11 Март, 2025, 11 Рамазон, 1446
11 Март, 2025, 11 Рамазон, 1446
Aллоҳ таолога энг суюкли ишлардан бири ота-онага итоат этиш, уларга меҳр-шафқатли бўлишдир.
«Биз инсонга ота-онасини (рози қилишни) буюрдик. Онаси уни заифлик устига заифлик билан (қорнида) кўтариб юрди. Уни (кўкракдан) ажратиш (муддати) икки йилда (битар). (Биз инсонга буюрдикки) “Сен Менга ва ота-онангга шукр килгин! Қайтиш Менинг ҳузуримгадир» (Луқмон, 14).
Ота-она олдида секин, паст овозда, одоб билан сўзлаш керак. Заруратдан ортиқча гап айтилмайди. Уларнинг исмларини айтиб чақириш мумкин эмас. Қўполлик билан кўнгилларини оғритиш, назарларидан қолиш катта гуноҳлардан саналади. Кўча-кўйда ота-онадан илгари юриш, овқатга улардан олдин қўл узатиш, олдиларида ёнбошлаб олиш одобсизликдир.
Аллоҳ таоло марҳамат қилади: «Раббингиз, Унинг Ўзигагина ибодат қилишингизни ҳамда ота-онага яхшилик қилишни амр этди. (Эй инсон!) Агар уларнинг бири ёки ҳар иккиси ҳузурингда кексалик ёшига етсалар, уларга “уф!..” дема ва уларни жеркима! Уларга (доимо) ёқимли сўз айт! Уларга, меҳрибонлик билан, хорлик қанотини паст тут ва (дуода): “Эй Раббим! Мени (улар) гўдаклик чоғимда тарбиялаганларидек, Сен ҳам уларга раҳм қилгин!” де» (Исро, 23–24).
Демак, ота-она қарилик ёшига етганида уларга янада шафқатли бўлиш зарур. Кексаларнинг кўнгли худди боланикидай бўлиб қолади. Бундай ҳолатларда имкон борича уларнинг кўнглини оғритмасдан хоҳишларини бажариш, панд-насиҳат қилишса, асло малол олмаслик керак.
Қайси хонадонда ота-она ёки улардан бири тирик бўлса, ўша оиладаги фарзандлар бахтлидир. Чунки уларда кўпроқ савобга эришиб қолиш имконияти бор. Ота-онани тириклигида қадрига етиб, иззат-ҳурматини жойига қўйганга нима етсин.
Умуман, кексаларимиз борлиги бизнинг катта давлатимиз. Улар гўё уйларимизнинг фаришталари. Кўпни кўрган бува-бувилар ёш оилалар учун ибрат мактаби. Улар набираларининг таълим-тарбиясини, одоб-аҳлоқини назорат қилиб, ҳаётий тажрибалари асосида тўғри йўл кўрсатади.
Ота-она вафот этганидан кейин ҳам уларнинг фарзандлар устидаги ҳақлари тугамайди. Васиятларини адо этиш, ҳақларига доим дуода бўлиш фарзандлар бурчидир. Уларнинг қариндошлик алоқаларини давом эттириш, таниган-билган тенгқурларини йўқлаш, меҳмонга чақириш нур устига нур бўлади.
Расулуллоҳ ҳузурларига бир киши келиб: “Ё Расулуллоҳ вафотларидан кейин ҳам ота-онамга яхшилик қила оламанми?” деб сўради. У зот : “Ҳа, тўрт иш бор, уларни бажарсанг, ота-онангга яхшилик қилган бўласан: улар ҳаққига дуо қилиш, гуноҳларини кечишини Аллоҳдан сўраш, уларнинг насиҳат ва шаръий васиятларини бажариш, дўст-биродарларини иззат-икром қилиш ва ота-она тарафидан бўладиган қариндошликни давом эттириш”, деб жавоб бердилар (Имом Бухорий ривояти).
Халқ орасида, ота-она меҳмондир, деган ибратли сўз бор. Вақт ғанимат, азиз меҳмонларингизнинг яхши дуоларини олиб қолишга улгуринг. Уларга нима қилсангиз, эртага фарзандингиздан қайтади. Бу ҳақиқатга ҳаётда кўп гувоҳ бўлганмиз...
Фазлиддин МУСАХОВ,
Оҳангарон туманидаги “Қурайш” жоме
масжиди имом-хатиби
ЎМИ Матбуот хизмати
Олдига қўйган олий мақсадига эришган ва жаннатни қўлга киритган одам ғам-ташвиш чекиши мумкинми? Бу саволга аввалгию охиргиларнинг саййиди Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам жавоб бериб: “Жаннат аҳли бирор нарсага қайғурмайди, фақатгина Аллоҳни зикр қилмай ўтказган онларига афсус қиладилар, холос”[1], деганлар.
Эътибор беринг-а! Улар жаннат боғларида бўла туриб нимага ачинадилар, нимага афсус қиладилар? Фақатгина Аллоҳни зикр қилмай ўтказган онларига! Бизнинг эса қанчадан-қанча вақтимиз Аллоҳнинг зикридан холи тарзда ўтиб кетяпти... Бу дунёда ўтган вақтимиз учун ачиняпмизми?!
Имом Авзоий айтадилар: “Дунёдаги бирор вақт йўқки, бандага қиёмат куни кўрсатилмаса. Банданинг дунёдаги ўтказган вақти сонияма-сония, дақиқама-дақиқа, соатма-соат, кунма-кун кўрсатилади. Бирор вақт Аллоҳнинг зикрисиз ўтиб кетган бўлса, банданинг қалби ҳасратдан тилка-пора бўлади. Борди-ю, шу тарзда соат кетидан соат, кун кетидан кун Аллоҳнинг зикрисиз, истиғфор ва тафаккурсиз ўтказилган бўлса, у ёғини тасаввур қилаверинг...".
Набий алайҳиссалом: “Якка-яккаловчилар ўзиб кетишди”, дедилар. Саҳобалар: “Якка-яккаловчилар кимлар, ё Аллоҳнинг Расули”, дея сўрадилар. У зот алайҳиссалом: “Аллоҳни кўп зикр қилувчи эркаклар ва аёллар”[2], дедилар.
Аллоҳ таоло Раъд сураси, 28-оятида: «Улар иймон келтирган ва қалблари Аллоҳнинг зикри билан ором оладиган зотлардир...», дея марҳамат қилади. Ким нимани яхши кўрса, унинг зикрини кўпайтиради. Аллоҳнинг чин мухлисларидек Унинг зикри ила машғул бўлинг! Ким нимани улуғласа, унинг қадрини кўтаради. Ориф бандалардек Аллоҳни улуғланг!
Аллоҳнинг зикри гуноҳкорлар учун зидди заҳардир. Умрини Аллоҳга бағишлаганлар учун улфат, инонганлар учун озиқа ва Аллоҳга ошиқларнинг шаробидир. Кечаю кундуз, сафару ҳазарда, тўқлигу йўқликда, беморлигу соғликда, пинҳону ошкорда Аллоҳнинг зикри ила машғул бўлинг. «Эй иймон келтирганлар! Аллоҳни кўп зикр қилинглар. Ва эртаю кеч У Зотни поклаб тасбеҳ айтинглар!»[3].
Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар: “Иймон ҳаловатини уч нарсада қидиринглар: намоз, зикр ва Қуръон тиловатида. Топсангиз топдингиз, акс ҳолда, бу эшик сизлар учун қулф эканини билинг!”. Мабодо сиз юқорида зикр қилинган уч амалда иймон ҳаловатини ҳис қилмасангиз, тун қоронғусида – одамлар уйқуда эканида икки ракат намоз ўқиб, дуо ва истиғфор орқали Аллоҳга яқинлашинг.
Ҳассон Шамсий Пошонинг “Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Имом Табароний, Имом Байҳақий ривояти.
[2] Имом Муслим ривояти.
[3] Аҳзоб сураси, 41–42-оятлар.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа