Пайғамбар алайҳиссалом масжидининг жануби-ғарбий қисмида минораларнинг энг қадимийси мавжуд бўлиб, тарихчилар «Марвоний» минораси деб атайдиган бу иншоот “Бобус Салом” деб ҳам номланади. Чунки пастки қисми квадрат, юқориси конус шаклига эга минора 740 йилдан буён Салом дарвозаси ёнида қад растлаб турибди.

Дунёдаги энг қадимий минора тарихан қурилиш ва бузилиш, қайта қуриш, реконструкция қилиш ва таъмирлаш босқичларидан ўтган.

Боби Салом минораси халифа Умар ибн Абдулазиз раҳматуллоҳи алайҳ даврида қурилган, кейин халифа Валид ибн Абдулмалик даврида Масжиди Набавийнинг қолган учта бурчагига ҳам минора қурилиб, Боби Салом минораси бошқаларига нисбатан  катталаштирилди.

Мана шу жануби-ғарбий минора “Марвоний“ номини олди, чунки у Марвон ибн Ҳакам, яъни Бани Умайя хонадонига туташ эди. Умавийлар сулоласи ҳукмронлиги тугагач, уларнинг уйи бузиб ташланди. Шу билан бирга халифа Сулаймон ибн Абдулмалик минорани ҳам бузишни буюрди ва Пайғамбар алайҳиссалом масжидида учта, жануби-шарқий, шимоли-шарқий ва шимоли-ғарбий томонида миноралар қолди.

Салом минораси бир неча аср ўтгач, яна 706 ҳижрий, 1306 мелодий йилда Мамлук султони Носир Муҳаммад ибн Қалавун даврида қайта қурилди.

Масжиди Набавийга “Боби Салом” дарвозаси орқали киришда, ўнг томонда жойлашган кичик эшик мазкур минора эшигидир.

ТИИ Ҳадис ва ислом тарихи фанлари 

кафедраси катта ўқитувчиси

Пўлатхон Каттаев

2023 йил 2 март куни Ўзбекистон мусулмонлари идорасида Ёшлар муаммоларини ўрганиш ва истиқболли кадрларни тайёрлаш институти тингловчилари иштирокида давра суҳбати ташкил этилди. Унда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон домла Ишматбеков ҳамда ЎМИ раисининг Ёшлар ишлари бўйича ўринбосари Уйғун домла Ғафуровлар қатнашди.
Тадбир Қуръон тиловати ва хайрли дуолар билан бошланди. Сўнгра Ҳомиджон домла тингловчиларга бугун диний соҳада бўлаётган ислоҳотлар ҳақида маъруза қилиб, Юртбошимиз бошчилигида диний-маърифий йўналишда улкан ўзгаришлар бўлаётганига алоҳида урғу қаратди. Айниқса, диний таълим бўйича олиб борилаётган ислоҳотлар эътиборга молик эканини қайд этди. Шунингдек, илм олиш ҳар бир мўмин учун фарз амал экани, бу йўлда умр ўтказган инсонлар кўплаб ажру савобларга эга бўлишини таъкидлади.
Мазмунли маърузадан сўнг тадбир мулоқот тарзида кечиб, Ҳомиджон домла ва Уйғун домла тингловчиларнинг касб доирасида ва ўз ҳаётига оид барча саволларига жавоб бердилар.
Тадбирдан сўнг Ҳазрати Имом мажмуасига зиёрат ташкил қилиниб, Усмон Мусҳафи, Каффол аш-Шоший мақбараси ҳам зиёрат қилинди.

ЎМИ Матбуот хизмати

Африканинг Гвинея давлатидаги “Ислом уйи” уюшмаси ҳамда “Тадқиқот ва таржима” маркази томонидан 4 йиллик ҳамкорликдан сўнг Қуръони каримнинг фула тилидаги таржимасининг электрон варианти чоп этилди.
Ушбу электрон вариант ҳозирда Қуръон энциклопедиясининг расмий веб-сайтида мавжуд бўлиб, у 23 тилга, жумладан, ҳауса ва суаҳили тилларига таржима қилинган.
Лойиҳа расмийларига кўра, Қуръонни фула тилига таржима қилиш қийин кечган, чунки таржимонлар китобнинг тили барча ўқувчилар учун тушунарли бўлишини таъминлаш керак эди. Шу боис имкон қадар Қуръон маънолари таржимасига ўта жиддий ёндашилди. Ушбу таржиманинг қоғоз нусхаси тез орада тақдим этилади.
Африкадаги фула тилида сўзлашувчилар Сенегал, Мавритания, Гамбия ва Ғарбий Малида яшайди. Бу тил Сенегалдаги иккинчи маҳаллий тил ва мамлакат аҳолисининг тахминан 22 фоизининг асосий тилидир.
Фула тили энг кенг тарқалган Aфрика тилларидан бири ҳисобланади. У бир неча асрлар олдин ёзила бошлаган, Aфрика ва хорижий таълим ҳамда илмий муассасалар унга эътибор қаратган. Фула тили ХХ асрнинг иккинчи ярмида уни ёзишнинг аҳамияти ортган, шу сабабли турли тил, маданият, диний, адабий ва бошқа соҳаларда юқори кўрсаткичга эришган.

ЎМИ Матбуот хизмати

Бугунги глобаллашув жараёнида Ислом умматлари ўртасида турли тафриқалар келиб чиқмоқда. Билиб-билмай хар хил фирқаларнинг таъсир доирасига тушиб қолган баъзи ёшларнинг бундай хато йўлга кириб қолаётгани кузатилмоқда. Кейинги пайтларда Ислом мафкураси ва тарихига зид ғоялари билан қайта намоён бўлаётган “сохта салафийлик” оқими ўзларининг ақидавий ва ҳуқуқий масалаларини кўпинча суриялик Ибн Таймия (1263-1328) таълимоти билан асосламоқчи бўлишади. Ибн Таймия асарларида, исломга турли бидъатлар кириб қолгани айтилиб, мусулмонлар ва улар яшаётган жамиятларни, Қуръон ва суннат таълимотига асосланган йўлга солиш зарур, деган ғоялар илгари сурилади.

Сохта салафийлар жамиятни иккига: “мусулмон” ва “динсизлар”га ажратади. Бу билан бошқа диндагиларни душман санаб, динлараро адоват уйғотишга уринади. Улар нафақат бошқа дин вакилларига, балки шариат ҳукмларини улар ўйлагандек тўлиқ бажармаётган мусулмонларни ҳам шундай аташади.

Бугунги кунимизда ҳар бир мусулмон якка тартибдаги ижтиҳод билан шуғулланиши керак, деган гап ҳам мутлақо асоссиздир. Имом Аҳмад айтади: “Ким динда тақлид йўқ деса, Аллоҳ ва Унинг расули олдида фосиқдир. Унинг сўзи суннат ва салафи солиҳлар қарашларини рад қилишдир”. Мужтаҳид Абдуллоҳ ибн Ваҳб айтади: “Ҳадис илмлари, агар фиқҳ илми бўлмаса, адаштиради”.

Имом Абу Бакр Ҳаравий айтади: “Инсонлар динда икки қисмдир: муқаллид ва мужтаҳид. Мужтаҳидларнинг илмли бўлиши шартдир. Дин илми эса, Қуръон ва суннатга ва у иккисида ворид бўлган араб тилига тааллуқлидир. Энди, кимки Қуръон ва суннатни, уларнинг лафзий ҳукмларини, собит ва мансухларини билса, олдин ва кейин келган ҳукмларини ажрата олса, ўша кишининг ижтиҳоди дуруст ва унинг даражасига етмаганлар унга тақлид қилишлари жоиздир. Мужтаҳид бўлмаган кишига эса, олимлардан сўрамоғи ва тақлид қилмоғи фарздир.

