22 Октябр, 2025, 30 Рабиъус сони, 1447
22 Октябр, 2025, 30 Рабиъус сони, 1447
Уламолар ва одамларга фойдали илмларни таълим берувчи муаллимларнинг Аллоҳ таоло ҳузурида шаънлари улуғ, қадрлари юксакдир. Уларни ислом дини эҳтиром қилишга чақиради. Илм аҳлини Аллоҳ таоло Қуръони каримда мадҳ этиб, шундай марҳамат қилган: “... Аллоҳ сизлардан имон келтирган ва илм ато этилган зотларни (баланд) даража (мартаба)ларга кўтарур” (Мужодала 11).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларида бундай деганлар: “Албатта, олимлар анбиёларнинг меросхўрларидир”.
Миллий тарихимизга назар солсак, азал-азалдан халқимиз, юрт бошида турган аъёнлар ҳам олимларни иззат ва икром қилганларига гувоҳ бўламиз. Буюк саркарда, соҳибқирон Амир Темурнинг илм маърифат аҳлига, алломаларга қанчалик ҳурмат билан муносабатда бўлгани тарихчилар томонидан ўз манбаларида қайд этилган. Француз олими Лянгле бундай дейди:
“Темур олимларга серилтифот эди. Билимдонлиги билан бир қаторда софдиллигини кўрган кишиларга ишонч билдирарди. У тарихчилар, файласуфлар, шунингдек, илм-фан, идора ва бошқа ишларда истеъдодли бўлган барча кишилар билан суҳбатлашиш учун кўпинча тахтдан тушиб, уларнинг ёнига келарди. Негаки, Темур бу соҳаларга ғамхўрлик қилишга асосий эътиборини берарди”.
Дарҳақиқат, жамиятнинг маънавий-маърифий даражаси, ҳар томонлама тараққий этиши, хавфсиз бўлиши таълим, олимлар ва устозларга бўлган муносабатга қараб шаклланади.
Ўзбекистон Республикаси мустақиллигининг 34 йиллиги муносабати билан Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари ҳамда бир қатор диний соҳа вакиллари давлатимиз раҳбарининг фармони билан “Олий даражали Имом Бухорий” ордени билан тақдирланиши мамлакатимизда олиб борилаётган ислоҳотларнинг янги босқичга кўтарилаётгани исботидир. Қолаверса, жамиятда исломий маърифатни кенг ёйиш, миллий-диний қадриятларни тарғиб этиш ва мамлакатимизнинг ислом дунёсидаги нуфузини оширишда катта ҳисса қўшиб келаётган муфтий Нуриддин Холиқназар ҳазратларига кўрсатилган юксак эътибор бугунги кунда юртимизда соҳибқирон Амир Темур бошқаруви анъаналари муносиб даражада давом эттиралаётганинг ҳам исботидир. Зеро, олимларга кўрсатилган эҳтиром Ватан ва миллат, маърифат ва диёнат ривожига кўрсатилган эҳтиромдир.
Муфтий ҳазратларига кўрсатилган ушбу эътирофнинг ортида аслида жуда катта меҳнат борлигини эслаб ўтишимиз лозим. Зеро, йиллар давомида тинимсиз меҳнат, изланишлар ва илмий ютуқлар бугунга келиб ўз самарасини бермоқда. Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари ўзининг дин ривожи ва халқ саодати йўлидаги 35 йилдан зиёд вақт мобайнида масжид имом хатиблиги, мударрислик, шаҳар ва вилоят бош имом хатиблиги вазифаларида ишлаб юртимиз мусулмонлари ва ёшларига диний маърифат улашди. Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси вазифасига тайинланиши билан қисқа муддатда тизимда улкан ислоҳот ва ўзгаришларни амалга оширди. Жумладан, 114 та янги масжид очилиши, 600 дан зиёд масжидлар таъмирланиши ва қайта бунёд этилиши намозхонларни мамнун қилмоқда. Мадрасалар очиш ва диний таълимни ривожлантириш, Қуръон ва тажвидни ўргатиш, имом-хатиб ва мударрисларнинг илм ва малакаларини ошириш, моддий қўллаб-қувватлаш, халқимизнинг саводхонлигини ошириш, уларда пайдо бўлаётган диний саволларга мазҳаб бўйича асосли жавоблар етказиш каби кенг кўламли ишларни амалга оширишда асосий ташаббускор бўлди.
Олим сифатида 20 дан зиёд асарлар муаллифи бўлган ҳазрат нафақат юртимизда балки, ислом оламида эътирофга эга бўлди. Нуфузли ислом ташкилотларига аъзо бўлди. халқаро илмий анжуманларда долзарб мавзуларида маърузалари билан иштирок этди.
Бугунги ахборот ва тезкор хабар алмашишда ижтимоий тармоқнинг аҳамияти катта бўлиб турган бир вақтда телевидение, босма ахборот нашрлари, ижтимоий тармоқлар орқали соф ислом таълимотини етказиш борасида юртимиздаги барча диний соҳа вакилларига имкониятлар яратилди. Шахсан, муфтий ҳазратларининг чиқишлари эълон қилинадиган ижтимоий тармоқлар обуначилари сони 3 млн.ни ташкил этаётгани у кишининг диний-маърифий чиқишларини халқимиз катта қизиқиш билан кузатаётганинг далилидир. Аҳоли билан жойларда учрашувлар ўтказиш, мурожаат билан келган фуқароларни қабул қилиб, уларнинг муаммоларига ечим топиш борасида ўзлари бошчилик мамлакатимиздаги барча имом-хатиблар халқ билан ҳамдард бўлиб келмоқда.
Яқингача давлатимизда фан, таълим, маданият ва спорт соҳаларида ютуқларга эришган фуқароларимизга давлат мукофот ва орденлари берилганда, кўп йиллардан буён диний соҳада меҳнат қилиб келаётган уламоларимизга эътибор йўқлиги кўпчилигимизни қалбиизмга маҳсунлик келтирар эди. Алҳамдулиллаҳ, бугунга келиб диний соҳа вакиллари, олимларимиз ҳам ҳукуматимиз томонидан муносиб тақдирланмоқда. Бу каби эътибор юртимиз аҳолиси, мўмин-мусулмонлар, айниқса, шу соҳада хизмат қилиб келаётган барча кишиларни мамнун қилиб, руҳларини кўтарди. Қолаверса, бу мукофот диний соҳа ва унда хизмат қилиб келаётган муфтий ҳазрат бошчилигидаги барча ходимларнинг хизматларига эътироф, эътибор ва эҳтиромдир.
Аллоҳ таоло юртимизни тинч, фаровон, халқимизни соғ-омон қилсин. Юртимиз довруғини оламга ёйишда уламоларимизга куч-қувват ато қилсин.
Зайниддин домла Эшонқулов,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари
Аллоҳнинг ёрдами келиши учун қилинадиган 5 шартни эътиборингизга тақдим қиламиз. Албатта, унинг сабаб ва шартлари фақатгина шу 5 та билан чекланиб қолмайди. Биз 5 тасинигина эслатиб ўтишни лозим деб топдик.
Биринчи шарт, иймон келтириш, яъни мўмин бўлиш. Бу ҳақда Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
“Мўминларга нусрат бериш Бизнинг зиммамиздаги ҳақ бўлган” (Рум сураси, 47-оят).
Демак, Аллоҳнинг ёрдамига эришиш учун иймон келтирганлардан бўлиш керак экан.
Иймон нима? Бу ҳақда Жаброил алайҳиссалом “Менга иймон ҳақида хабар бер”, деб сўраганда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳга, Унинг фаришталарига, китобларига, пайғамбарларига ва охират кунига иймон келтиришинг ва қадарнинг яхшисига ҳам, ёмонига ҳам иймон келтиришинг”, деб жавоб берганлар.
Булар иймоннинг устунларидир. Сиз унинг ҳар бирига шундай иймон келтирингки, улар амалларингизда акс этсин. Мана шу энг муҳимидир.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Аллоҳга бўлган ишончлари ниҳоятда кучли эди. Кунларнинг бирида ғазотдан қайтиб қиличларини дарахтга илдилар ва унинг остида ухлаб қолдилар. У ердан ўтаётган бир мушрик Пайғамбаримизнинг дарахтга осиғлик турган қиличларини олиб, муборак бўйинларига ҳужум қилмоқчи эди, Набий алайҳиссалом уйғониб қолдилар. Шунда ҳалиги мушрик:
— Энди сени ким қутқара олади?! − деди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам эса:
— Аллоҳ қутқаради! − деб жавоб бергандилар мушрикнинг қўллари қалтираб қолди, қўлидаги қилич эса ерга тушиб кетди.
Агар иймон сизнинг амалларингизда ўз аксини топса қандай мўъжизалар содир бўлишини кўрдингизми?
Агар Аллоҳ сиз билан бирга бўлса кимдан ёки нимадан қўрқасиз?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу Савр ғорига беркинган эдилар. Икковлари ғорнинг энг юқори қисмига чиқиб олишди. Мушриклар ҳам бўш келмасдилар. Тиш-тирноқлари билан уларни излаб топишга ҳаракат қилардилар. Ҳар бир қарич ерни илма тешик қилдилар.
Савр ғорининг олдига ҳам келдилар. Ҳазрат Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бирор зарар етиб қолишидан ниҳоятда хавфсираб, хавотирга тушардилар. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Эй Абу Бакр нимадан қўрқяпсан, маҳзун бўлма, Аллоҳ биз билан”, дедилар.
Агар Аллоҳ сиз билан эканига қатъий иймон келтирсангиз сизни ҳеч ким ва ҳеч нарса қўрқита олмайди. Одамларнинг аксарияти дучор бўлган қўрқув кишанларидан озод бўласиз. Юсуф алайҳиссалом каби зиндон сиз учун озодликдан севимлироқ бўлади. Оч бўлсангиз ҳам ғам чекмайсиз Аллоҳ ризқингизни беришига ишонасиз, бемор бўлсангиз фақат Ўзи шифо беришига амин бўласиз. Шунинг учун иймон Аллоҳнинг ёрдами келишининг биринчи асосларидан саналади.
Иккинчи шарт, иймонда мустақим туриш, собитқадам бўлиш. Сиз то иймонда мустақим тураркансиз, Аллоҳнинг ёрдами сиздан тўхтамайди. Аллоҳнинг ҳар бир ишга қодир эканига ишонар экансиз Ўзи сизга ёрдамчи бўлади. “Албатта, Аллоҳ Ўзига ёрдам берганларга ёрдам берур” (Ҳаж сураси, 40-оят).
Учинчи шарт, бирлашиш. Кунларнинг бирида Форс ҳукмдори Умар розияллоҳу анҳу билан учрашмоқчи бўлди. Узоқ йўл юриб, Мадина шаҳрига етиб келди. Шаҳарга киришда ўзининг шохона кийимларини кийиб олди. Дастлаб масжидга олиб боришди, лекин у ерда Умар розияллоҳу анҳуни топмадилар. Яқин атрофда ўйнаб, югуриб юрган ёш болалар: “Сизлар мўминлар амирини қидиряпсизми?” деб сўрашди. Улар: “Ҳа” дейишганди, болалар: “Масжиднинг орқа томонида ухлаяптилар”, дедилар.
Масжиднинг орқа томонига ўтиб қарашса Халифа Умар розияллоҳу анҳу кийимларини буклаб, ерда ухлаб ётардилар. Саҳобалар халифани уйғотиб юбормаслик учун жим турдилар. Форс ҳукмдори: “Умар қани? Унинг қўриқчиларичи? Ахир сизлар Форсни забт этган бўлсангиз, қасрларингиз қаерда?” деб хайратланиб саволларни бераётганида Умар розияллоҳу анҳу уйғониб кетди. “Сен Форс ҳукмдоримисан?” деб сўрадилар. У: “Ҳа”, деб жавоб берди. “Сени бу ерга нима олиб келди?” дедилар Умар розияллоҳу анҳу. У: “Ислом дини келмасидан олдин ҳам сизлар билан ўртамизда жуда кўп урушлар ўтди. Ҳар гал сизларни мағлуб қилардик. Аммо мусулмон бўлганингиздан кейин сизларни енга олмадик. Қўшинларингиз кучли бўлгани учун эмас, балки Аллоҳ сизларга ёрдам бергани учун ғолиб бўлдингиз деб биламан”, деди.
Умар розияллоҳу анҳу бундай дедилар: “Ҳа, тўғри. Яна бир сабаб – биз бирлашдик. Бирлашиш Аллоҳ таолонинг ёрдами келишига сабаб бўлади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Аллоҳга ва Унинг Расулига итоат қилинг. Ўзаро низо қилманг, у ҳолда тушкунликка учрайсиз ва куч-қувватингиз кетадир””.
Тўртинчи шарт, илм олишга ҳаракат қилиш. Тарихдаги жангларда ғалабалар ўз-ўзидан қўлга киритилмаган. Балки унга пухта тайёргалик, илм орқали эришилган. Ўтган аср мусулмонларининг барчалари қори бўлишган. Мағрибнинг ҳумкдорларидан бири ўғлини уйлантирмоқчи бўлди. Шунда кимнинг уйида қория қизи бўлса, уйнинг деразаси олдида шамни ёқиқ қолдиришга эълон қилди. Шу кеча, шаҳар жуда ёришиб кетди, чунки ҳар бир уйнинг деразаси олдида кўплаб шамлар ёқилганди. Ҳа, ҳар бир уйда Қуръонни ёддан биладиган бир нечта қизлар бор эди. Бу услуб қўл келмаганидан подшоҳ энди бу кеча ҳадис тўпламларини ҳам ёддан биладиганлар шам ёқсинлар деган буйруқни берди. Шамлар сони анча камайган бўлсада, аммо ҳар бир уйда биттадан бўлсада ёқилгани бор эди.
Саҳобалар розияллоҳу анҳум Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тавсияларига биноан иброний тилни ўрганишди. Ҳатто “биз уларнинг ўзидан ҳам яхшироқ ёза ва сўзлаша оламиз” дедилар.
Илм енгилмас кучдир. Буни айниқса ёшлар яхшилаб билиб олишлари лозим.
Бешинчи шарт, сабр-тоқат қилиш. Бир ёш йигит илм ўрганишга ният қилди. Лекин илм йўлидаги қийинчиликларга бардош қила олмади. Уйига қайтиб кетишга қарор қилди. Юкларини йиғиб, йўлга отланди. Йўлда кетар экан, йўл бўйидаги сув оқимига кўзи тушди. Ва ўз-ўзига: “сув юмшоқ, тош қаттиқ бўлса, лекин шунда ҳам сув тошни ёриб ўтишга муваффақ бўляпти. Менинг қалбим шу тошдан ҳам қаттиқ эмаску. Қатъий бўлсам илм қалбимни ёриб киради”, деди. Вақт ўтиб шу йигит ўз соҳасининг энг йирик олимларидан бирига айланди.
Сабр бу кутиш дегани эмас. Балки мақсад сари ҳаракат қилишга, бардавом бўлишга ҳам сабр керак. Сабр нафснинг ёлғонлари билан доимий курашдир.
Аллоҳга итоат этиш барча яхшиликлар эшигининг калитидир. Бу йўлда собитқадам бўлишга интилинг. Озгиндан бўлса ҳам, ҳар куни мунтазам тарзда солиҳ амал қилинг.
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа