Ўша одам менман. ажабланманг, сиз ҳам бахтлисиз, имон-эътиқодда собит бўлган мўмин-мусулмонларнинг ҳаммаси бахтлидирлар. Зотан, бизнинг бахтиёрлигимиз ояти карима ва ҳадиси шарифда очиқ-ойдин баён қилинган.
“Эсланг, (эй, Муҳаммад!) Раббингиз фаришталарга: “Мен Ерда халифа (Одам) яратмоқчиман”, деганида, (улар) айтдилар: “Унда (Ерда) бузғунчилик қиладиган, (ноҳақ равишда) қонлар тўкадиган кимсани яратмоқчимисан? Ҳолбуки, биз Сенга ҳамдинг билан тасбеҳлар айтамиз ва Сени муқаддас деб биламиз*. (Аллоҳ) айтди: “Албатта, Мен сизлар билмаган нарсаларни билурман”.
(Аллоҳ) Одамга барча (яратилган ва яратилажак нарсаларга тегишли) номларни ўргатди. Сўнгра уларни фаришталарга (бирма-бир) кўрсатиб деди: “Агар (эътирозингизда) ростгўй бўлсангиз, ана у нарсаларни номлари билан Менга айтиб берингиз!” (Бақара, 30-31).
Мазкур ояти каримада Раббимиз фаришталарга Одам алайҳиссаломнинг илмини уларникидан баланд қилиб яратганини айтмоқда. Мен ва сиз Одам Ато авлодларимиз. Аллоҳ таоло бизни шундай фитратда яратдики, биз ўз саъй-ҳаракатимиз билан мақомимизни фаришталарникидан юксалтириб олишимиз мумкин.
Шундай экан, бу ёруғ оламда биздан ҳам бахтлироқ яна ким бўлиши мумкин!
Энди қуйидаги ҳадиси шарифга эътибор қилинг: «Кунларнинг бирида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам йиғладилар. Буни кўрган саҳобалар: “Ё Расулаллоҳ! Сизни нима йиғлатди?”, деб сўрадилар. У зот: “Биродарларимни соғиндим!” деб жавоб бердилар. Саҳобалар: “Бизлар биродарларингиз эмасмизми, ё Расулаллоҳ?” дейишди. Шунда у зот алайҳиссалом: “Йўқ. Сизлар асҳобларимсиз. Биродарларим мендан кейин келадилар, мени кўрмасдан туриб менга имон келтирадилар!” дедилар».
Парвардигоримиз бизни Ўзининг севикли расули Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламга уммат қилиб яратди. Аммо у зот боқий дунёга кўчганларидан бир минг тўрт юз йил ўтганидан сўнг дунё юзини кўрмоғимизни тақдир қилди.
Раббимиз бизнинг Расули акрамни жами оламдан, ўзимиздан ҳам яхши кўришимизни билар эди. Зотан, қалбимизга ана шу муҳаббат оташини Унинг Ўзи жойлаб қўйган. Шу боисдан Раҳмонлик сифати ила Пайғамбар алайҳиссаломнинг қалбларига илҳом солди ва у зот ўз тиллари билан: “Биродарларим мендан кейин келадилар, мени кўрмасдан туриб менга имон келтирадилар”, дея бизни соғинганини айтдилар. Бунинг ҳикмати: бизнинг кўнглимиз таскин топмоғи учундир.
Хўш, энди айтинг-чи, икки олам сарвари соғинган киши бахтли бўлмаслиги мумкинми?!
Аммо, азизлар, Пайғамбар алайҳиссалом бизни таниб олишлари учун у зотга кўпдан-кўп салавотлар айтмоғимиз зарур экан. Негаки, биз ҳар сафар салавот айтганимизда Аллоҳ таоло у зотнинг жонини жисмига қайтарар экан ва Пайғамбар алайҳиссалом бизни ўз кўзлари билан кўриб саломимизга алик олар эканлар. Айни мавзудаги ҳадис жуда ҳам машҳур бўлгани учун маъносини келтириш билан кифояланиб қўя қолдик.
Ояти каримада Аллоҳ таоло: «Албатта, Аллоҳ ва Унинг фаришталари Набийга салавот айтурлар. Эй иймон ‌‎келтирганлар! (Сиз ҳам) унга салавот айтинг ва салом йўлланг», деб марҳамат қилган («Аҳзоб», 56).
Демак, биз Пайғамбар алайҳиссаломга салавот айтганимизда, Аллоҳ таолога ва Унинг фаришталарига жўровозлик қилган бўлар эканмиз. Аллоҳнинг салавоти албатта етиб боради ва унга қўшилиб биз бандаларники ҳам.
Абу Талҳа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда: «Бир куни Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам юзларидан қувонч балқиган ҳолда келдилар. Биз: «Юзингизда қувонч кўрмоқдамиз?!» дедик. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Чунки ҳузуримга фаришта келиб, «Эй Муҳаммад, албатта, Раббинг айтур: «Ким сенга салавот айтса, албатта, Мен унга ўн марта салавот айтишим, ким сенга салом айтса, Мен унга ўн марта салом айтишим сени рози қилмайдими?» деди», дедилар”(Имом Насаий ва Имом Аҳмад ибн Ҳанбал ривоят қилган).
Бахтимизнинг яна бир нишонасини қарангки, биз Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламга салавот айтсак, Раббимиз бизга салавот айтар экан, Парвардигори салом айтиб турган банданинг бахтининг чегараси бўлиши мумкинми!..