Бизнинг давримизда ҳам икки юздан ортиқ сохта салафийликка ўхшаш ёт оқимлар мавжуд.

Исломда бирон бир мусулмонга тажовуз қилиш ёки уни ноҳақ ўлдиришга асло рухсат берилмаган. Бундай хунрезликни қилган кимса учун охиратда улкан азоб бордир. Аллоҳ таоло бундай огоҳлантиради: “Ким мусулмонни қасддан ўлдирса, унинг жазоси жаҳаннамдир. У ерда у узоқ вақт қолади. Унга Аллоҳнинг ғазаби ва лаънати бўлсин! Ҳамда У (Аллоҳ таоло) унга улкан азоб тайёрлаб қўйгандир” (Нисо сураси, 93-оят).

Ояти Каримадан биламизки мусулмонни кофирга чиқаришдан жуда эҳтиёт бўлмоқ лозим. Ўзларига Қуръон ва ҳадиси шарифларда келган чиройли номлар қўйиб, чин маънодаги мусулмонликни даъво қилаётган турли хил оқимларнинг ёт ғояларига алданишдан огоҳ бўлиш зарур. Ислом тинчлик, меҳр-оқибат ва одоб-ахлоқ дини эканини асло ёддан чиқармаслигимиз, келгуси авлодларга ҳам асл мақсадни, шариатни, уламоларимиз йўлларини етказишда собитқадам бўлишлигимиз лозим ва лобуддир.

Норин тумани Қурбон ота масжиди
имом хатиби Авазбек Тўраев

Тарихий-меъморий аҳамиятга эга зиёратгоҳларни сақлаш, таъмирлаш, ободонлаштириш, уларнинг инфратузилмасини янада ривожлантириш Вақф фондининг асосий вазифаларидан бири ҳисобланади.
Бугун, 1-март куни Вақф фонди раҳбари Зиёвуддин домла Мирсодиқов Тошкент вилояти, Бўстонлиқ тумани, Боғистон қишлоғида жойлашган, фонд тасарруфидаги "Шайх Умар валий Боғистоний" зиёратгоҳига ташриф буюрди.

Ташриф давомида З.Мирсодиқов зиёратгоҳда олиб борилаётган ободонлаштириш ва таъмирлаш ишлари ҳамда зиёратчилар учун яратилаётган шароитлар билан яқиндан танишиб, керакли кўрсатмаларни бериб ўтди.

Маълумот ўрнида таъкидлаш лозимки, ушбу зиёратгоҳ ҳудудида Шайх Умар валий Боғистоний ҳамда у зотнинг рафиқаси Қурбонжон она ва невараси – Шайх Хованди Тоҳурнинг ўғли Довуд отанинг қабрлари бор. Шайх Умар Боғистоний диний ва дунёвий илмларни эгаллаб, тасаввуфда камолга етиб, халқни роҳи рост (тўғри йўл)га ва илму ирфонга даъват қилган зот бўлган.

Шайх Умар Валий Боғистоний 1320 йил 90 ёшида Боғистон қишлоғида вафот этган. Шайх Умар Валий Боғистоний машҳур тариқат вакилларидан бири бўлган. Унинг ўғли-довруғи етти иқлимга кетган шайх Хованди Тоҳур бўлиб, у Шайх Умар Валининг ягона фарзандлари бўлган. Эвараси-Нақшбандия тариқатининг пешвоси шайх Хўжа Аҳрор Вали XV аср Мовароуннаҳр маънавий ва сиёсий ҳаётида катта ўрин тутган. Шайх Умар Вали Боғистонийга қурилган мақбара меъморий ечими жиҳатидан содда услубда қурилган бўлиб, айни дамда фонд томонидан таъмирланмоқда. Мақбарада, юзасига етти қатор ёзув ва “1189 йил” деган сана ўйиб ёзилган ғаройиб узунчоқ қайроқтош бор.

Вақф фонди Матбуот хизмати