Муносабат
Аллоҳга шукрки, бу йилги Рамазон ойи юртимизда янада файзли, баракали ўтмоқда. Маҳаллаю гузарларда, хонадонларда хайру саховат тадбирлари, эҳтиёжманд инсонларга ёрдам қўлини чўзиш каби савоби улуғ амаллар уюшқоқлик билан амалга оширилмоқда. Шубҳасиз, улуғ айём кунларининг бундай шукуҳли ўтиши, оилалардаги қувончу шодликлар Яратган Парвардигорнинг диёримизга ато этган тинчлик неъматидандир.
25 март куни юртимизнинг барча ҳудудларида эҳсон дастурхонлари ёзилиб, ифторлик маросимлари ўтказилгани муборак ой шукуҳини янада оширди. Уларга олтмиш мингдан зиёд ҳамюртларимиз таклиф этилиб, рўзадору эҳтиёжмандлар, нуроний отахон-онахонлар, дуогўй мўйсафидларнинг кўнгли олинди.
Президентимиз Шавкат Мирзиёев пойтахтимизда ташкил этилган ифторликда иштирок этиб, нутқ сўзлади. Эзгу дуолар ила ўтган тадбирда қалбларимиз шодликка тўлиб, яна бир бор шукроналик ҳиссини туйдик. Албатта, бундай хайрли амалларнинг ажру савоблари ҳам улкан бўлади.
Рамазон ойида юртимизда етим-есир, бева-бечора, беморлар ва эҳтиёжмандлар ҳолидан хабар олиш, рўзадорларга ифторлик қилиб беришдек савобли амаллар неча асрлик эзгу анъаналаримиздан. Бундай хайрли ташаббуслар кун сайин кенгайиб бораётгани мамлакатимизга файз-барака ёғилиб турганидан яна бир нишона.
Моҳи Рамазон нафақат шахс камоли, нафс тарбиясида, балки жамиятга бир қанча ижобий таъсир кўрсатиши жиҳатидан ҳам аҳамиятли. Бу ойда кишилар ўзаро меҳр-муҳаббат ва ҳамжиҳатликда бўлади. Ҳамма бир вақтда рўза тутиб, таомланишни бошлаши жамиятда бирлик ва бир-бирини тушуниш ҳиссини кучайтиради. Камбағалларга ёрдам бериш, эҳсонлар қилиш орқали кам таъминланган қатламнинг турмуш даражаси яхшиланади.
Президентимиз ўз нутқида бугуннинг долзарб вазифаси — фарзандларимизни илм-маърифатга тарғиб этиш, ёт ғоялар таъсиридан сақлаш борасида имом-хатиблар, кўпни кўрган отахон ва онахонлар, маҳалла фаоллари, ҳожиларимизнинг ўрни беқиёс эканига урғу қаратди. Жамиятимиздаги эзгу ишларда дин пешволари, нуронийлар, кенг жамоатчилигимиз фаол иштирок этаётганини миннатдорлик билан таъкидлади.
Бу самимий эътироф бизга янада катта масъулият юклаб, ёшларни ташқи таъсирлардан ҳимоялаш борасида бундан-да фаол бўлишга ундайди.
Ўтказилган ифторликларнинг фазилатларига келсак, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг мана бу ҳадислари ёдга тушади:
“Рўзадорга ифторлик берган одам, ўша рўзадорнинг ажрига тенг савоб олади” (Имом Термизий ривояти). Бу ҳадисдан англашиладики, ифторлик улашиш инсонга улкан савоб ва барака олиб келади. Уйда оила аъзолари билан, қўни-қўшни, кам таъминланган кишилар ва муҳтожлар билан бирга ифторлик қилиш ислом ахлоқининг муҳим қисмидир. Чунки Аллоҳ таоло бизларни бир-биримизга ёрдам бериш, меҳр-оқибат кўрсатишга буюради. Ислом дини меҳр-оқибатни инсоннинг энг улуғ хислатларидан бири сифатида улуғлайди.
Бундай ажри улуғ ишлар Рамазон ҳайити кунларида ҳам давом этади. Бу кун хурсандчилик қилинадиган, қавм-қариндошлар, ёру дўстлар ўзаро дийдорлашиб, бир-бирларидан ҳол-аҳвол сўрайдиган, Аллоҳ таолонинг фазлу марҳамати ёғиладиган кундир. Шунинг учун ҳам ийд кунлари бутун юртимизда кенг миқёсда нишонланади.
Кеча давлатимиз раҳбарининг “Рамазон ҳайитини нишонлаш тўғрисида”ги қарори эълон қилинди. Унда бу кунларни байрамона ўтказиш, маҳаллаларда ўзаро ҳурмат ва меҳр-оқибат қадриятларини тараннум этиш, эҳтиёжмандларга ёрдам кўрсатиш бўйича зарурий тавсиялар берилди.
Албатта, бундай байрамлар, шодиёналар тинч-осойишта элга татийди. Зеро, тинчлик ва тотувлик ҳар бир жамиятнинг энг катта бойлиги ҳисобланади. Юртимизда тинчлик-осойишталик ҳукм суриши Аллоҳнинг буюк неъматидир. Буни қадрлашимиз ва шукрона қилишимиз лозим. Байрам кунларида, гарчи айб бошқа томонда бўлса ҳам, ўзимиз бориб, дўстлик ва оға-инилик ришталарини тикласак, катта ажр-савобга эришамиз.
Яна бир нарсани эслатиб ўтиш лозим: бу ҳайит кунларини азага, ҳафагарчиликка айлантирмаслик керак. Ўтганларни эслаш, руҳларини шод этиб, дуойи ҳайрлар қилиш яхши амал. Лекин булар байрам шукуҳига таъсир қилмаслиги зарур. Бу кунларда яқинларини йўқотган хонадонларга бориб, яраларини янгилаб юриш мусулмонга ярашмайди. Шундай экан, бу айёмни шодиёна билан ўтказайлик.
Ҳайит чинакам байрам экан, бу кунда бир-биримизга хурсандчилик улашайлик. Имкон бўлса, аҳли оиламиз, фарзандларимизга ҳадялар берайлик. Оилаларда нафақат Рамазон ойи, ҳайит кунлари, балки бошқа пайтларда ҳам байрамона кайфият ҳукм сурсин.
Давлатимиз раҳбари ўз сўзида буюк мутафаккир Алишер Навоий бобомизнинг “Яхшиларнинг иши — яхшилик қилишдир”, деган ҳикматини бежиз тилга олмади. Рамазон ойи туфайли нафсларимиз имкон қадар тарбияланди, гўзал хулққа, ўзгаларга ёрдам бериш каби яхши хислатларга одатландик. Ўзимизни ёмон одат ва ишлардан тийишни ўргандик. Энди мана шу одатни сақлаб қолиб, бундан кейин ҳам давом эттиришга ҳаракат қилайлик. Эришган маънавий даражамизни бир умрга сақлаб қолишга интилайлик. Зеро, Юртбошимиз таъкидлаганидек, бу ҳаёт айнан эзгулик ва яхшилик туфайли доимо ёруғ ва бардавомдир.
Шайх Нуриддин ХОЛИҚНАЗАР,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий
Ҳижратдан аввалги 13 йил, 1 шаввол, пайшанба куни (нубувватнинг 1 йили / мил. 610 йил август)
– Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга иккинчи ваҳий нозил бўлди ва у Зот нубувват мақомидан рисолат мартабасига кўтарилиб, Расул (Элчи, Пайғамбар) бўлдилар.
Ҳиж.ав. 9 йил, шаввол ойи (нубувватнинг 5 йили / мил. 614 йил июль-август)
– Ҳазрати Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу бошчиликларида Ҳабашистонга ҳижрат қилган дастлабки муҳожир гуруҳ Ҳабашистондан Маккага қайтиб келди.