Азизларим, маълумингизки, бизнинг бахтимиз ўзимиз ўйлаб топган аллақандай меъёрлар ёки бошқаларнинг “сиз бахтлисиз” деган ночор илтифотлари билан эмас, Аллоҳ таоло ва Унинг Расули хабарлари билан собит бўлган. Шундай экан, ўтаётган кунимиздан, айниқса, мавлид ойидан унумли фойдаланиб қолайлик, қўлимиз ишда-ю, тилимиз зикрда, салавотда бўлсин, шунинг ўзи кифоя.

Абдумалик ЖЎРАҚУЛ

Оламларнинг Робби Аллоҳга ҳамд, Пайғамбарларнинг саййиди, бизнинг ҳам саййидимиз Муҳаммад Мустафога, у кишининг оилалари ва саҳобаларига саловоту саломлар бўлсин!

Албатта, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадислари, қилган ишлари суннат бўлиб, биз унга эргашамиз. Суннат бизнинг йўлимизни ёритадиган нурдир, у орқали ҳаниф динимизни теран англаб борамиз. Ҳадислар биз учун илм ва маърифатда энг муҳим манбалардандир.

Ҳар бир ҳадисда келган буйруқ ёки таъқиқнинг илмий асоси бўлади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг айтган сўзларидаги илмий, тиббий ҳикматлар замонлар ўтиб, илм-фан тараққий этгани сари кашф этиб борилаверади. Ушбу мақолада Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг намозни бошлашда қиладиган машҳур дуоларидан биридаги илмий ҳикматларни кимё ва физика фани нуқтаи назаридан ўрганиб чиқамиз. 

         عن أَبي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَسْكُتُ بَيْنَ التَّكْبِيرِ وَبَيْنَ القِرَاءَةِ إِسْكَاتَةً هنيَّةً فَقُلْتُ بِأَبِي وَأُمِّي يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِسْكَاتُكَ بَيْنَ التَّكْبِيرِ وَالقِرَاءَةِ مَا تَقُولُ؟ قَالَ أَقُولُ اللَّهُمَّ بَاعِدْ بَيْنِي وَبَيْنَ خَطَايَايَ، كَمَا بَاعَدْتَ بَيْنَ المَشْرِقِ وَالمَغْرِبِ، اللَّهُمَّ نَقِّنِي مِنَ الخَطَايَا كَمَا يُنَقَّى الثَّوْبُ الأَبْيَضُ مِنَ الدَّنَسِ، اللَّهُمَّ اغْسِلْ خَطَايَايَ بِالْمَاءِ وَالثَّلْجِ وَالبَرَدِ.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам такбир билан қироат орасида бироз сукут сақлаб турар эдилар. Бас, мен: «Ота-онам сизга фидо бўлсин, эй, Аллоҳнинг Расули такбир билан қироатнинг орасида сукут сақлаганингизда нима дейсиз?» дедим. У зот: «Аллоҳумма ба’иъд байни’ ва байна хатоя’я кама’ ба’ъадта байнал машриқи вал мағриб. Аллоҳумма наққини’ минал хатоя’ кама’ юнаққос савбул абязу минад данаси. Аллоҳуммағсил хатя’я бил ма’и вас салжи вал барад», дейман», дедилар».

