08 Июл, 2025, 13 Муҳаррам, 1447
08 Июл, 2025, 13 Муҳаррам, 1447
Ўзбекистон Маданият вазирлиги томонидан "Регенерация аспектида Ўзбекистоннинг тарихий шаҳарлари: Шаҳрисабз шаҳри мисолида"мавзусида онлайн давра суҳбати ташкил этилди. Sputnik маълумотларига кўра, бу ҳақда давлат бошқаруви органи хабар берган.
Тадбирда ИКОМОС халқаро экспертлари, Франция шаҳарсозлик институти вакиллари, шунингдек, маҳаллий меъморлар, археологлар ва маданий меросни асраш бўйича мутахассислар иштирок этди.
Учрашув давомида давра суҳбати иштирокчилари томонидан "Шаҳрисабз тарихий маркази" – жаҳон мероси объектини барпо этиш режаси муҳокама қилинди. Маълумки, у шаҳар тузилишини батафсил ўрганишга асосланган бўлади.
Франциянинг шаҳарсозлик институти эксперти Эрик Хойбрехтс Темурийлар сулоласидан қолган ёдгорликларга эътибор қаратиб, шаҳар режасининг барча жиҳатларини таҳлил қилишни таклиф этди.
Тарих фанлари доктори, археолог Рустам Сулаймонов ўз навбатида Шаҳрисабз буюк саркарда Амир Темурнинг ватани сифатида бутун дунёда танилганини қайд этди. Унинг раҳбарлигида шаҳар илм-фан ва санъатнинг ҳақиқий марказига айланди, шу жумладан меъморий иншоотларнинг ўзига хослиги билан машҳур.
Архитектура доктори, профессор Додо Нозилов масжидлар атрофидаги боғларни қайта тиклашни таклиф қилди. Унинг айтишича, илгари мусулмон қадамжолари яқинида сув ҳавзалари, дарахтлар ва боғлар бўлган, бу ерда намоздан кейин салқинда дам олиш мумкин бўлган. Бундан ташқари, у лойиҳада нафақат меъморлар, боғбонлар, балки тарихчилар ва санъатшунослар ҳам иштирок этишини тавсия қилди.
Шаҳрисабз шаҳридаги музей-қўриқхона директори Набижон Хушвақовнинг айтишича, Амир Темур даврида бутун шаҳар саккиз маҳалладан иборат бўлган. Бироқ сўнгги йилларда Заргарлик маҳалласи бузилиб, шаҳар инфратузилмаси ва халқ ҳаётига салбий таъсир кўрсатди. Муассаса раҳбари хатони тўғрилаб, аввалгидай хом ғиштлардан уйлар қуришни таклиф қилган. Шундай қилиб, шаҳарнинг тарихий қиёфаси қайта тикланади.
Эслатиб ўтамиз, 2016 йилда Шаҳрисабзнинг тарихий маркази у ерда олиб борилган демонтаж ва қурилиш ишлари туфайли ЮНЕСКО ҳузуридаги Умумжаҳон мероси қўмитасининг 40-сессияси қарори билан Умумжаҳон меросининг хавф остидаги объектлар рўйхатига киритилган эди. 2019 йилнинг июль ойида БМТ ихтисослаштирилган агентлиги Комитети Бокудаги 43-сессияда уни рўйхатда сақлашга қарор қилди. Ўз навбатида, Ўзбекистон томони икки йил ичида шаҳарни қайта тиклаш режаси лойиҳасини тузиш мажбуриятини олди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Каъба хизмати ва қоровуллиги деганда улуғ Каъбага хизмат қилиб, уни қулфлаб очиш тушунилади. Бу араб тилида «Сидана вал хижаба» дейилади. Биринчи бу нарса Исмоил алайҳиссалом қўлларида бўлган. Кейин ўғиллари Собит ва унинг болаларига ўтган. Сўнгра тоғалари қўлида, яъни Журҳумда бўлган. Сўнгра Кусай ибн Қилоб қўлига етиб келгунича Хузоъада бўлган. Қусай ибн Қилоб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тўртинчи боболаридир. Ҳижрий саккизинчи йили Макка фатҳ бўлганидан кейин Пайғамбар алайҳиссалом Усмон ибн Талҳадан Каъбанинг калитини сўрадилар-да, Каъбани очиб, унга кириб чиқдилар, сўнг: «Огоҳ бўлинг! Ҳар бир жоҳилиятдаги қон ёки мол, ё обрў-эътибор мана бу икки оёғим остидадир. Лекин ҳожиларнинг хизмати ва Каъба қоровуллиги ундай эмас. Мен уни жоҳилиятда ким бошқарган бўлса, ўша кишида қолдирдим», деб қуйидаги оятни ўқидилар:
«Албатта, Аллоҳ сизларни омонатларни ўз эгаларига топширишга буюради...» (Нисо сураси, 58-оят).