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Савда бинти Замъа онамизга уйландилар;
Ҳиж.ав. 4 йил, шаввол ойи (нубувватнинг 10 йили / мил. 619 йил май-июнь)
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Қурайшдан умидларини узиб, Сақиф қабиласини Исломга даъват қилишга, ҳеч бўлмаса, бошпана бериб қўллаб-қувватлашларини умид қилиб, Тоифга бордилар, бироқ ҳимоячи ҳам, кўмакчи ҳам топмасдан озору азиятлар кўриб ортларига қайтдилар;
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Тоифдан қайтаётиб Нахла водийига тушганларида жинларнинг биринчи гуруҳи мусулмон бўлди.
Ҳиж.ав. 3 йил, шаввол ойи (нубувватнинг 11 йили / мил. 620 йил май-июнь)
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳнинг буйруғи билан Оишаи Сиддиқа розияллоҳу анҳога фотиҳаландилар.
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Убайда ибн Ҳорис розияллоҳу анҳу бошлиқ олтмиш кишилик муҳожирлар жамоасини ҳарбий амалиёт учун юбордилар (улар Батни Робиғ деган жойда Абу Суфён бошлиқ икки юз кишилик гуруҳга дуч келдилар. Икки тараф бир-бирига камон ўқлари узишди, бироқ жанг бўлмади. Бу Ислом тарихида «Робиғ» сарияси деб аталади);
Ҳижрий 1 йил, шаввол ойи (мил. 623 йил апрель)
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Оишаи Сиддиқа розияллоҳу анҳо билан оила қуриб, Мадинада бирга яшай бошладилар;
– Абдуллоҳ ибн Зубайр розияллоҳу анҳо туғилди (бу муборак чақалоқ ҳижратдан сўнг Мадинада муҳожирлар ичида туғилган биринчи фарзанддир);
– машҳур саҳоба Асъад ибн Зурора Ансорий розияллоҳу анҳу бетоб бўлиб, Мадинада вафот этди.
– Биринчи рамазон ҳайит намози ўқилди ва бу байрам Бадр ғазотида қозонилган улкан ғалаба ортидан келгани учун янада катта тантана билан нишонланди.
Ҳижрий 2 йил, 1 шаввол (мил. 624 йил 26 март)
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бани Сулайм қабиласи яшайдиган Кудр[2] диёрига икки юз отлиқ билан бордилар (сабаби, Бадр жангидан сўнг бани Сулайм ва бани Ғатафон қабилаларининг Мадинага ҳужум қилиш учун куч тўплашаётгани ҳақида у Зотга хабар етиб келган эди. Мусулмонларнинг келаётганларини эшитган қабила аъзолари тумтарақай бўлиб, қочиб қолишди. Бу Ислом тарихида «Кудрдаги бани Сулайм»ғазоти деб номланади);
– ушбу ғазотда Ясор номли бир қул қўлга тушган эди, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уни озод қилиб юбордилар.
Ҳижрий 2 йил, шаввол ойининг ўртаси шанба куни (мил. 624 йил апрель)
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бани Қайнуқоъ яҳудийларининг қилмишларидан сабр косалари тўлиб, уларнинг қалъаларини қамал қилдилар (қамал ўн беш кун давом этди, натижада, бани Қайнуқоъ яҳудийлари таслим бўлишди).
Ҳижрий 3 йил, 7 шаввол, шанба (мил. 625 йил 22 март)
– Уҳуд ғазоти бўлиб ўтди;
– ўша куни жами етмиш нафар шаҳид Уҳуд майдонига дафн қилинди ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қолган олти юз ўттиз нафар саҳоба билан кечки пайт Мадинаи мунавварага қайтиб келдилар.
Ҳижрий 3 йил, 8–11 шаввол ойи (мил. 625 йил 23–26 март)
– Ҳамроул асад[3] ғазоти бўлди (яъни Макка қўшинини таъқиб қилиш амалиёти ўтказилди).
Ҳижрий 3 йил, шаввол ойи (мил. 625 йил март)
– «Аржаҳ» қавлга кўра, Уҳуд ғазотидан кейин хамр (маст қилувчи ичимликлар)ни истеъмол қилиш бутунлай ҳаром қилинди.
Ҳижрий 4 йил, шаввол ойи охирлари (мил. 626 йил март охири)
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Умму Салама онамиз розияллоҳу анҳога уйландилар.
Ҳижрий 5 йил, шаввол ойи (мил. 627 йил март)
– Аҳзоб (Хандақ) ғазоти бошланди.
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Курз ибн Жобир Фиҳрий розияллоҳу анҳу бошчилигидаги йигирма нафар саҳобадан иборат сарияни Урайна қабиласи аъзоларининг кетидан юбордилар (бунга сабаб, Укал ва Урайна қабиласидан бир неча киши мусулмонлик изҳор қилиб, Мадинада яшаб туришди, сўнг касал бўлиб қолишди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларни туялар боқилаётган яйловга юбордилар ҳамда туяларнинг сутларидан ва сийдикларидан ичишни тавсия қилдилар. Улар соғайиб олгач, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг чўпонларини ўлдириб, туяларни ҳайдаб кетишди, Исломдан сўнг куфрга қайтишган эди);
Ҳижрий 6 йил, шаввол ойи (мил. 628 йил февраль-март)
– Амр ибн Умайя Зомрий билан Салама ибн Абу Салама розияллоҳу анҳумолар Маккага Абу Суфённи ўлдириш учун боришди (чунки Абу Суфён ҳам бир аъробийни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга суиқасд қилиш учун юборганди, лекин ҳар икки тараф ҳам суиқасд қилишга муваффақ бўлмади);
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Абдуллоҳ ибн Равоҳа розияллоҳу анҳу бошчилигидаги 30 отлиқдан иборат сарияни Хайбарга юбордилар (улар Абу Рофиъ Саллом ибн Абул Ҳуқайқдан кейин Хайбар яҳудийларига раҳбар бўлиб, мусулмонларга қарши фитналарга бош бўлаётган яҳудий Усайр ибн Зоримни ва унинг шерикларини ўлдириб келишди).
Ҳижрий 7 йил, шаввол ойи (мил. 629 йил февраль)
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Башир ибн Саъд Ансорий розияллоҳу анҳу бошчилигидаги 300 кишилик сарияни Ғатафонга қарашли Ямн ва Жаборга (ёки Фазора ва Узрага) юбордилар (ушбу сария Мадина атрофига босқинчилик уюштириш мақсадида жамланган катта қўшинга қарши юборилган эди. Улар етиб борганларида душман бундан хабар топиб, қочиб кетишга улгурди. Башир розияллоҳу анҳу кўплаб туяларни қўлга киритди ва икки кишини асир олиб, Мадинага олиб келди. Улар иккаласи ҳам мусулмон бўлишди).
Ҳижрий 8 йил, шаввол ойи (мил. 630 йил январь-февраль)
– Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу Уззо бутини вайрон қилиб келганидан сўнг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уни 350 кишилик муҳожир, ансор ва бани Сулаймликлардан ташкил топган жамоа билан бани Хузайма қабиласини Исломга даъват қилиш учун юбордилар.
Ҳижрий 8 йил, 6 шаввол, шанба (мил. 630 йил 26 январь)
– Макка фатҳининг ўн тўққизинчи куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўн икки минг аскар билан Маккадан Ҳунайнга қараб йўл олдилар.
Ҳижрий 8 йил, 10 шаввол, чоршанба (мил. 630 йил 30 январь)
– Ҳунайн ғазоти бўлиб ўтди.
Ҳижрий 8 йил, шаввол ойи, (мил. 630 йил февраль)
– Ҳунайн ғазотининг давоми ўлароқ, шиддатли Тоиф ғазоти бошланди.
Ҳижрий 10 йил, 29 шаввол (мил. 632 йил 27 январь)
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Иброҳим исмли ўғиллари ўн саккиз ойлигида оламдан ўтди…