораётгани таъкидланди. Хусусан, зиёрат туризми соҳасидаги алоқалар икки томон учун ҳам манфаатли бўлаётгани қайд этилди. Жорий йил февраль ойида Самарқанд вилояти делегациясининг Индонезияга сафари давомида саёҳлик бўйича ҳамкорлик юзасидан келишувларга эришилган эди. Жорий йилнинг 27 апрелидан эътиборан “Тошкент – Жакарта” йўналишида тўғридан-тўғри авиа қатновлар йўлга қўйилди. Ушбу йўналишдаги илк парвозда юртимизга ташриф буюрган Раҳмат Гобел индонезияликларнинг Ўзбекистонга қизиқиши юқорилигини билдирди. Айниқса, Самарқанддаги муқаддас қадамжоларни зиёрат қилиш истагида бўлганлар кўпчиликни ташкил этиши таъкидланди.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Хорижлик сайёҳлар учун юртимизда яратилаётган имконият ва қулайликлар Индонезиядан ҳам Ўзбекистонга келадиган туристлар оқимини янада кўпайтиришга хизмат қилади.  

Учрашувда турли соҳалардаги ҳамкорликнинг истиқболлари ҳам муҳокама этилди. Индонезия парламенти делегацияси Самарқанддаги тарихий-маданий ёдгорликлар, муқаддас қадамжоларни зиёрат қилиб, вилоятнинг туризм инфратузилмаси билан яқиндан танишди.

Ғ.ҲАСАНОВ, А.ИСРОИЛОВ (сурат), ЎзА

Жаноби Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бу борада на бир амрлари (буюрганлари), на бир тақиқлаган жойлари бор. Шу боисдан, жойи келганда гапириш, чиройли суҳбат қуриш яхши, лекин бу суннат амал сифатида қабул қилинмаган. Айниқса, меҳмон билан бирга ўтирганда, у билан чиройли суҳбат қуриб таомланиш ниҳоятда гўзал ишдир.  

Имом Ғаззолий таомланаётган пайтда, жим ўтирмасдан, суҳбатлашиш яхши эканлигини, бу нарса дастурхон одобларидан бирилигини таъкидлаган (Ғаззолий, “Иҳёу улумиддин”, 1/7). Лекин ушбу мавзуга доир бирор ҳадисни келтирмаган.

Мазкур масалада дин олимларининг қарашлари ҳам юқорида келтирилган фикрлар билан бир хил. Улар ҳам таомланаётган пайтда гаплашиш суннат амал сифатида қабул қилинмаганлигини таъкидлашади. Чунки ҳазрати Пайғамбаримизнинг айнан шу ҳақда айтган бирор гаплари йўқ.

Фақат таомланаётган пайтда гапириш гуноҳ эмаслиги, чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам таомланаётган пайтда гапирганликлари келтирилади. Хусусан, Умар ибн Абу Салама розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қарамоғидаги бола эдим. Қўлим товоқда бориб-келар эди. Шунда у зот менга: “Эй ғулом! “Бисмиллаҳ”, дегин, ўнг қўлинг билан егин, ўз олдингдан егин!” дедилар. Шундан сўнг ейишим шундай бўлди» (Имом Бухорий, Муслим, Абу Довуд, Термизий ривоят қилганлар).

Албатта, луқмаларни тўлиқ ютиб бўлгандан сўнг, оғизда ҳеч нарса қолмагандан кейин гап бошлаш, кераксиз сўзларни айтмасдан, фойдали суҳбатлар қилиш таомланаётган пайтда гапириш одобига киради.                                         

Алимардон ҲАЙИТОВ

«Албатта, ҳақиқий мўминлар Аллоҳга ва Унинг Расулига иймон келтирган, сўнгра шубҳа қилмаган ва Аллоҳнинг йўлида моллари ва жонлари ила жиҳод қилганлардир. Ана ўшалар, ўшаларгина (иймонида) содиқлардир» (Ҳужурот сураси, 15-оят).

Дунёнинг бугунги ҳолати ҳеч кимга сир эмас. Ўзини ҳақиқий мусулмон деб қолганларни адашганга чиқараётган фитначи бемазҳаблар дунёни бузиб юборишгани инкор этиб бўлмайдиган ҳақиқат саналади.

Бундай адашган тоифаларга эргашганларга эътибор берилса, уларнинг аксарининг ақллари ноқис, илмдан узоқ ва кўр-кўрона мутаассиблик қилувчи одамлар эканлиги кўринади. Баъзилари эса қандайдир обрў ёки мол-мулк орқасидан қувган гумроҳ кимсалардир. Яна баъзилари эса аламзада ҳаётда мақсадларига эришолмаган одамлардир. Улар умуман илм ҳам олишмайди, олимни ҳам тинглашмайди.

Бугунги кунда бузғунчи террорчилар ўзларига эргашмаган, уларнинг алдов ғояларига қарши чиққан мусулмонларни ʼътакфирʼъда айблайдилар, ҳамда шу билан уларнинг қонлари, жонлари, молларини ўзларига ʼъҳалолʼʼ санаб, тўдабошиларининг ʼъфатвўълари билан мусулмон жамиятларда тинч аҳолига нисбатан талончилик, қароқчилик, зулму зўравонлик амалиётларини олиб борадилар. Улар ўзларининг бу босқинчилик қилмишларини ʼъжиҳодʼʼ деб атайдилар. Шундай экстремистик оқимлар Аллоҳнинг ҳукми билан ҳукм қилмаган мусулмонларни куфрда, жоҳилликда ва кўпхудоликда айблайдилар. Уларнинг фикрича ислом ер юзидан бундан неча юзлаб йиллар илгари йўқ бўлиб кетган ва ҳозирги қонунлар, конститусиялар ва ҳокимлар барчаси куфр ҳисобланади. Буларни тўғрилаш учун эса барча «адашган» мусулмонларга қарши жиҳод қилишимиз шарт деб билишади.

Ҳақиқат эса тамоман бошқачадир. Аллоҳ таоло жиҳодни айнан урушга боғлаб қўймаган ва бу сўзнинг асли ислом манфаатлари йўлидаги уринишларни ифода этади. Энди қачонки жиҳод фарз бўлиб қолса ҳам унда дарахтлар кесилмаслиги, чорвалар ўлдирилмаслиги ва бошқа дин вакиллари ўз ибодатхоналарида қатл қилинмаслиги каби бир қанча шартларни қўядики бундан исломнинг фақатгина олий манфаатларни кўзлагани тушунилади. Уни Аллоҳ инсонлар учун раҳмат, адолат ва ўзаро ҳурмат қилиб жорий қилган. Бундан бошқаси жиҳод эмас золимлик ва ноҳақ урушлардан бошқа нарса эмас. Энди бугунги кунга келиб бу разил мақсадли адашган экстремистларнинг қилмишлари туфайли исломни дунё босқинчилик, зулм, ноҳақлик ва мутаассиблик сифатида кўрмоқда. Улар эса «намоз ўқишни билмайдими демак кофир», «конститусияга амал қиладими демак кофир» ҳатто «соқоли йўқми демак адашган» деб иддао қилишдан чарчашмаяптилар. Буларнинг исломга келтираётган зарарларининг чегараси йўқ афсуски.

Бир ҳадис мисолида уларнинг йўллари нақадар хато ва нақадар суннатдан узоқлигини исботлаб берамиз инша Аллоҳ. Муҳаддислар имоми имом Бухорий раҳматуллоҳи алайҳ ўзларининг машҳур сахихларида Жобир ибн Абдуллоҳ ал-Ансорийдан қуйидаги сахих ҳадисни ривоят қилганлар:

«Бир куни кечки пайт бир киши туяда масжидга келди ва Муоз розиаллоҳу анҳунинг орқаларида туриб у кишига эргашган ҳолда намоз ўқишни бошлади. Ўшанда Муоз розиаллоҳу анҳу жамоат билан намозда Бақара ёки Нисо сурасини ўқиб тургандилар. Шунда ҳалиги киши жамоат намозидан чиқиб ёлғиз ўзи намоз ўқиб олди ва кетиб қолди. Унга бу ишини Муоз розиаллоҳу анҳу маъқулламаганлигини айтишганда у пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам олдиларига келиб Муоз розиаллоҳу анҳунинг намозни узун ўқишларидан шикоят қилди. Шунда пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Муоз розиаллоҳу анҳуга уч бора: «Эй Муоз, фитна қиляпсанми?» деб туриб яна шундай дедилар: «Нега намозингда «Саббиҳисма Роббикал Аъла», «Вашшамси ва дуҳаҳа», «Валлайли иза яғша» каби кичик сураларни ўқимадинг?» – дедилар. «Сенинг орқангдан қари одамлар, кам қувватлар ва иши борлар намоз ўқишини унутма» – дедилар.»Юқоридаги набавий ҳадисдан кўриниб турибдики кимки исломни инсонлар ўртасида ёймоқчи, жорий қилмоқчи бўлса бу ишида уларнинг қийинчилигига сабаб бўладиган ишлардан узоқ бўлиши уқдирилмоқда. Бу ишнинг фитнага, норозичиликка олиб келиши ва хавфли экани тушунтирилмоқда. Бундай ишни қиладиган ҳатто исломдаги энг яхши амал бўлмиш намоз ўқиятганлигига қарамай уни фитначи деб атамоқдалар. Аслида пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг намозни қанчалар яхши кўришлари ва кўп ўқиганликлари маълум ва машҳур. Шундай бўлсада жамоат намозларини орқадаги эргашувчиларнинг ҳолларини инобатга олиб доим қисқа қилишга ҳаракат қилганлар. Ушбу ҳадисда пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам кимки ислом қонунларини инсонларга сингдиришни хохласа асло уларга қўполлик ёки қийинчилик етказмаслиги лозимлиги ва агар шундай қиладиган бўлса бу иши билан у фитнанинг ёйилишига сабаб бўлиши ва исломдан одамларни нафратлантириб қўйиши айтилмоқда.

Экстремистик оқимлар ҳозирда бутун дунё мусулмонларига жиҳод фарзи айн бўлган деб ҳисоблаб барча мусулмонларни уларнинг наздидаги кофирларга қарши жангга чорламоқдалар ва бу ишда қатнашмаганларга ҳеч қандай узр йўқ деб ҳисобламоқдалар. Бу билан улар ҳақиқий олимларнинг жиҳодга берган таърифига тескари иш қилмоқдалар. Ислом уламолари жиҳодга Аллоҳнинг йўлида турли хил фойдали мақсадларда ҳаракат қилиш деб таъриф берганлар ва нафс жиҳоди, илм билан жиҳод қилиш каби маънолар берганлар. Шунингдек баъзида ҳолатдан келиб чиқиб куч ишлатиш йўли билан ҳам жиҳод қилинади деганлар. (Бундай ҳолатни уламолар кенгашлари ҳал қилади)

Адашган тоифаларнинг жиҳод борасидаги катта адашувларидан бири улар жиҳодни исломнинг мақсадларидан бири сифатида билишидадир. Тохир ибн Ашур роҳимаҳуллоҳ ўзларининг «Мақасидуш Шариъа» китобларида жиҳод исломнинг мақсади бўлмай балки асосий мақсад учун бир восита деб айтганлар. Яъни баъзида экстремистик тоифалар сингари жиҳодни фақат уруш деб билиб уруш қилгандан тескари натижа чиқади ва буни бугун ҳаммамиз кўриб турибмиз. Шуни доим ёдда тутмоқ керакким, Ислом дини жангу жадал дини эмас, балки тинчлик динидир. Ислом сўзининг туб мазмун моҳияти тинчлик, саломатлик, хотиржамлик, офият, сулҳ каби маъноларни англатади. Мўмин мусулмон киши Ватани озодлиги йўлида курашса, оиласи, мол-мулки, дин-диёнати, ор-номуси ҳимояси йўлида курашса ҳақиқий маънода жиҳод саналади. Юрт равнақи, халқ фаровонлиги, тинчликни асраш, ота-она хизмати, оила нафақаси, фарзандлар тарбияси, шунингдек, ёшлар онгини турли хил бузғунчи ёт ғоялардан, мафкуравий хуружлардан асраб авайлашга қаратилган ҳатти-ҳаракатлар ҳам жиҳод саналади.

Мир Араб олий мадрасаси талабаси
Турсунпўлатов Азизбек

“Жумадан жумагача” рукни орқали muslim.uz сайтида эълон қилинган энг муҳим хабарларнинг қисқача шарҳи билан танишиш мумкин.