Бешовларидан фақат Термизий ривоят қилмаган.

Дуонинг маъноси: «Эй, бор Худоё, мен билан хатоларимнинг орасини, худди машриқ билан мағрибнинг орасини узоқ қилганидек узоқ қилгин.

Эй, бор Худоё, мени хатолардан худди оқ кийим кирдан покланганидек поклагин. Эй, бор Худоё, менинг хатоларимни сув, қор ва дўл билан ювгин».

Бу дуони кўп айтамиз. Аммо ундаги илмий ҳақиқатлардан унчалик хабардор эмасмиз. Сув – катта неъмат. Аллоҳ таоло барча халойиқни яратиш учун сувни ихтиёр этди. У Зот Анбиё сурасида шундай деган:

 أَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقاً فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ أَفَلَا يُؤْمِنُونَ

“Куфр келтирганлар осмонлару ер битишган бўлган эканини, бас, Биз уларни очганимизни ва сувдан ҳар бир тирик нарсани қилганимизни билмайдиларми? Иймон келтирмайдиларми?” (30-оят)

Аллоҳ таоло сувга моддаларни эритиш хусусиятини жо қилганки, у “умумий эритувчи” деб номланади.  

Ҳадисдаги дуода гуноҳ ва хатолар сув билан кеткизиладиган кирларга ўхшатиляпти. Хўш, сув билан поклаш жараёни қандай содир бўлади?  

Кийимга ранг ёки ифлослик текканида либос билан кирлар орасида кучли тортишиш содир бўлади. Ушбу кирланган кийим сувга солинса, сувдаги эритиш хусусияти ва сатҳий таранглик сабабли сув либос иплари орасигача кириб боради. Сув либосни хўл қилади ва ундаги кирларни эритиб юборади. Кирларни эритиши ўша кирлар таркибидаги моддаларни ионларга ажратиши орқали рўй беради.   

Бордию кийимга ёғли нарса, масалан, таомнинг ёғи теккан бўлса, буни энди сувнинг ўзи эритиб юбориши қийин. Чунки ёғдаги моддаларнинг либосга тортилиши кучли бўлиб, сувнинг атомлари бу ёпишишни енгиб ўтишга бироз заифлик қилади. Шунинг учун бу ўринда сув билан бирга совундан ҳам фойдаланилади. Совун ўзининг таркиби билан ёғ қатламни парчалайди, емиради. Сувнинг ёғ орасига кириб боришига ёрдам беради. Совун либос билан ёғ ўртасидаги кучли тортишувни заифлаштиради. Шу тарзда совун воситасида кийимни ёғдан тозалашга эришилади.

Ҳадисдаги дуода тозалашнинг яна бир йўли – қор билан тозалаш ҳам зикр қилинган. Қор билан тозалаш қандай бўлади?

Барчамизга маълумки, ҳавонинг ҳарорати 0 даражадан пастга тушса, сув музлайди. Бундай ҳавода ёғадиган ёмғир қор бўлиб ёғади. Шундай кирлар борки, улар сув билан ҳам, совун билан ҳам кетмайди. Масалан, шам, мум, сақич каби нарсалар. Булар кийимга қаттиқ ёпишиб олади. Қорнинг бир бўлагини шу мум устига қўйилса, қордаги совуқлик мумдаги моддаларнинг ўзаро яқинлашиб, қисилишига, бу эса мум билан кийим ўртасидаги ёпишишнинг заифлашувига олиб келади. Охири мум кийимдан ажралади. Бу ишни ҳар ким уйида тажриба қилиб кўриши мумкин.

Дўлга келсак, у ҳавонинг ҳарорати 0 даражадан анча паст бўлганда пайдо бўлади. Агар кийимга шам, мум, сақич кабилардан бошқа – кетиши янада қийинроқ кирлар ёпишса, бу кирларни дўл билан ювилса, кийимдаги кир янада кўпроқ тортишиб, қисилиб, либосдан ажралади.  

Демак, баъзи кирлар сув билан кетади. Сувнинг ўзи билан кетмагани сув ва совун билан, сув ва совун билан кетмагани қор билан, қор билан ҳам кетмаган кирлар дўл билан кетар экан.  

