20 Октябр, 2025, 28 Рабиъус сони, 1447
20 Октябр, 2025, 28 Рабиъус сони, 1447
Аллоҳ таолога беадад ҳамду санолар бўлсинки, бизни муборак Рамазон ойига етказди ва аввали раҳмат, ўртаси мағфират ва охири Дўзах оловидан халос бўлиш ойи неъмати билан ризқлантирди. Қанча инсонлар бор ушбу кунгача етиб кела олмади. Аммо, бизни Аллоҳ таоло шундай шараф билан сийлади. Бу учун Аллоҳ субҳанаҳу ва таолога ҳамду санолар бўлсин!
Ушбу ойнинг фазилатини зикр этиш учун Аллоҳ таолонинг қуйидаги каломининг ўзини келтириш кифоя қилади:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ
“Рамазон ойики, унда одамларга ҳидоят ҳамда ҳидояту фурқондан иборат очиқ баёнотлар бўлиб, Қуръон туширилгандир” (Бақара сураси 185-оят).
Бутун мусулмон умматини ҳидоят йўлига бошлашлик учун нозил қилинган Қуръони карим ушбу ойда нозил қилингандир. Албатта, ушбу ой мусулмон уммати учун яхшиликларни кўпайтирадиган, Аллоҳ таолога қурбат ҳосил қиладиган, нафсни тарбиялайдиган, маъсиятдан тоатга ва фасоддан ислоҳга ўтадиган баракали ой ҳисобланади.
Рамазон бизни ўзгартирсин! Чунки, бу ойда раҳмат ва баракалар мўлу-кўл бўлади. Раҳмат эса бутун мусулмонларни қамраб олади, фақатгина якка бир кишини эмас!
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Беш маҳал намоз ва жума кейинги жумагача, Рамазон кейинги Рамазонгача орадаги (гуноҳ)ларга каффоратдир, агар киши гуноҳи кабиралардан сақланган бўлса», дер эдилар. (Муслим ривоят қилган).
Имом Термизий роҳимаҳуллоҳнинг “Сунан”ларида келади, Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қиланади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қилдилар: “Бурни ерга ишқалансин! Унинг ҳузурида менинг номим зикр этилиб, саловот айтмаган кишини. Бурни ерга ишқалансин! Рамазонга кириб, ундан (гуноҳлари) кечирилмай чиққан кишини. Бурни ерга ишқалансин! Ота-онасини катталик чоғида топиб, Жаннатга кирмаган кишини”.
Кўрдим, гуноҳлар қалбни ўлдирар,
Унда бардавомлик хорлик келтирар.
Гуноҳларни тарк этиш қалблар ҳаёти,
Нафсга бўйсунмаслик киши нажоти!
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ким Рамазон рўзасини иймон билан, савоб умидида тутса, унинг ўтган гуноҳлари мағфират қилинади. Ким қадр кечасини иймон билан, савоб умидида ибодат билан ўтказса, унинг ўтган гуноҳлари мағфират қилинади," дедилар. (Муттафақун алайҳ)
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ким Рамазонда фарзлигига ишониб, савоб умидида рўза тутса, уни аввалги гуноҳи кечирилади", дедилар. (Муттафақун алайҳ)
Ҳасан Басрий айтадилар: «Халойиқ тоат-ибодатда мусобақалашиши учун Рамазон ойини Аллоҳ таоло мусобақа майдони қилди. Бир қавм у мусобақада ғалаба қозонди, бошқа бир қавм ортда қолиб, енгилди».
Ишонч ҳосил қилайлик, биз тавба қиладиган ва ўз ҳолатларимизни тўғирлаб, Роббимиз билан алоқамизни мустаҳкамлайдиган кунлар олдида турибмиз.
Аллоҳ таоло ушбу ойда қиладиган ибодатларимизни Ўз даргоҳида ҳусни мақбул айласин!
Абдуссамиъ Эргашев тайёрлади
Ислом динида ўзгаларнинг мол-мулкини ноҳақ ўзлаштиришлик қатиъян тақиқланади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат этади: “Бир-бирларингизнинг молларингизни ботил йўл билан еманг. Билиб туриб одамларнинг молларидан бир қисмини ейишингиз учун ҳокимларга гуноҳкорона ташламанг” [1] (Бақара сураси, 188-оят).
Имом Қуртубий раҳимаҳуллоҳ: “Оятдаги “ботил йўл билан емаслик”ка ҳаромнинг барча турлари: қимор, алдамчилик, ҳаром нарсаларни сотиб мол топишлик, ҳаром касбларни қилиб мол топишлик ва бошқалар киради” деганлар[2].
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам ўзгаларнинг бойлигига ва мол-мулкига тажовуз қилишликдан кўп бора қайтарганлар. Ҳусусан ўзларининг муборак ҳадисларидан бирида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, сизларга молингиз ва қонингиз ҳаромдир”[3].
Мусулмон давлатида яшаётган мусулмон бўлмаган аҳолининг мол-мулкини муҳофаза этишлик ўша давлатнинг зиммасидаги мажбуриятлардан ҳисобланади. Бу масала бўйича барча мусулмонлар ўртасида якдилликка эришилган. Имом Абу Убайд ал-Қосим ибн Саллом, Ибн Занжавайх, Ибн Саъад ва Абу Юсуф розияллоҳу анҳум Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Арабистон ярим ороли жанубидаги Нажрон шаҳри насронийлари билан тузилган битимни келтириб ўтадилар:
“Албатта, Нажронийлар ва уларнинг иттифоқдошлари Аллоҳнинг ҳимояси ва Унинг Расули соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳомийлиги остидадирлар. Уларнинг мол-мулки, жони, яшаш ерлари ва динлари муҳофаза этилади; бу ҳозир мавжуд бўлган ва мавжуд бўлмаганларни; ҳамда уларнинг оила аъзолари, буюмлари ва ўзлари эгалик қилиб турган барча озми ёки кўпми мол-мулкларини ҳам ўз ичига олади[4].
Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу Абу Убайда розияллоҳу анҳу га ва Сурия мамлакати ҳокимига ёзган ҳатида қуйидагиларни келтириб ўтади: “Ўзингиз раҳбарлик қилаётган мусулмонларни мусулмон бўлмаган фуқароларга нисбатан жабр-зулм, озор етказишдан ва уларнинг бойликларини ноҳақ талон-тарош қилишдан қайтаринг”[5].
Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу айтадилар: “Мусулмон бўлмаган аҳоли солиқ[6]ни тўлар экан энди уларнинг моли ҳам ва жони ҳам бизнинг молимиз ва жонимиз каби бўлмоқлиги лозим”[7].
Чиндан ҳам мусулмон бўлмаганларнинг ҳаёти, мол-мулки ва ор-номуси Ислом динида юксак қадрланади ва мусулмон мамлакатларида мусулмонлар қай тарзда муҳофаза қилинса бошқа дин вакиллари ҳудди шундай муҳофаза этилади. Мусулмонлар ғайридинларга тегишли бўлган чўчқа гўшти ва шароб (вино)ларига зарар етказишлари тақиқланади, агарда шу ишни содир этсалар бу қилмишлари учун жарима тўлашликка мажбур бўладилар.
Ҳанафий мазҳабининг фиқҳ илмига оид машҳур манбаларидан ҳисобланган “Ал-Дурр ал-мухтор”да: “Агар мусулмон насроний динига эътиқод қилувчининг вино ёки чўчқа гўштига зарар етказса етказилган зарар миқдорида унинг ҳаққини адо этиши лозим”[8]лиги баён этилган.
Ислом динида ўғрилик тақиқланган ва бу жиноят учун қатъий жазо белгиланган. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам даврларида қурайш қабиласидан бир аёл киши ўғрилик қилгани учун Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам у аёлга нисбатан жазо қўллашликка буюрдилар. Шунда одамлар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб ўғрилик қилган аёлнинг жазосини енгиллатишликларини илтимос қиладилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам уларга жавобан дедилар: “Агар қизим Фотима ушбу (ўғрилик) жиноятини содир қилганида унга ҳам нисбатан ҳудди шу жазони қўллашга буюрган бўлардим”[9].
Имом Яҳё ибн Шараф ал-Нававий раҳимаҳуллоҳ бундай ёзади: “Мусулмон бўлмаган аҳолининг, зиммийларнинг (Ислом давлати ҳудудида яшагани учун жон, мол-мулклари давлат ҳимоясига олинган ва бунинг евазига ҳар йили жизя (маҳсус солиқ) тўлаб турадиган аҳли китоблар) ва муртаднинг бойлиги мусулмоннинг бойлиги каби бўлади”[10].
Имом Ибн Қудама ал-Ҳанбалий: “Мусулмонга тегишли бўлган мол-мулк ўғирланганда қандай жазо қўлланилса, ҳудди шунингдек мусулмон бўлмаганнинг мол-мулк ўғирланганда ҳам ҳудди шундай жазо қўлланилмоғи лозим” деганлар[11].
Ибн Ҳазм: “Мусулмон бўлмаганнинг мол-мулкларини ўғирлаган мусулмонга нисбатан жазо қўлланилишида ҳеч қандай қарши фикр (қарама-қаршилик)лар мавжуд эмас” деган фикрни билдирадилар[12].
Ибн Рушд ҳам юқоридаги каби фикрларни келтириб ўтган[13].
Дарҳақиқат, Ислом ҳуқуқига кўра мусулмон ва мусулмон бўлмаганларнинг мол-мулки бирдек ҳимоя қилинади ҳамда уларнинг мол-мулкларининг ўғирланиши ёки унга зарар етказлишига ҳам бирдек жазо қўлланилади.
“The Fatwa on Terrorism and Suicide Bombings” китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси
[1] Шайҳ Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф. Қуръони карим ва ўзбек тилидаги маънолари таржимаси. – Т.: «Hilol-Nashr» 2015. 29-б.
[2] Шайҳ Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф, Тафсири Ҳилол, I:173.
[3] Имом Буҳорий, Саҳиҳ: Китаб ал-Ҳажж, 2:620 §1654.
[4] Абу Юсуф, ал-Хараж, 78-б, Абу Убайд ал-Қосим ибн Саллом, Китаб ал-амвал, 244-245-б, §503, Ибн Саъад, Табоқат ал-кубра, 1:288, 358, ибн Занжавайх, Китаб ал-амвал, 449-450-б, §732, Аҳмад Балозурий, Футуҳ ал-булдон, 90-б.
[5] Абу Юсуф, ал-Ҳараж, 152-б.
[6] Солиқ мусулмон мамлакатларида мусулмон бўлмаган аҳолидан ҳарбий ҳизмат ўрнига ундирилган.
[7] Ибн Қудама, ал-Муғний, 9:181, ал-Зайлаий, Насб ал-рай, 3:381.
[8] Ҳаскафий, ал-Дурр ал-мухтар, 2:223, Шомий, Радд ал-муҳтар, 3:273.
[9] Имом Буҳорий, Саҳиҳ: Китаб ал-анбиё, 3:1282 §3288, Муслим, Саҳиҳ, 3:1315 §1688.
[10] Яҳё ал-Нававий, Шарҳ Саҳиҳ Муслим, 12:7.
[11] Ибн Қудама ал-Мақдисий, ал-Муғний, 9:112.
[12] Ибн Ҳазм, ал-Муҳалла, 10:351.
[13] Ибн Рушд, Бидоят ал-мужтаҳид, 2:299.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа