Yo‘l ommaga tegishli, binobarin, unga zarar yetkazish mumkin emas. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam): «Yo‘lga o‘z haqini beringlar», deb marhamat qildilar. U zot yo‘lovchilarning haqini e’tiborga olib, yo‘l o‘rtasida namoz o‘qishdan qaytardilar, safarlarida biror joyda to‘xtaganlarida boshqa yo‘lovchilarga xalaqit bermaslik chora-tadbirlarini ko‘rdilar.
Jamiyatning salomatligini to‘liq ta’minlashga xizmat qiluvchi hukmlarni fuqaholar Qur’on va hadis ma’nolari asosida ishlab chiqishgan. Ba’zi ulamolar bu fiqhiy qoidalarni o‘n yettita desa, boshqalari uni to‘rttaga qisqartirishgan. Izz ibn Abdussalom ularni ikkiga jamlab, «manfaatni jalb qilish» va «zararni daf etish» qoidalari bilan izohlagan. Ayrim mutaaxxir ulamolar buni ham qisqartirib: «Manfaatni jalb qilish barcha shar’iy ahkomlarga asosdir, chunki zararni qaytarish ham manfaatni jalb qilish hisoblanadi», deganlar.
Yo‘l-tansport hodisalarining oldini olishdan maqsad haydovchi, yo‘lovchi va piyodalarning hayoti va salomatligini saqlash, avtomobillarni turli talofatlardan asrash, ya’ni, insonning jonini va molini muhofaza etishdir. Zero, bunday hodisalar insonlarning hayotiga zomin bo‘lishi, salomatligiga putur yetkazishi, shuningdek, ortiqcha sarf-xarajatlarga olib kelishi ham mumkin. Yo‘l harakati qoidalari inson hayotini saqlashni ta’minlashga qaratilgan. Islom shariatining talab va maqsadi ham ayni shu.
Yo‘l harakati qoidalariga rioya qilmagan kishi, avvalo, o‘zining jonu molini xatarga qo‘ygan bo‘ladi. Bu esa Islom dinida harom amal hisoblanadi. Alloh taolo aytadi: «O‘zingizni halokatga tashlamang» (Baqara, 195). Ulamolarimiz yo‘l harakati qoidalari Islom shariatining talab va maqsadlariga xizmat qilishini, ularga hamohang ekanini ta’kidlaydi va ularga amal qilishni vojib deyishadi. Shuning uchun ham, barcha haydovchi, yo‘lovchi va piyodalar yo‘l harakati qoidalariga qat’iy rioya qilishlari, ularga xilof ish tutmasliklari zarur.
Dinimiz ahkomlarida insonning dini, joni, sha’ni, aqli va molining himoyasi maqsad qilingan. Zero, umrimiz mazkur narsalar ustiga bino qilingan bo‘lib, o‘shalarning to‘liq muhofaza etilishi, daxlsizligi, ularga nisbatan har qanday tajovuzning bartaraf etilishi bilan farovon va osoyishta kechadi.
Hasanxon
ABDUMAJIDOV,
Toshkent Islom instituti
4-bosqich talabasi
Ma’naviy ozuqa olishning, chin inson bo‘lib yetishishning asosiy yo‘li — kitob mutolaasidir. Inson kamoloti manbai ham kitobdir. Darhaqiqat, kitob — insonning dunyoqarashini kengaytirib, nutqini o‘stiruvchi, xotirasi va fikrlash qobiliyatini mustahkamlovchi ma’naviy sarchashmadir. Ana shunday bebaho asarlardan biri — Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari tomonidan tasnif etilgan “Ey bandalarim... Bir qudsiy hadis sharhi” nomli kitobdir.
Joriy yilning 19 noyabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi Sirdaryo viloyati vakilligi tomonidan mazkur asarning taqdimoti o‘tkazilib, tadbir ko‘tarinki ruhda o‘tdi.
Tadbirni Sirdaryo viloyati bosh imom-xatibi, ustoz Habibulloh domla Zokirov ochib berib, Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining “Ey bandalarim... Bir qudsiy hadis sharhi” kitoblari bugungi kun va kelajak uchun o‘ta dolzarb ahamiyatga ega ekanini ta’kidladilar. U kishi asarning xalqimiz, imomlar, noiblar va otinoyilar uchun manfaatli bo‘lishini Yaratgandan so‘radilar.
Kitob muqaddimasida har bir o‘quvchi Ustoz Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining marhum ota-onalari haqlariga duo qilish iltimosi keltirilgani ham ayni muddaodir. Chunki ota-ona xizmatini inkor etib bo‘lmaydi — olim farzandning har bir yutug‘ida ularning mehri va duosi turgan bo‘ladi.
Shuningdek, hazratning “Yoshlarga nasihatim” kitoblari o‘zbek va rus tillarida chop etilayotgani ham muborak xabar sifatida qayd etildi. U kishi tomonidan yozilgan “Islomda Vatan tushunchasi”, “Fitna – ko‘z ilg‘amas xatar”, “Haj — buyuk ibodat”, “Umra — ulug‘ amal” kabi asarlar ham har birimiz uchun muhim qo‘llanma ekani alohida ta’kidlandi.
Tadbir davomida vakillik o‘rinbosari Sulton Jangirov, Abdurauf domla Yorbekov, Oqoltin tumani bosh imom-xatibi Mansurjon Ismailov, Boyovut tumani bosh imom-xatibi Fayzulloh domla Eshbekov kitob haqida o‘z fikr va mulohazalarini bildirdilar. Shuningdek, Xovos va Mirzaobod tumanlari bosh imom-xatiblari ham asarning ahamiyati, imomlar, noiblar va barcha diniy soha xodimlari uchun muhim manba ekanini qayd etib o‘tdilar.
Guliston shahar bosh otinoyisi Mavluda Yo‘ldosheva ham asarning o‘ziga xos jihatlariga to‘xtalib o‘tdi.
Tadbir so‘ngida xayrli duolar qilindi va taqdimot ko‘tarinki ruhda o‘z nihoyasiga yetdi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Sirdaryo viloyati vakilligi Matbuot xizmati