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам мазкур дуоларида гуноҳ ва хатоларни сув билан, агар сувда кетмаса, қор билан, агар қорда ҳам кетмаса, дўл билан ювиб кеткизиладиган кирларга ўхшатдилар. Натижада либосда ҳар қандай кирдан асар ҳам қолмаганидек, гуноҳлардан ҳам асар қолмаслигини шу йўл билан Аллоҳ таолодан сўрамоқдалар.  

Инсониятга бугун маълум бўлган илмий ҳақиқатни бундан 14 аср олдин севикли Расулига англатиб, сув, қор ва дўлнинг хусусиятларини билдирган Аллоҳ таоло барча айбу нуқсондан покдир!

Доктор Зағлул Нажжорнинг мақоласидан

Нозимжон Иминжонов таржимаси

Бир йигит тўпланиб турган одамлар ёнига бориб, бор овозда бақира бошлади: “Бизга шундай кунларни насиб қилган, ризқимизни мўл, йўлимизни ёруғ, танимизни соғ қилган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин!”.

Бир зумда йиғилиб турган одамларнинг барчаси йигитга жўр бўлди. Ҳаммаёқни “Шукр! Минг шукр!” деган садолар тутиб кетди.

Аммо ғамга ботиб ўтирган уч нафар кишигина бу хитобга жўр бўлмади. Буни кўрган йигит эса дарҳол уларнинг ёнига ошиқди ва улардан бунинг сабабини сўради.

- Шароитим оғир! Фарзандим тўйиб овқатлана олмайди! Бошқа болалардек истаганича ўйна олмайди! Энди менга айтингчи, қандай қилиб тилимдан шукр деган сўз янграши мумкин?! деди ғамга ботиб ўтирган биринчи киши.

- Фарзандим касал. Унинг ғамгин юзларига тикилсам, юрагим оғриб кетади! Қандай қилиб шукр дея айта оламан?! деди иккинчи бир ғамга ботган.

- Менинг эса фарзандим вафот этди! Унинг жонсиз қўлларидан ушлар эканман, ўзимдан ўтганини ўзим биламан! Энди мен нима учун шукр дейишим керак?! деб йиғлаб юборди учинчиси.

Уларнинг дардини тинглаган йигит бундай деди:

- Биродар, олдингиздаги одамга қаранг, фарзанди касал экан! Гарчи  ўйнаб кулмасада, дилбандингизнинг соғлом эканига шукр қилинг! - деди биринчисига.

- Фарзандингиз касал экан, ҳамдардман! Аммо олдингиздаги кишига қаранг! Бечора фарзандидан жудо бўлибди! Гарчи касал бўлсада, фарзандингизнинг тирик эканига шукр қилинг! - деди фарзанди касал ётган иккинчи кишига.

- Менчи?! Мен нимага шукр қилай ахир?! - деди фарзандидан айрилган учинчи киши.

Йигит унинг елкасига қўлини қўйди-да, кўз ёшларини артиб, деди:

- Фарзандингиз ўтган бўлсада, бошқа яқинларингиз тирик эканига шукроналар келтиринг! Бутун яқинларим, барча қариндошларим даҳшатли сел оқибатида ҳалок бўлдилар!...

Шерзод ҲАЙДАРБЕКОВ

Нимага эҳтиёжи бўлса Аллоҳ таолодан сўраган бандалар нақадар бахтиёр инсонлардир. Аммо Раббимизга ҳожатмандликнинг ҳам ўзига хос жиҳатлари бор. Масалан, юртдан сув тортилиб кетса, истисқо намози ўқиб ёмғир-қор сўралади.
Истисқо намози инсониятнинг ўзи қадар қадимий дейилса, хато бўлмас. Чунки манбаларда Сулаймон алайҳиссаломнинг истисқо намози ўқишни ният қилиб, умматини далага эргаштириб бораётиб, йўлда чалқанча ётганча Аллоҳдан ёмғир ва барака сўраётган чумолини учратганлари, Мусо алайҳиссалом бани Исроил билан саҳрода адашиб қолганларида Аллоҳдан сув сўраб илтижо қилганлари ва бошқа шу каби ҳодисалар келтирилган.
Имом Абу Довуд ривоят қилган ҳадисда Оиша онамиз розияллоҳу анҳо бундай деганлар: “Одамлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга қаҳатчиликдан шикоят қилишди. У зот намозгоҳга (Мадина ташқарисидаги ҳайит намози ўқиладиган ялангликка) минбар ўрнатишга буюрдилар, минбар ўрнатилди. Одамларни у ерга чиқишлари учун бир кунни белгиладилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қуёш эндигина чиқа бошлаган пайт чиқиб бордилар. Минбарга ўтирдилар, сўнг Аллоҳ таолога такбир ва ҳамду сано айтдилар, сўнгра: «Сизлар менга ёмғир ўз вақтида ёғмаганлигидан ва қурғоқчиликдан шикоят қилдингизлар. Дарҳақиқат, Аллоҳ таоло сизларни ўзига дуо қилишга буюрган ва қилган дуоларингизни ижобат қилишни ваъда берган» дедилар. Сўнгра: «Ҳамду сано бутун оламлар ҳожаси, меҳрибон ва раҳмли, жазо (қиёмат) кунининг эгаси – подшоҳи бўлмиш ёлғиз Аллоҳ учундир. Аллоҳдан бошқа ибодатга ҳақли зот йўқдир. Аллоҳ хоҳлаган нарсасини қилади. Эй Аллоҳ, ўзингдан бошқа ибодатга ҳақли илоҳ йўқ ва Сен бошқалардан беҳожатсан, биз эса ҳожатманд, муҳтож бандаларингмиз. Бизларга ёмғир ёғдир ва ёғдирганинг ёмғирни бизларга маълум муддатгача қувват ва дармон қилгин», дедилар. Сўнгра қўлларини баланд кўтариб дуо қилиб турдилар, ҳатто қўлтиқларининг оқи кўринди. Кейин одамларга орқаларини қилиб қибла тарафга томон бурилдилар, устларидаги ридоларини ўгирдилар ёки чаппасига қилиб кийиб, қўлларини кўтариб дуо қилдилар. Сўнгра одамларга юзландилар ва минбардан тушиб икки ракъат намоз ўқидилар. Аллоҳ таоло бир булутни пайдо қилди, момақалдироқ гумбурлаб, чақмоқ чақиб, Аллоҳнинг изни билан ёмғир ёғди. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам масжидларига етиб улгурмасларидан ҳамма ёқ сел бўлиб оқди. Одамларнинг паналарга шошаётганларини кўриб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам кулдилар, ҳатто тишлари кўринди, кейин: «Аллоҳ таоло ҳамма нарсага қодир ва Мен Аллоҳнинг бандаси ва элчисиман деб гувоҳлик бераман», дедилар.
Мусулмонлар ана шу ҳадиси шарифдан ўзини хору ҳақир, ночору нотавон тутган ҳолда ялангликка чиқиб,истисқо намозини ўқишлари ва намоз ортидан Аллоҳ таолога астойдил дуо қилиб ёғингарчилик сўрашлари дуруст эканини ўрганиб олганлар.
Мавлид ойида ушбу ҳадиси шарифга амал қилган муфтий ҳазратлари шу ҳафта аввалида Қорақалпоғистон сафари давомида Мўйноқ туманининг энг олис ҳудудига бориб, ёмғир-қор ва серобчилик бўлишини сўраб, мўйсафид отахонлар билан истисқо намозини адо этган эдилар.
Парвардигоримизнинг марҳаматини қарангки, истисқо намози ўқилгандан бир неча кун ўтар-ўтмас бутун диёримиз бўйлаб, ёмғир-қор ёғди.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг суннатларига амал қилишнинг қанчалик фазилатли, манфаатли эканининг исботига дуолар қабул бўладиган мавлид ойида яна бир ўз кўзимиз билан гувоҳ бўлдик.
Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам уламолар ўзларининг меросхўрлари эканини айтганлар. Шундай экан, Аллоҳ таолодан элу юртимизга тинчлик, хотиржамлик ва қут-барака сўраб берадиган олиму уламоларимизни ҳар қанча эъзозласак кам.
Парвардигоримиз ана шу ёғаётган ёмғир-қорларни барча мўмин-мусулмонлар, жамики юртимиз аҳлига; далаларимизга, чорвамизга бағоят манфаатли қилсин; муфтий ҳазратларининг илмларини янада бойитиб, фазилатларини бундан-да зиёда этсин!

Дамин ЖУМАҚУЛ

ЎМИ Матбуот хизмати