Hadis sharhi
Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam qaza'dan qaytardilar. Men Nofe'ga: “Qaza' nima?” dedim. U: “Yosh bola boshi (sochining)ning bir qismini olib, bir qismini qoldirish”, dedi» (Imom Muslim rivoyati).
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ummatni qaza'dan, ya'ni sochning ba'zisini olib, ba'zisini qoldirishdan qaytardilar. Abu Dovud “Sunan”ida: “Sochning hammasi olinadi, undan biror narsa tark qilinmaydi. Ba'zisi qisqartirilib, ba'zilari qoldirilmaydi. Sochni qaza' ko'rinishida olish tabiiy xilqatni o'zgartirish hisoblanadi. Bu qaytarigan amaldir”, degan.
Ibn Umar roziyallohu anhumodan qilingan boshqa rivoyatda Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning huzurlariga bir bola keltiriladi. Uning boshidagi ba'zi sochlari olingan, ba'zilari esa olinmagan edi. Shunda Rasululloh: “Soch olsangizlar, barchasini olinglar yoki tark qilsangizlar, barchasini tark qilinglar”, dedilar.
Agar zarurat bo'lmasa, qizlarning kichigini ham, kattasini ham sochi qirib olinmaydi. Boshda jarohat bo'lib, davolash uchun soch olsa, zarari yo'q. Chunki Rasululloh sollallohu alayhi va sallam hijomaga ehtiyoj sezdilar va ehromdaliklarida sochini oldirdilar.
«Ibn Umar roziyallohu anhumo: “Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning qaza'dan qaytarganlarini eshitdim”, dedi. “Qaza' nima?”, dedim. Ubaydulloh bizga ishora qilib: “Agar bolaning sochini qirib olsangizlar ba'zi joylarini olib, ba'zi joylarini qoldirmanglar yoki boshning ikki yoni va old tomonini qoldirmanglar”, dedi.
Hazrat Ali roziyallohu anhu: “Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ayollarning sochini qirib olishdan qaytarganlar”, dedi. Barcha hadislarda qaza' va uning kayfiyati, Alloh taolo erkaklarni undan qaytargani, sochlarni qirib olishi kerakligi haqida gapirdik. Bu masala atroflicha izohlandi. Ammo bu qaytariq ayollarga tegishli emas. Chunki ayollarga sochni qirib olish vojib emas. Sababi, soch ayollarga husn va ziynat qilib berilgan.
Soch – ayollar ziynatlanishida eng muhim narsa. Ayollar erlari uchun sochlarini asraydilar va turmaklab ziynatlanishadi.
To'rt mazhab ulamolari qaza' turli joylarda bo'lsa, makruh ekaniga ijmo qilganlar. Agar davolanish va shu kabi narsalar bo'lsa, joiz. Qaza'ning haromligiga kelsak, agar biror kishi u ishni o'zga dindagilarga yoki fosiqlarga taqlidan qilsa, harom bo'ladi. Bu haqda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Kim bir qavmga taqlid qilsa, u ulardandir”, deganlar.
Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Kim bir qavmga taqlid qilsa, u ulardandir. Ya'ni,tashqi ko'rinishda, kiyinishda, ba'zi amallarda ko'rinadi”, dedilar».
Alloh taolo bunday marhamat qiladi: “Imon keltirgan zotlar uchun dillari Allohning zikriga va nozil bo'lgan haq (Qur'on)ga moyil bo'lish (vaqti) kelmadimi?! (Yana ular uchun) ilgari kitob ato etilgan, so'ngra (payg'ambarlaridan keyingi) muddat uzaygach, dillari qotib ketgan kimsalar (ya'ni, yahudiy va nasroniylar) kabi bo'lib qolmaslik (vaqti kelmadimi)?! Ularning ko'pi fosiq (itoatsiz)dirlar!” (Hadid surasi, 16-oyat).
Ibn Kasir rahimahulloh tafsirida bunday deyiladi: «...(Yana ular uchun) ilgari kitob ato etilgan, so'ngra (payg'ambarlaridan keyingi) muddat uzaygach, dillari qotib ketgan kimsalar (ya'ni, yahudiy va nasroniylar) kabi bo'lib qolmaslik (vaqti kelmadimi)?!..” Bu oyat asliy va far'iy masalalarda ahli kitoblarga o'xshashdan qaytarilganiga ishoradir».
Abu Hurayra roziyallohu anhu Rasululloh sollallohu alayhi va sallamdan rivoyat qiladi: “Ummatim to o'zlaridan avvalgi zamonlardagilarga qarichma-qarich, ziro'ma-ziro ergashmagunlaricha Qiyomat qoim bo'lmaydi. Hatto ular zobbning uyasiga kirgan bo'lishsa, sizlar ham xuddi shunday unga kirasizlar”. “Yo Rasululloh, forslar va rumlarga o'xshabmi?” dedik. U zot: “Ular bo'lmay kim bo'lsin?!” dedilar» (Imom Buxoriy rivoyati).
Manbalar asosida
Dilfuza RAHIMOVA
tayyorladi.
Kecha, 28 aprel kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari ishtiroklarida “Haj – 2025” mavsumini yuqori darajada o‘tkazish bo‘yicha videoselektor yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Unda haj delegatsiyasi vakillari, ishchi guruhi a’zolari, mingboshilar va shifokorlar jamoasi ishtirok etdi.
Majlis avvalida Muftiy hazratlari haj qiluvchi inson Haq taoloning mehmoni ekani, shu bois haj amalini bajarayotgan kishiga ko‘mak bergan, uning og‘irini yengil qilgan inson ulug‘ ajru savoblarga noil bo‘lishi haqida so‘zladilar. Shuningdek, har bir ishchi guruhi a’zosi ana shunday ulug‘ darajalarni maqsad qilib, Rahmonning mehmonlariga O‘zi rozi bo‘ladigan darajada sidqidildan xizmat qilishi lozimligini alohida qayd etdilar.
Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari yig‘ilish davomida muborak safarga qadar ziyoratchilar bilan muntazam suhbatlar tashkil etish va ularda hajning tartib-qoidalari, farz, vojib va sunnatlari, o‘ziga xos mashaqqatlarini tushuntirish va zikru duolar qilish va yurtdoshlarimizning barcha savollariga batafsil javob berish zarurligini ta’kidladilar. Shuningdek, muborak zaminlarda har bir daqiqani g‘animat bilish, toatu ibodat ila o‘tkazish masalalariga alohida e’tibor qilishga urg‘u qaratdilar.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Obidjon Qodirov, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita Ziyorat turizmini rivojlantirish bo‘limi boshlig‘i Bobomurod Rustamov va Shifokorlar guruhi rahbari Alisher Saatov kabilar so‘zga chiqib, tashkiliy ishlar, tibbiy jihatlar, xat-hujjatlar, jamoaviy tartib-intizomga rioya etish, qonun-qoidalarga amal qilish, hojilar xavfsizlini ta’minlash va ogohlikga oid muhim tavsiyalarni berdilar.
Shuningdek, joriy mavsumda “Haj – 2025” ishchi guruhi va shifokorlar zimmasiga juda katta mas’uliyat yuklangani, shu bois har kim o‘z vazifasini vijdonan to‘la bajarishi zarurligi ta’kidlandi.
Tadbir yakunida Haq taolodan bu yilgi haj mavsumi muvaffaqiyatli o‘tishini so‘rab xayrli duolar qilindi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati