11 Апрел, 2025, 13 Шаввол, 1446
11 Апрел, 2025, 13 Шаввол, 1446
Ўзбекистон ва Тожикистон раҳбарлари ўз фуқаролари учун виза расмийлаштирмасдан қўшни мамлакат ҳудудида 30 кунгача бўлиш имкониятини яратиб берганидан хабарингиз бор.
Қардошлар бундан унумли фойдаланиб, Наврўз айёми нишонланган кунларда саёҳатга отланишди. Хусусан, кўплаб тожикистонликлар диёримизга ташриф буюриб, ўз сафарларини кўтаринки кайфиятда, завқ-шавқ ва ҳайратга тўлиб ўтказишди. Олган катта таассуротларини интернет ижтимоий тармоқларидаги саҳифаларига тезда жойлаштириб, барча билан ўртоқлашди. Бу ҳақда “Халқ сўзи” нашри “news.tj” ахборот порталига иқтибосан маълумот берди.
Қуйида уларнинг айримларини келтириб ўтамиз.
“Қарор қабул қилинди: чегара очиқ! Қани кетдик. Эрталаб соат 8:00дан Тожикистон – Ўзбекистон чегарасига етиб келдик. Ҳеч қандай танқид йўқ, фақат ахборот. Биз томондаги чегарада озгина тартибсизликни ҳисобга олмаганда, ҳамма ўтаяпти. Қардош Ўзбекистон томонда 5-6 нафар чегара хизмати зобити ва 2 нафар божхона хизмати ходими менинг автоуловимни синчковлик билан текширди. Қатъий, лекин мулойимлик билан. Бунинг учун уларга плюс”, — деб ёзади Фарход Сангинов. Шунингдек, у Ўзбекистонда нарх бўйича ҳамма нарса арзонлигини қайд этиб, жумладан шундай таъкидлайди: “Бир порция кабобда — учта сих. Тухум, ун, мандаринлар, нон — арзон”.
Айтганча, дам олиш кунлари мамлакатимизга келган тожикистонликларнинг маҳсулотлар Ўзбекистонда Тожикистонга нисбатан анча арзонлиги ҳақидаги фикрлари ижтимоий тармоқларда асосий ўринни эгаллади, трендга айланди.
Меҳмонлар, шунингдек, Ўзбекистон фуқаролари томонидан кўрсатилган хушмуомалаликни алоҳида эътироф этдилар.
“Йигирма йилдан ортиқ вақт ичида бир-биримизни кўрмаган эдик, бир-биримиз ҳақида деярли ҳеч нарса билмас эдик, энди худди ўртада нифоқ бўлмагандек учрашдик, биз ҳақиқатан ҳам ўзбеклар билан биродарлармиз, биз минтақадаги энг яқин халқлармиз”, — деб қайд этади ПарвизХЗ никли яна бир фойдаланувчи.
Шулар қаторида Тожикистонга ташриф буюрган ўзбекистонликлар ҳам қўшнилар меҳмондўстлигидан хурсанд эканлигини яширмаган.
“Тожикистон халқига меҳмондорчилик учун раҳмат, — деб ёзади самарқандлик Нодир Аҳмедов. — Кеча Самарқанд тарафдан Душанбега ўз автоуловим билан бордим! ДАН ходимлари яхши ва хушмуомала. Қардош Тожикистон халқига меҳмоннавозлик учун миннатдорлик билдираман. Тожикистонда ҳеч қачон бўлмаганман, кеча илк бор ташриф буюрдим, ўз машинамда Душанбе, Панжикент шаҳарларини айландим, ҳаммаси аъло — муаммо йўқ. Ўзбек ва тожик халқига ҳурмат! Президентларга раҳмат!”
Ўз навбатида, “Facebook”даги Тожикистоннинг машҳур гуруҳларида ўзбекистонлик, Ўзбекистоннинг машҳур гуруҳларида эса тожикистонлик кўплаб янги иштирокчилар пайдо бўлди.
Қолаверса, ўзбекистонликлар қўшни юртдан келадиган меҳмонларга қўлидан келганча он-лайн кўмак беришга интилган.
“Болалар, мана сизга Тошкент метроси харитаси”, — деб фотосуратларни тақдим этган ўзбекистонлик Бобур Феникс.
Яна бир фойдаланувчи Отабек Фатхуллаев эса Тошкентнинг қайси жойида овқатланиш мумкинлиги, Ўзбекистоннинг исталган банкида валюта айирбошлаш имконияти мавжудлиги, хусусан, 1 АҚШ долларининг давлат курси ҳақида маълумот берган.
Ҳатто, айрим ўзбекистонликлар ёрдам керак бўлса деб ўз шахсий телефон рақамларини, тожикистонликлар эса бунга жавобан ўз рақамларини қолдирган.
“Биз Самарқандга бувимиз билан бордик. Мен уни ўз машинамда олиб бордим. У киши 79 ёшда, — деб ёзади Нодир Иброҳиов “Facebook”даги саҳифасида. — У йўл бўйи жим кетди. Самарқанд унинг Ватани ва бувим энди у ерга бошқа бора олмаслиги ҳақида кўп гапирарди. Лекин борди. Унинг ушалмас орзу армонини амалга оширган барчага раҳмат, бизнинг қардош халқларимизга шон-шарафлар бўлсин. Бундан буён доим шундай бўлаверсин”.
Эслатиб ўтамиз, жорий йил апрель ойида мамлакатлар ўртасидаги автобус қатновлари янгиланиб, Тожикистондан автобуслар Ўзбекистондаги бешта шаҳар — Тошкент, Самарқанд, Денов, Термиз ва Фарғонага боради. Шундан сўнг юқоридаги каби дил сўзлари, орзулар рўёби кўпайишига шубҳа йўқ.
Ўзбекистон мусулмонлар идораси матбуот хизмати
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари томонидан Қуръони карим қўлёзмаларини асраб-авайлаш бўйича юртимизда амалга оширилаётган ишлар тўғрисида ёзилган мақола Ислом ҳамкорлик ташкилоти илмий журналида эълон қилинди.
Мазкур журналдаги мақолада илмий-маънавий меросимизни сақлаш, илмий таҳлил қилиш, уларнинг мазмун-моҳияти ҳақида кенг жамоатчиликка маълумот бериш, алломаларимиз асарларини дунё ҳамжамияти ўртасида кенг тарғиб этиш, илм-фан, маънавият ва амалиётда улардан фойдаланиш ва авлодларга етказиш борасида қилинаётган ишлар ҳақида сўз боради.
Хусусан, унда ҳукуматимиз ташаббуси билан Катта Лангар Қуръони “Лувр” музейи мутахассислари иштирокида реставрация қилингани, унинг икки саҳифаси Париж ва Жидда кўргазмаларида намойиш этилгани алоҳида таъкидланган.
Катта Лангар Қуръонининг тарихий аҳамияти, мусулмон дунёсидаги қадр-қиммати жуда юқори бўлиб, мусҳаф кўп асрлар нафақат юртимиз, балки дунё аҳли, бутун инсониятнинг маънавий бойлиги бўлиб хизмат қилади, инша Аллоҳ.
Маълумот ўрнида, Ислом ҳамкорлик ташкилоти БМТдан кейинги ўринда турувчи 57 давлат аъзо бўлган ҳукуматлараро йирик тузилма ҳисобланади. У мусулмон дунёси манфаатларини ҳимоя қилиш ва тинчлик-тотувликни қарор топшириш билан шуғулланади. У 1969 йилда ташкил этилган бўлиб, қароргоҳи Жидда шаҳрида жойлашган. Ўзбекистон бу тузилмага 1996 йилда аъзо бўлган. Дунё мўмин-мусулмонлари ҳаёти, илмий янгиликлари ва муҳим воқеа-ҳодисаларга бағишланган “OIC” номли ташкилот журнали араб, инглиз ва француз тилларида чоп этилади.
✅ Қуйида мақолани мутолаа қилиш мумкин.
------------------------------------------------------
“КАТТА ЛАНГАР ҚУРЪОНИ” ТАРИХИ ВА БУГУНГИ ҲОЛАТИ
Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг кутубхонасида сақланаётган “Катта Лангар Қуръони” номи билан аталадиган Қуръони каримнинг нусхаси дунёдаги энг қадимий ва нодир қўлёзма асарларидан ҳисобланади. Бу нусханинг Катта Лангар Қуръони деб номланиши унинг Қашқадарё вилоятининг Қамаши туманидаги Лангар ота масжидида сақланганига бориб тақалади. Саҳифалар узоқ вақт давомида “Катта Лангар шайхлари” деб ном олган Ишқия тариқати вакиллари томонидан асраб келинган.
Ушбу қўлёзма устида илмий-тадқиқот ишларини олиб борган олимларнинг таъкидлашларича, қўлёзманинг битилиши VIII асрнинг охирги чораги – араб грамматикаси қоидалари шаклланган даврга тўғри келади.
Ҳозирги кунда ушбу қўлёзманинг 81 саҳифаси Россия Фанлар академиясининг Санкт-Петербургдаги Шарқ қўлёзмалари институтида сақланади. Машҳур шарқшунос, академик И.Ю. Крачковский ўзининг “Араб қўлёзмалари устида” китобида ёзишича, бу қўлёзма 1936 йилда институт томонидан нотаниш кекса аёлдан сотиб олинган.
1998 йилда профессор Е.А. Резван Шарқ қўлёзмалари институтида Е 20 инвентар рақами остида сақланаётган мазкур қўлёзма ҳақида хориж матбуотида инглиз тилида “The Qur’an and its World” мақоласини эълон қилди. Орадан бир неча ой ўтиб, француз шарқшуноси Франсуа Дерош Санкт-Петербургга хат йўллаб, Ўзбекистондаги Катта Лангар қишлоғидан топилган Қуръон саҳифалари фотонусхаларини ҳам юборади. Бу нусхалардаги ёзув тури ва услуби институтда Е 20 рақами остида сақланаётган қўлёзманики билан айнан бир хил эди.
Кейинчалик Е. Резван ушбу қўлёзманинг айрим саҳифалари Катта Лангар қишлоғида, шунингдек, Тошкент ва Бухорода ҳам сақланиши ҳақида хабар топади. 1999 йилда Катта Лангар Қуръони билан яқиндан танишиш мақсадида Ўзбекистонга илмий экспедицияни амалга ошириб, бир гуруҳ шарқшунос олимлар билан Тошкентда Ўзбекистон мусулмонлари идораси кутубхонасида сақланаётган Усмон мусҳафи ва Лангар Қуръонининг бир саҳифаси, Шарқшунослик Қўлёзмалар институтида сақланаётган 1та саҳифасини, Лангар ота масжидида сақланаётган 12 саҳифани бориб кўради. Кейинчалик бу ҳақда “Усмон Қуръони изидан” деган ҳужжатли фильм ҳам тайёрлайди.
2000 йилнинг май ойида россиялик ва голландиялик олимларнинг изланишлари натижасида, Гронинген (Голландия) университети Изотоп тадқиқотлари марказида мазкур қўлёзма пергаментининг намуналари замонавий техникалар ёрдамида радиокарбон таҳлилидан ўтказилади. Текширув натижаларига кўра, ушбу қўлёзма милодий 775–995 йиллар оралиғида кўчирилган бўлиши мумкинлиги ҳақида хулоса берилди. Олимлар ушбу хулосага таяниб, қўлёзма VIII асрнинг сўнгги чорагига тегишли, деган тўхтамга келишган. Бу хулосани француз шарқшуноси Ф. Дерош ҳам тасдиқлайди.
Ўзбекистонда мазкур қўлёзманинг жами 16 саҳифаси мавжуд бўлиб, биттаси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқ қўлёзмалари институтида сақланади.
Шарқ қўлёзмалари институтида 11604 рақами остида сақланаётган саҳифада “Бақара” сурасининг 26-61-оятлари кўчирилган. Мазкур институтда 2460 рақами остида сақланаётган Садир Зиё кутубхонасининг каталогида мазкур саҳифа ҳақида маълумот берилган бўлиб, унда саҳифанинг Учинчи Халифа Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу замонасида кўчирилган китобга тегишли экани айтилади.
Иккита саҳифаси Бухорода: биттаси Ибн Сино номидаги Бухоро вилоят кутубхонасида, иккинчиси Бухоро давлат музей-қўриқхонаси Арк қўлёзмалар музейида сақланмоқда. Унда Мужодала сурасининг 11-оятидан Ҳашр сурасининг 3-оятигача ёзилган.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси кутубхонасида Катта Лангар Қуръонининг аввалдан бир саҳифаси сақланган. 2003 йилда 12 саҳифаси Қашқадарё вилоятининг Қамаши туманидаги “Лангар ота” масжидидан келтирилган. Ҳозирда 13 та саҳифаси сақланмоқда.
Мазкур қўлёзма матни сайқалланган ҳайвон териси – пергаментга битилган. Саҳифаларнинг ўртача ҳажми 53х35 см.ни ташкил этади. Матнлар арабий ёзув усулларининг энг қадимий турларидан бўлган кўфий-ҳижозий хатида битилган. Қўлёзманинг чарм муқоваси XIV асрга тегишли. XVII аср ўрталарида у қайта таъмирланган. Муқова ҳамда саҳифаларни бир-бирига мустаҳкам бириктириш мақсадида араб тилидаги матнлар битилган қоғозлар ёпиштирилган.
Катта Лангар Қуръони йиллар давомида таъмирланиб, уни безак ва нуқталар билан тўлдириб келинганини кўришимиз мумкин. Масалан, баъзи саҳифаларнинг йиртилган бурчакларига ямоқ солинган ва ямалган жойидаги оятлар насх хати турида ёзилган. Суралар орасига нақш чизилиб, унга суранинг номи ва оятларининг сони насх хатида битилган. Баъзи саҳифалардаги баъзи калималарга ҳаракатлар қўйилганини ҳам кўришимиз мумкин.
Ўзбекистон мусулмонлари идорасида сақланаётган Катта Лангар Қуръонининг аввалги битта саҳифасида “Бақара” сурасининг 126–150-оятлари, 12 саҳифасида Нисо сурасининг 136-оятининг ярмидан бошланиб, Моида сураси тўлиқ ва Анъом сурасининг 82-оятининг бошланишигача бўлган қисми бор.
Мавжуд саҳифалар Қуръони каримнинг икки жузини ўз ичига олган. Демак, таҳмин қилиш мумкинки, Катта Лангар Қуръони 190–200 саҳифа атрофида бўлган. Бугунги кунгача уларнинг 97 саҳифаси ёхуд 47 фоизигина етиб келган.
Муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг ташаббуслари билан Ўзбекистон мусулмонлари идорасида сақланаётган Катта Лангар Қуръони реставрация қилинди, яъни кўп асрлик чанг, ғубор, замбруғу зарарли бактериялардан тозаланди.
Мусҳаф саҳифалари таъмири Маданият вазирлиги ҳузуридаги Маданият ва санъатни ривожлантириш жамғармаси шафелигида Франциянинг Лувр музейи реставраторлари ва маҳаллий мутахассислар иштирокида уч босқичда, яъни 2019, 2020 ва 2021 йилларда амалга оширилди.
2022 йил Ислом оламининг ноёб қўлёзмаларидан бири бўлган Катта Лангар Қуръонининг 2 саҳифаси Ўзбекистоннинг бой меросига бағишланган Париж кўргазмасида намойиш этилди.
Катта Лангар Қуръонининг тарихий аҳамияти, мусулмон дунёсидаги қадр-қиммати жуда юқори бўлиб, мусҳаф кўп асрлар нафақат юртимиз, балки дунё аҳли, бутун инсониятнинг маънавий бойлиги бўлиб хизмат қилади.
Шайх Нуриддин Холиқназар,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 