31 Май, 2025, 4 Зулҳижжа, 1446
31 Май, 2025, 4 Зулҳижжа, 1446
Аброр Мухтор Алий билан содир бўлган воқеага муносабатимдан кейин “Нега Фазлиддин Парпиев масаласида сукут қилган ҳолда, бунда муносабат билдиряпсиз?“ деган маломатлар кўпайиб кетди. Ўзи шахсийда ҳам бундай сўровлар кўп эди.
Аслида у воқеани бунисига қиёс қилиш нотўғри. Чунки бунда ўзаро ҳақоратнинг мантиқий якунини кўрган ва аралашувимизда фойда кўпроқ эканини билган бўлсак, унда масала нозик, менинг муносабатим ҳеч нарсани ҳал қилмаслиги ва менинг учун сукут қилиш ҳар томонлама фойда экани маълум эди.
Энди Фазлиддиннинг чет элга чиқиб кетиш масаласига келсам, прокуратурадаги суҳбат қай даражада енгил ё оғир бўлганини қўлимдаги маълумотлар орқали била олмадим. Ҳатто Суръат Икромов ёзганларида ҳам энди жим юриш, ижтимоий тармоқларда ёзмаслик ҳақидаги огоҳлантирувдан бошқа маъно кўрмадим. Кейинги баёнотларда Фазлиддинга нисбатан жиноий таъқиб йўқлиги айтилди. Шундан келиб чиқиб айтишим мумкинки, мамлакатдан чиқиб кетиши (ҳижрат демадим!) масаласида ҳам қарор унинг ҳукмига ҳавола. Фақат чиқиб кетишдаги шов-шувлар ҳийла ошиб кетмадимикан? Воқеа талқинида ҳис-ҳаяжонларга ортиқча йўл қўйилмадимикан? Ҳатто ўзи ишлатмаган (ҳижрат каби) ибораларни қўллаш, чақирилишга навбати келганларнинг номини зикр қилиб жамиятда ваҳима қўзғаш каби ножўя ҳолатлар юзага чиқмадимикан?
Энди энг асосий айтмоқчи бўлганим. Кейинги йилларда диний соҳада ҳам давлатимиз томонидан яхши ишлар амалга оширилмоқда. Кўплари ҳаммага аён. Мен диний айбловлар билан қамалган кўпчилик маҳкумлар озод қилингани, ман этилган ташкилотларга адашиб кириб қолган фуқароларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш бўйича Республика идоралараро комиссияси тузилгани ва яқинда мамлакатимизда “қора рўйхат“ бекор қилинганини алоҳида таъкидламоқчиман. Шу ишларнинг самараси ўлароқ Ўзбекистоннинг дин эркинлиги борасидаги рейтинги яхшиланмоқда. Олдингидан кўра аҳвол ўнгланмоқда. Бу соҳадаги муаммоларга биринчилардан дуч келадиган ва танасида илк ҳис қиладиган киши сифатида айта оламанки, вазият яхши томонга ўзгарган ва янада ўзгаришига умид қиламан. Ва бу яхши йўналиш ўзгаришини хоҳламайман ва уни ўзгартиришга сабаб бўладиган ишлардан узоқ юраман. Бинобарин бошқаларни ҳам шунга чақираман. Очиқроқ айтадиган бўлсам, давлат мусулмонлар ҳуқуқини эътироф этишни бошлаб турган бир пайтда, ақл, фаҳм-фаросатни ишлатиб ҳаракат қилинишини ёқлайман, аммо эҳтиётсизлик, жоҳиллик қилиб дин ва давлат ўртасидаги нозик ришталарни узишларига мутлақо қаршиман!
Энди мен ҳам савол берсам: ҳукумат бу борада яхши қадам ташлаётган бир пайтда Фазлиддиннинг юртдан чиққанини “ҳижрат муборак!“ дея қутлашдан ким ва нима манфаат кўради?! Давлатнинг мусулмонларга, мусулмонларнинг давлатга пайдо бўлаётган ўзаро ишончини ва яқинлашувини бузишдан ким фойда олади?! Ёки масалани шовқин-сурон кўтариб, ўзини қаҳрамон кўрсатиб, лаънатлаш ва сўкиш билан ҳал қиламан дейиш қайси ақл меъёрларига тўғри келади?!
Хўп, “мен Фазлиддин қаҳрамон, унга ҳижрат муборак, давлат ёмон, сизлар яхши“, десам масала ҳал бўладими? Шу билан сизнинг хоҳиш-иродангиз қониб, ҳамма муаммолар ечилиб кетадими? Сизнинг бундай шахсий фикрларингизга эргашишга менинг қандай мажбуриятим бор? Ёки сизнинг сўзингиз ваҳий ва амалингиз ислом-у, қачон мен айтганингизни қилсам маъсум ва ҳақиқий мусулмон бўламанми? Сизда ўзингизнинг тўғри фикрда мутлақ танҳо эканингиз ҳақидаги журъат қаердан пайдо бўлди? Бу саволларни йўналтираётган кишиларга ҳали анча саволларим бор.
Бу давлат бизники, биз эса шу давлат раиятимиз. У ривожланса, обрў топса, фаровон бўлса ҳаммамизга фойда. Бир мусулмон сифатида мен ватаним равнақи ва диним иззати учун хизмат ва ҳаракат қиламан. Агар давлатим менинг бу ишларимни тушунса амалимга ғурурланмайман, У Аллоҳнинг фазли, Ўзига ҳамд айтаман, тушунмасдан қарши бўлса, ниятим холис бўлгани учун асло хафа бўлмайман. Агар бу йўлда ундан азият етса сабр қиламан, таваккулда бўламан. Эртага кимнинг бошига нима тушишини якка Аллоҳ билади. Аллоҳ икки дунёда ҳам офият беришини ўзим ва ҳамма учун сўрайман.
Динга ҳикмат билан даъват қилинади. Буни юқорида айтдим. Шунинг учун ўзим ҳикмат деб билган йўл билан унга хизмат қилиш илинжидаман. Ҳикматни мўтадилликда, васатийликда, илмда, сокинлик ва узлуксизликда деб биламан. Бу менинг қаноатим. Бошқаси бўлса у сизнинг қаноатингиз. Мен сизникига аралашмадим, сиз ҳам меникига аралашманг!
Булар диний тушунчаларимдан келиб чиққан шахсий фикрларим эди. Улар дин эмас, хатолари бўлиши мумкин. Сиз ҳам фикрингизни айтинг. Аммо уни ҳамма эргашиши шарт бўлган дин дея тақдим қилманг!
Саломат бўлинг!
Мубашшир Аҳмад хафизуллоҳ
Манба: https://azon.uz
Аллоҳ таоло Фажр сурасининг илк оятларини “Тонгга қасам! Ва Ўн кечага қасам!” – дея улуғворликка далолат қилувчи мавҳум (накра) сийға билан ниҳоятда қадри баланд бўлган ўн кечага қасамёд қилиш билан бошлаган. Мазкур ўн кечанинг қайси кечалар эканлиги ҳақида муфассирлар икки хил фикр билдирганлар. Биринчиси, рамазон ойининг охирги ўн кечаси бўлса, иккинчи қавлга кўра, бу кечалардан мурод зулҳижжа ойининг аввалги ўн кечасидир. Бу ўринда кеча дейилар экан фақат тунлар эмас, балки, кундуз кунлар ҳам тушунилади.
Бу кунларда улуғ ибодатлар амалга оширилади. Ҳаж ибодатининг ўзаги бўлган Арафада вуқуф қилиш ҳам айнан мана шу кунларнинг ичидадирки, у кунда Аллоҳ таоло бандалари учун шайтонни ғамга ботирадиган даражада беҳисоб раҳмат ва мағфиратларини инъом қилади. Шайтон алайҳиллаъна Арафа кунида кўраётган нарсаларидан, хусусан малоикалар ва Аллоҳнинг раҳматлари мўминлар устига ёғилишидан қаттиқ ғамга ботади. У ҳеч қайси кунда у кундагидек ҳақир ва мағлуб бўлиб кўринмайди.
Ушбу ҳадиси шариф ўз мазмунига кўра зулҳижжа ойининг аввалги ўн кунлигида солиҳ амаллар ва нафл ибодатлар қилиш ниҳоятда фазилатли эканлигига далолат қилади. Нафл рўза ҳам албатта солиҳ амаллар сирасига киради, балки, у солиҳ амалларнинг муқаддимасида туради. Шу боис ҳам уламолар мазкур кунларда бошқа нафл ибодатлар билан бир қаторда рўза тутишни ҳам мустаҳаб амаллардан ҳисоблаганлар.
Гарчи биринчи ҳадиснинг зоҳиридан зулҳижжа ойининг ўн кунида рўза тутишлик тушунилса ҳам, аслида тўққиз кун рўза тутилади. Чунки, ўнинчи куни ҳайит бўлиб, рўза тутишлик ҳаром бўлади. Бунга иккинчи ҳадиснинг мазмуни ҳамда Абу Саид ал-Худрий разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган қуйидаги ҳадис ҳам далолат қилади. «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Фитр куни (яъни Ийдул-Фитр) ва Наҳр куни (яъни Қурбонлик қилинадиган кун – Ийдул-Азҳо куни) рўза тутишдан қайтардилар» (Имом Бухорий ривояти, 1992-ҳадис; Имом Муслим ривояти, 827-ҳадис).
Шу боис, уламолар байрам куни рўза тутишнинг жоиз эмаслигига иттифоқ қилганлар. «Ўн кун» деб тилга олинишининг сабаби эса одатда катта нарсани тилга олиш билан нисбатан кичикроқ нарсани ҳам назарда тутиш ёки яхлитлаб айтиш қоидасига биноандир. Бу ўн кунларнинг асоси, меҳвари, бориб тақаладиган жойи ва хотимаси Ийд куни бўлганлигидан у кунлар Ийд куни билан қўшиб зикр қилинган.
Демак, ҳажда бўлмаганларга зулҳижжанинг аввалги тўққиз кунида рўза тутиш мустаҳаб. Ҳанафий мазҳабига кўра арафа куни рўза тутиш ҳаж қилаётган инсонга қийинчилик туғдирмаса, мустаҳаб. Бордию, у кундаги рўза уни машаққатга соладиган бўлса, арафа кунида рўза тутиш унинг ҳақида макруҳ бўлади.
Мазкур ўн кундан ҳисобланувчи Арафа кунининг рўзаси эса алоҳида фазилатга эга. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам марҳамат қилиб, дедилар: “Арафа кунининг рўзаси ўзидан аввалги бир йил ва ўзидан кейинги бир йилнинг гуноҳларига каффорат бўлишини Аллоҳдан умид қиламан” (Имом Муслим ва бошқалар ривояти).
Демак, зулҳижжанинг илк ўн кунлигида умуман нафл рўза, қўшимча ибодатлар, Аллоҳнинг зикри, Қуръон тиловати, хайру саховат каби эзгуликларни кўп ва хўп бажариш мустаҳаб бўлса, Арафа кунида бу амаллар янада кучлироқ фазилат касб этади.
Уламолар “фазилатда қай бири кучли: зулҳижжанинг аввалги ўн куними ёки Рамазоннинг охирги ўн кунлигими?”, деган саволга: “зулҳижжанинг ўн куни кундуз кун эътибори билан афзал, рамазоннинг охирги ўн кунлиги эса кечалар эътибори билан афзал, зеро унда қадр туни бор”, дея жавоб берганлар.
Одилхон қори Юнусхон ўғли
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа