18 Март, 2025, 18 Рамазон, 1446
18 Март, 2025, 18 Рамазон, 1446
Мирзо Улуғбек буюк Соҳибқирон Темурнинг бунёдкорлик ишларини давом эттирди у кўплаб мадрасалар, масжид ва хонақолар қурдирди, Мовароуннаҳрни илм-маърифат марказига айлантириш йўлида улкан ишларни амалга оширади.
Жумладан 1417 - 1430 йиллар орасида Улуғбек Самарқанд маркази Регистон майдонида улкан мадраса, хонақоҳ, муқаттаъ масжиди ва ҳаммом қурдиради. Шунингдек, 1417 йилда Бухорода ва 1433 йилда Ғиждувонда ҳам мадраса қурдирган. Мазкур мадрасаларда диний илмларга нисбатан математика, геометрия, фалакиёт, табиёт, жуғрофия ва тарих каби дунёвий илмлар кўпроқ ўқитилган ва ўз даврининг энг нуфузли илм-фан маскани бўлиб ҳисобланган.
Самарқанддаги Мирзо Улуғбек мадрасаси ўз даврининг мукаммал олий таълим маскани бўлиб, ўз даврида ўзига хос университет вазифасини бажарган.
Бухородаги мадраса катталиги жиҳатидан Мовароуннаҳрдаги иккинчи нуфузли мадраса бўлиб, унинг эшигига Улуғбек томонидан «Илм олишга интилиш ҳар бир муслим ва муслима учун фарздир» деган ҳадис битилган.
Мадрасада билим олиш муддати 8 йил давом этган. Шу муддат давомида талабаларга ойлик маош ва «Улфа» деб аталган махсус тўлов пули бериб борилган.
Улуғбек Гўри Амир мақбарасига ҳам айрим қурилишлар билан ўзгача файз тароват бағишлайди. Самарқанддаги Афросиёбнинг жанубида улкан қабристон марказида жойлашган Шоҳи Зинда обидаси меъморчилик санъатининг камёб дурдоналаридан ҳисобланади. Мазкур ёдгорлик асосан XI асрдан бошлаб қурилиб келинаётган бўлса-да, Амир Темур ва Улуғбек замонасида ниҳоясига етказилган. Улуғбекнинг саъй-ҳаракати билан бу ерда ҳам меъморчилик ишлари олиб борилади. 1434 - 1435 йиллар мобайнида Шоҳи Зинданинг асосий дарвозаси ранг-баранг кошинлар билан зийнатланиб, қайтадан қурилганлиги ҳам Улуғбек замонасининг меъморчилик санъатидан нишонадур.
1424-28 йилларда қурилган Мирзо Улуғбек расадхонаси XV аср меъморчилигининг нодир намуналаридан бўлган. Бобур Мирзонинг ёзишича расадхонанинг сирти кошин ва чиройли безаклар билан зийнатланган бўлган. Мирзо Улуғбек расадхонасида квадрантдан ташқари бир неча кузатиш асбобларидан ҳам фойдаланилган. Уларнинг орасида армиляр сфера, триквер каби асбоблар мавжуд эди.
Мирзо Улуғбек мактабига мансуб олимларнинг аниқлаган маълумотлари улардан бир неча аср олдин яшаб ўтган буюк алломалар эришган натижалар билан солиштирилганда ўта аниқлиги билан ажралиб турар эди. Эклиптика оғмалиги, юлдуз йилининг хисоби, сайёраларнинг йиллик ҳисобини аниқлаш, каби масалалар алоҳида ўрин тутган. Мирзо Улуғбекнинг юлдузлар каталоги 1690 йили Поляк олими Ян Гавелийнинг (1611-1687) «Астраномия даракчиси» номли асарида нашр этилган ва бу асарда Мирзо Улуғбек беш астроном Птолемей, Тихо Браге, Жавани Риччиоли, Вильгелм IV ва Ян Гавелий даврасида, тўгарак стол атрофида астрономия музаси (маъбудаси) Ураниянинг ўнг томонида биринчи бўлиб ўтирибди. Унинг ўриндиғи орқасида «Ўз ишимни муносиб авлодларимга қолдирдим» деган сўзлар битилган.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Ушбу табаррук ойда хайрли амалларни эмин-эркин адо этиш учун Наманган вилоятида ҳам барча шароит муҳайё қилинди. Шаҳар ва туманлардаги 190 дан зиёд масжидда таровеҳ намози ўқилмоқда. Масжидларимизда Қуръони карим тиловати учун Ўзбекистон Мусулмонлари идораси вилоят вакиллиги томонидан 300 нафарга яқин қори жалб этилган.
– Моҳи Рамазонда адо этиладиган солиҳ амаллар эвазига мўмин-мусулмонлар кўпдан-кўп ажр ва савобларга эга бўлади. Чунки табаррук ойда Аллоҳ таолонинг раҳмати, махфирати ҳар қачонгидан кўпроқ ёғилади, – дейди Наманган вилоят бош имом-хатиби Мусохон домла Аббосиддинов. – Рамазон ойидаги хайр, саховат улуғлигини ушбу ҳадис ҳам яна бир карра тасдиқлайди.
Давлатимиз раҳбарининг қарори ҳамда Рамазон ойи муносабати билан йўлланган табригидан келиб чиққан ҳолда атроф-муҳитни муҳофаза қилиш, ҳудудларни ободонлаштириш, хайр ва саховат тадбирлари, шу жумладан, ногиронлиги бор кишилар, ёлғиз кексалар, боқувчисини йўқотган фуқаролар ва эҳтиёжманд оилаларга меҳр-мурувват улашиш, беморлар ҳолидан хабар олишга алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Рамазон ойи муносабати билан Наманган шаҳридаги “Royal” тантаналар мажмуасида вилоят ҳокимлиги, Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги вилоят бошқармаси, Ўзбекистон Мусулмонлари идораси вилоят вакиллиги, “Вақф” хайрия жамоат фонди ҳамкорлигида ифторлик дастурхони ташкил қилинди. Унга Наманган шаҳри, Янги Наманган ва Давлатобод туманларида истиқомат қилувчи ногиронлиги бор, боқувчисини йўқотган, кам таъминланган, ижтимоий ҳимояга муҳтож фуқаролар ҳамда бошқа диний конфессия вакиллари таклиф қилиниб, ҳурмат ва эҳтиром кўрсатилди.
Шундай тадбирлар вилоятнинг барча туманларида мунтазам ташкил қилинмоқда. Хусусан, Уйчи туманида уюштирилган ана шундай ифторликдан кейин маҳалла хонадонларига борилиб, турли миллатга мансуб муҳтож кишилар ҳолидан хабар олинди. Бу мамлакатимизда бағрикенглик ва бирдамлик тамойилларининг амалдаги ифодаси эканлигидан ёрқин далолат беради.
Шундай шукуҳли дамларда Наманган шаҳридаги “Мавлоно” ва “Мангулик” қабристонларида ташкил қилинган ҳашарда маҳаллалар фаоллари, нуронийлар ва ёшлардан иборат мингга яқин ҳамюртимиз иштирок этди. “Мавлоно Мавлавий” зиёратгоҳи олдида Наманган вилоят ҳокими Шавкат Абдураззоқов вилоятдаги имом- хатиблар, нуронийлар билан муборак Рамазон ойини муносиб ўтказиш, савобли ишларни давом эттириш мавзусида суҳбатлашди.
Тадбир доирасида ўтганлар хотираси ёдга олиниб, уларнинг руҳига Қуръон тиловат қилинди. Юртимиз тинчлиги ва фаровонлиги йўлида қурбонлик қилиниб, хайр ва саховат ишлари амалга оширилди.
Оқилхон Дадабоев,
ЎзА мухбири
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 