Кейин Усмон ибн Талхани чақириб, калитни унга топширдилар-да: «Эй Талҳа фарзандлари, мана буни олинглар, у авлоддан-авлодга ўтиб, абадий сизларда қолади. Сизлардан уни фақатгина золимларгина тортиб олади», дедилар («Мажмаъуз-завоид»).
Ибн Касирнинг ифода этишларича, кўпгина муфассирлар қуйидаги: «Албатта, Аллоҳ сизларни омонатларни ўз эгаларига топширишга буюради...» ояти Усмон ибн Талҳа ҳақларида нозил бўлган, дейишади. Шу оятга биноан калит уларга топширилди. Усмон вафот этганларида амакиларининг ўғли Шайба олди, кейин Шайбанинг болалари эгалик қилишди. Мана шу алфозда катталардан мерос бўлиб қолаверди. Улар Шайбийлар деб аталади. Ҳадисдаги: «Абадий сизлар у калитни қўлга киритинглар...» деган гапда Абу Талҳа болаларининг насли ва Каъба қоровуллиги қиёматгача давом этишига ишора бордир.
Бу нарса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг боқий қолувчи мўъжизаларидан эди. Чунки Каъба қоровуллиги энг буюк ва улуғ ҳамда рақобатчилар рақобат қиладиган вазифалардандир. Айниқса, ҳоким ва нуфузли кишилар бу нарсага кўпроқ қизиқишади. Ушбу вазифанинг Шайба оиласига топширилиши эса қўлида еру осмон мулки бўлган Зот уларни (ҳар хил ёмонликлардан) ҳимоя этишига далилдир.
Ҳозирги кунга қадар ҳам ушбу калит ана шу ахд вакиллари бўлмиш Бану Шайба қўлидадир. У калитнинг узунлиги 40 см соф олтин билан ишланган, ипакли қутида сақланади. У қути ҳар йили кисва фабрикасида тайёрланади. Устига: «Албатта, Аллоҳ сизларни омонатларни ўз эгаларига топширишга буюради...» деб ёзиб қўйилган. Бошқа томонига: «Буни ясашга икки шарафли ҳарам ходими Фаҳд ибн Абдулазиз томонидан амр этилган», деб ёзиб қўйилган.
Каъба эшигининг қулфи султон Абдулҳамид Усмоний томонидан ҳижрий 1309, милодий 1891 йили ясалган эски қулф асосида ҳижрий 1399, милодий 1979 йили янги қулф қайта ишланди. Бу ўзгартириш янги эшикка муносиб бўлди. Уни қайта таъмирлашга эҳтиёж қолмади. Бу қулфнинг узунлиги 34 см Ҳар томонининг эни 6 см дан. Ҳар бир томонида сариқ мисдан бир бўлак бор. У томонларнинг узунлиги 8 см, эни 2 см Қулфга қуйидаги ибора ўйиб ёзилган: «Холид ибн Абдулазиз оли Сауд томонидан ҳижрий 1399 йили ясалган».
"Макка, Каъба, Замзам тарихи,
ҳаж ва умра маносиклари" китобидан.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 