10 Июл, 2025, 15 Муҳаррам, 1447
10 Июл, 2025, 15 Муҳаррам, 1447
Ҳадис шарҳи
Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қазаъдан қайтардилар. Мен Нофеъга: “Қазаъ нима?” дедим. У: “Ёш бола боши (сочининг)нинг бир қисмини олиб, бир қисмини қолдириш”, деди» (Имом Муслим ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам умматни қазаъдан, яъни сочнинг баъзисини олиб, баъзисини қолдиришдан қайтардилар. Абу Довуд “Сунан”ида: “Сочнинг ҳаммаси олинади, ундан бирор нарса тарк қилинмайди. Баъзиси қисқартирилиб, баъзилари қолдирилмайди. Сочни қазаъ кўринишида олиш табиий хилқатни ўзгартириш ҳисобланади. Бу қайтариган амалдир”, деган.
Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан қилинган бошқа ривоятда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига бир бола келтирилади. Унинг бошидаги баъзи сочлари олинган, баъзилари эса олинмаган эди. Шунда Расулуллоҳ: “Соч олсангизлар, барчасини олинглар ёки тарк қилсангизлар, барчасини тарк қилинглар”, дедилар.
Агар зарурат бўлмаса, қизларнинг кичигини ҳам, каттасини ҳам сочи қириб олинмайди. Бошда жароҳат бўлиб, даволаш учун соч олса, зарари йўқ. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳижомага эҳтиёж сездилар ва эҳромдаликларида сочини олдирдилар.
«Ибн Умар розияллоҳу анҳумо: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қазаъдан қайтарганларини эшитдим”, деди. “Қазаъ нима?”, дедим. Убайдуллоҳ бизга ишора қилиб: “Агар боланинг сочини қириб олсангизлар баъзи жойларини олиб, баъзи жойларини қолдирманглар ёки бошнинг икки ёни ва олд томонини қолдирманглар”, деди.
Ҳазрат Али розияллоҳу анҳу: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам аёлларнинг сочини қириб олишдан қайтарганлар”, деди. Барча ҳадисларда қазаъ ва унинг кайфияти, Аллоҳ таоло эркакларни ундан қайтаргани, сочларни қириб олиши кераклиги ҳақида гапирдик. Бу масала атрофлича изоҳланди. Аммо бу қайтариқ аёлларга тегишли эмас. Чунки аёлларга сочни қириб олиш вожиб эмас. Сабаби, соч аёлларга ҳусн ва зийнат қилиб берилган.
Соч – аёллар зийнатланишида энг муҳим нарса. Аёллар эрлари учун сочларини асрайдилар ва турмаклаб зийнатланишади.
Тўрт мазҳаб уламолари қазаъ турли жойларда бўлса, макруҳ эканига ижмо қилганлар. Агар даволаниш ва шу каби нарсалар бўлса, жоиз. Қазаънинг ҳаромлигига келсак, агар бирор киши у ишни ўзга диндагиларга ёки фосиқларга тақлидан қилса, ҳаром бўлади. Бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким бир қавмга тақлид қилса, у улардандир”, деганлар.
Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким бир қавмга тақлид қилса, у улардандир. Яъни,ташқи кўринишда, кийинишда, баъзи амалларда кўринади”, дедилар».
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Имон келтирган зотлар учун диллари Аллоҳнинг зикрига ва нозил бўлган ҳақ (Қуръон)га мойил бўлиш (вақти) келмадими?! (Яна улар учун) илгари китоб ато этилган, сўнгра (пайғамбарларидан кейинги) муддат узайгач, диллари қотиб кетган кимсалар (яъни, яҳудий ва насронийлар) каби бўлиб қолмаслик (вақти келмадими)?! Уларнинг кўпи фосиқ (итоатсиз)дирлар!” (Ҳадид сураси, 16-оят).
Ибн Касир раҳимаҳуллоҳ тафсирида бундай дейилади: «...(Яна улар учун) илгари китоб ато этилган, сўнгра (пайғамбарларидан кейинги) муддат узайгач, диллари қотиб кетган кимсалар (яъни, яҳудий ва насронийлар) каби бўлиб қолмаслик (вақти келмадими)?!..” Бу оят аслий ва фаръий масалаларда аҳли китобларга ўхшашдан қайтарилганига ишорадир».
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Умматим то ўзларидан аввалги замонлардагиларга қаричма-қарич, зироъма-зиро эргашмагунларича Қиёмат қоим бўлмайди. Ҳатто улар зоббнинг уясига кирган бўлишса, сизлар ҳам худди шундай унга кирасизлар”. “Ё Расулуллоҳ, форслар ва румларга ўхшабми?” дедик. У зот: “Улар бўлмай ким бўлсин?!” дедилар» (Имом Бухорий ривояти).
Манбалар асосида
Дилфуза РАҲИМОВА
тайёрлади.
Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси хабар беришича, май ойининг 13-санасида бир кунда 3 млрд сўмлик энергоресурсларини талон-торож қилиш ҳолатлари аниқланган. Афсуски, бугун бундай газ ва электр энергияга яширинча уланиб, давлатга миллиардлаб зарар етказган кимсалар ҳақидаги хабарларни тез-тез ўқиб қоламиз.
Бировнинг, айниқса, халқ ҳақидан қўрқмай ўғрилик орқали манфаат топмоқчи бўлаётган инсонлар орамизда кўплаб топилади. Бундайларнинг наздида газ, сув, электр энергия туганмас бойлик. Ундан ҳар ким ўз манфаати йўлида фойдаланиши мумкин. Бироқ бу неъматлар хонадонларга кириб бориши учун минглаб инсонлар меҳнат қилишини, давлат эса миллиардлаб маблағ сарфлашини, улар ҳам бир кун тугаб қолишини хаёлига ҳам келтирмайди.
Аслида ушбу неъматлардан оқилона фойдаланиш, исроф қилмаслик нафақат фуқаролик мажбуриятимиз, балки инсоний вазифамиз, мўминлик бурчимиздир.
Айтиш жоизки, уйда, ишда, кўчада коммунал тўловлар атрофида айланаётган қатор муаммолар ҳақида кўп эшитамиз, баъзан ўзимиз унинг гувоҳи ёки бевосита иштирокчисига айланамиз. Лекин бу муаммолар тўловни ўз вақтида амалга оширмаслик ёки айрим нобоп кимсаларнинг қилмиши оқибатида юзага чиқаётгани ёдимизга ҳам келмайди. Тўловларни имкон бўла туриб асоссиз баҳоналар ёки ўз вақтида тўламаслик ёки ҳисоблагич жиҳозларини тескарига айлантириш ёхуд ҳар хил ҳийлалар ишлатиб, уларни тўлашдан қочиш давлатнинг ва халқнинг ҳақини ейиш ҳисобланади. Чунки табиий бойликлар давлат ва халқ мулкидир.
Қолаверса, коммунал хизматлардан фойдаланиш учун ҳар бир хонадон таъминотчилар билан шартнома тузиб, қўл қўйган ва ўзаро келишувда тўловни ўз вақтида адо этишга келишган. Шу боис тўловларни вақтида адо этишимиз шаръан ҳам жоиз.
Таъкидлаш лозимки, халқнинг мулкида барча фуқаролар, хусусан, кам таъминланганлар, ногиронлар, етим-есирлар, кексаларнинг ҳақи бор. Улардан фойдаланишга келганда фаол бўлиб, тўловга келганда қочаётган, пайсалга солаётганлар юқорида зикр этилган қатламларнинг ҳам ҳақини ўзлаштириб, ноҳақ еяётганини билиб олсинлар. Зеро, Қуръони каримда: “Эй иймон келтирганлар, бир-бирларингизнинг молларингизни ботил йўл билан еманглар” (Нисо сураси 29-оят), дея огоҳлантирилган. Шундай бўлгач, ҳар бир фуқаро ўзгаларнинг молига, айниқса, жамоат мулкига хиёнат этмаслиги даркор! Бунга эътиборсизлик охиратда ёмон оқибатларга олиб келиши мумкин.
Ҳавла бинти Амр розияллоҳу анҳо ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай деганлар: “Баъзи бир одамлар Аллоҳнинг мулки (жамоат пуллари)га хиёнат қилади. Қиёмат куни улар жаҳаннамга равона бўлишади” (Имом Бухорий ривояти). Шундай экан, бу масалага жиддий ёндашишимизга тўғри келади.
Шунингдек, газ, электр энергия ва сув каби неъматлардан оқилона фойдаланиш ҳам динимиз талабидир. Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Иқтисод қилган кимса камбағал бўлмас, маслаҳат қилган пушаймон бўлмас” (“Мушкотул насобиҳ”), деб тавсия берганлар.
Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Солиҳ ҳидоят, гўзал кўриниш ва иқтисодли бўлиш набийликнинг етмишдан бир жузидир”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).
Демак, доим аҳли солиҳлардан бўлиб, тежамкор бўлиш, исрофга йўл қўймаслик, ҳар бир нарсани ўз ўрнида, меъёрида тасарруф қилиш, керагидан ортиқ, беҳудага сарфламаслик набийликнинг етмиш жузидан бир жуз, етмиш бўлагидан бир бўлак экан. Буни ҳар бир мўмин-мусулмон яхши англаб, ҳаётига татбиқ қилиши лозим.
Хулоса қилиб айтганда, ҳалоллик инсон ҳаётини хотиржам, осойишта ва фаровон қилади. Шундай экан, коммунал тўловларни ўз вақтида тўлаб, халқ ҳақига хиёнат қилмайлик, азизлар!
Ғайрат БОЗОРОВ,
Деҳқонобод тумани
“Оқработ ота” жоме масжиди
имом-хатиби
"Ҳидоят" журналининг 6-сонидан олинди
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 