Йўл оммага тегишли, бинобарин, унга зарар етказиш мумкин эмас. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам): «Йўлга ўз ҳақини беринглар», деб марҳамат қилдилар. У зот йўловчиларнинг ҳақини эътиборга олиб, йўл ўртасида намоз ўқишдан қайтардилар, сафарларида бирор жойда тўхтаганларида бошқа йўловчиларга халақит бермаслик чора-тадбирларини кўрдилар.
Жамиятнинг саломатлигини тўлиқ таъминлашга хизмат қилувчи ҳукмларни фуқаҳолар Қуръон ва ҳадис маънолари асосида ишлаб чиқишган. Баъзи уламолар бу фиқҳий қоидаларни ўн еттита деса, бошқалари уни тўрттага қисқартиришган. Изз ибн Абдуссалом уларни иккига жамлаб, «манфаатни жалб қилиш» ва «зарарни даф этиш» қоидалари билан изоҳлаган. Айрим мутааххир уламолар буни ҳам қисқартириб: «Манфаатни жалб қилиш барча шаръий аҳкомларга асосдир, чунки зарарни қайтариш ҳам манфаатни жалб қилиш ҳисобланади», деганлар.
Йўл-танспорт ҳодисаларининг олдини олишдан мақсад ҳайдовчи, йўловчи ва пиёдаларнинг ҳаёти ва саломатлигини сақлаш, автомобилларни турли талофатлардан асраш, яъни, инсоннинг жонини ва молини муҳофаза этишдир. Зеро, бундай ҳодисалар инсонларнинг ҳаётига зомин бўлиши, саломатлигига путур етказиши, шунингдек, ортиқча сарф-харажатларга олиб келиши ҳам мумкин. Йўл ҳаракати қоидалари инсон ҳаётини сақлашни таъминлашга қаратилган. Ислом шариатининг талаб ва мақсади ҳам айни шу.
Йўл ҳаракати қоидаларига риоя қилмаган киши, аввало, ўзининг жону молини хатарга қўйган бўлади. Бу эса Ислом динида ҳаром амал ҳисобланади. Аллоҳ таоло айтади: «Ўзингизни ҳалокатга ташламанг» (Бақара, 195). Уламоларимиз йўл ҳаракати қоидалари Ислом шариатининг талаб ва мақсадларига хизмат қилишини, уларга ҳамоҳанг эканини таъкидлайди ва уларга амал қилишни вожиб дейишади. Шунинг учун ҳам, барча ҳайдовчи, йўловчи ва пиёдалар йўл ҳаракати қоидаларига қатъий риоя қилишлари, уларга хилоф иш тутмасликлари зарур.
Динимиз аҳкомларида инсоннинг дини, жони, шаъни, ақли ва молининг ҳимояси мақсад қилинган. Зеро, умримиз мазкур нарсалар устига бино қилинган бўлиб, ўшаларнинг тўлиқ муҳофаза этилиши, дахлсизлиги, уларга нисбатан ҳар қандай тажовузнинг бартараф этилиши билан фаровон ва осойишта кечади.
Ҳасанхон
АБДУМАЖИДОВ,
Тошкент Ислом институти
4-босқич талабаси
Бугун, 23 апрель куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон домла Ишматбеков Тайланд шайхулисломи ўринбосари доктор Абдуллоҳ Нумсук бошчилигидаги делегация билан учрашув ўтказди.
Мулоқот аввалида Ҳомиджон домла Ишматбеков меҳмонларни ташриф билан қутлаб, Ўзбекистон ва Таиланд давлатлари алоқалари ривожланиб бораётгани, икки давлат раҳбарларининг муносабатлари ўзаро ҳамкорликни янги босқичга олиб чиқиш учун замин бўлаётганини таъкидлади.
Учрашув давомида мартабали меҳмонга Ўзбекистон мусулмонлари идораси тарихи, мақсад-вазифалари, асосий фаолият йўналишлари, масжид-мадрасалар фаолияти, диний таълим ва ҳаж-умра тадбирлари тўғрисида сўзлаб берилди.
Ўз навбатида доктор Абдуллоҳ Нумсук самимий қабул учун миннатдорлик билдириб, икки мамлакат ўртасидаги алоқалар тараққий этаётгани ва томонлар самарали мулоқотлар ўтказаётганини мамнуният билан таъкидлади. У Ўзбекистон замини дунё цивилизацияси марказларидан бири бўлгани, бу юртдан етишиб чиққан буюк мутафаккирлар инсоният тараққиётига катта ҳисса қўшани, хусусан, Имом Бухорий, Имом Термизий каби алломалар бутун мусулмон оламига машҳур эканини эътироф этди.
Шунингдек, делегация вакиллари Ўзбекистон билан илм-фан, таълим-тарбия, илмий-тадқиқот ва зиёрат туризми йўналишларида кўп қиррали ҳамкорлик қилишдан манфаатдор эканларини билдирди.
Мулоқот асносида Ҳомиджон домла Ишматбеков Тайланд давлати Шайхулисломи ўринбосари Доктор Абдуллоҳ Нумсукни 2025 йилнинг сентябрь ойида Ислом цивилизацияси маркази ва Имом Бухорий мажмуаси очилиши маросимларига таклиф этди.
Ташриф давомида меҳмонлар “Ҳазрати Усмон Мусҳафи”ни зиёрат қилиб, юртимизда олиб борилаётган тарихий ишларни юқори баҳолади.
Учрашув якунида ўзаро эсдалик совғалари алмашди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати