Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
15 Июн, 2025   |   19 Зулҳижжа, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:04
Қуёш
04:49
Пешин
12:29
Аср
17:39
Шом
20:01
Хуфтон
21:39
Bismillah
15 Июн, 2025, 19 Зулҳижжа, 1446

АБУ МУИН НАСАФИЙ АСАРЛАРИ БИЛИМДОНИ ТАНЛОВИ

18.12.2017   3495   2 min.
АБУ МУИН НАСАФИЙ АСАРЛАРИ БИЛИМДОНИ ТАНЛОВИ

Куни кеча Хожа Бухорий номли ўрта махсус ислом билим юртида Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Қашқадарё вилояти вакиллиги ва Республика маънавият ва маърифат марказининг вилоят бўлими ҳамкорлигида ақидашунос олим Абу Муин Насафий ҳаёти ва илмий фаолиятига бағишлаб “Абу Муин Насафий асарлари билимдони” танлови ўтказилди.

Унда билим юрти ўқитувчи, ишчи-ходимлари, талабалари, Китоб туманидаги академик лицей ўқувчилари ва бошқа меҳмонлар  иштирок этди.

Тадбирда Маънавият ва маърифат марказининг Қашқадарё вилоят бўлими раҳбари Л. Саодатова, Қашқадарё вилоят вакиллиги масъул ходими У. Рўзиқулов, билим юрти мудири Ў. Ғузаровлар сўзга чиқиб, Абу Муин Насафий ҳаёти, фаолияти, илмий асарларининг бугунги кундаги аҳамияти ҳамда ҳозирда Абу Муин Насафий зиёратгоҳи ҳудудида олиб борилаётган улкан ишлар тўғрисида маълумот беришди.

Билим юрти талабалари ўртасида бўлиб ўтган беллашувда иштирокчилар Абу Муин Насафий ҳаёти ва у кишининг асарларида келтирилган ақида борасидаги фикр мулоҳазалар, ўша даврда пайдо бўлган оқим ва фирқаларга қарши берилган қатъий далиллар  тўғрисида ўз билимлари, кўникмаларини намойиш қилишди. Қизғин ва баҳсли беллашув натижасига кўра, 3-курс талабаси Атавуллаев Аҳмадхон биринчи ўрин, 4-курс талабаси Қосимов Абдулваисхон иккинчи ўрин ва 4-курс талабаси Холмуродов Ҳамидуллоҳ учинчи ўринга муносиб деб топилди.

Fолиблар билим юрти маъмурияти, Маънавият ва маърифат марказининг вилоят бўлими, Маънавият-маърифат марказининг Китоб туман бўлимининг диплом ва эсдалик совғалари билан тақдирланди.

Тадбир тарбиявий аҳамиятга эга. Зеро, ёшларни адашган оқимларнинг бузғунчи ғояларидан асраш, уларда мафкуравий иммунитетни шакллантиришда Абу Муин Насафийнинг илмий-маънавий мероси муҳим аҳамият касб этади. Зеро, Президентимиз айтганидек, “Жаҳолатга қарши маърифат билан курашиш”да аждодларимиз ҳаёт йўллари ва асарларининг роли беқиёсдир. Айниқса, Абу Муин Насафий асарларида ақидавий масалалар чуқур илмий таҳлил қилингани ва ҳанафия мазҳабидаги мотуридия таълимотига хос ечими билан юртимиздаги барқарор тинчлик, шу билан бирга, четдан кириб келаётган турли “ғоя”ларга раддиялар беришда алоҳида ўрин эгаллайди.

 

Ў. ҒУЗАРОВ,

Билим юрти мудири

 

 

Ўзбекистон янгиликлари
Бошқа мақолалар

Соғлом боланинг дунёга келишида онанинг ўрни

13.06.2025   4146   4 min.
Соғлом боланинг дунёга келишида онанинг ўрни

Қуръони каримда “ОНА” сўзи улуғвор ва мўътабар нарсаларни ифодалаш учун қўлланилади. Шунингдек, Аллоҳ таоло уларга ҳеч кимга насиб қилмаган буюк мақомни инъом этган. Бу ҳақда Аллоҳ таоло Луқмон сурасида: “Биз инсонга ота-онаси ҳақида тавсия қилдик: онаси уни заифлик устига заифлик билан кўтарди; уни сутдан ажратиш икки йил ичидадир” деган (14-оят).


Муфассир Ибн Атийя раҳимаҳуллоҳ ушбу оятнинг тафсирида: “Аллоҳ таоло бу оятда онанинг хизматини алоҳида таъкидлаб ўтгани, оналарнинг даражаси юқори эканига ишора қилади”, деган.

Ўз ҳавои нафсларидан бирор сўз айтмаган Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан кимга яхшилик қилиш кераклиги сўралганда уч бора “онангга яхшилик қил” деб жавоб берганлар.


Онанинг вазифаси – фарзандни дунёга келтириш, боқиш ва уни тарбиялаб вояга етказиш билан чекланадими ёки уларнинг бунданда бошқа муҳим ҳамда каттароқ масъулиятлари борми?


Бу саволга замонавий илм-фан бизга жавоб беради...

Келинг, саволга жавобни она қорнида ривожланадиган ва она танасининг ажралмас қисми ҳисобланган ҳомиладан бошлайлик. Онанинг жисмоний ҳолати ва унинг овқатланиши ҳомилага таъсир қилганидек, онанинг ҳиссий ҳолати ҳам таъсир қилади.

2013 йилда Гранада (Испания) университети олимлари 5 йил давомида тадқиқот ўтказишди. 17 минг нафар оналар ва 18 минг чақалоқлар қамраб олган тадқиқотда соғлом овқатланиш ва эмизишнинг фарзанд саломатлигига таъсирини кузатдилар.

Унга кўра, ҳомиладорлик вақтида оналарнинг тўғри овқатланиши ва диета қилиши – фарзанднинг соғлом туғилиши ва ривожланиши учун асосий омил бўлиб хизмат қилиши аниқланган. Тадқиқотда онанинг ақлий салоҳиятининг юқори бўлиши фарзандга катта таъсир этиши исботланган.

Шунингдек, онанинг руҳий ҳолати ҳомилага тўғридан-тўғри таъсир қилиши кузатилган. Руҳий тушкунлик, депрессия, қайғу ва ташвиш ички стресс, хусусан, кортизол гормонини келтириб чиқаради.

Она тушкунликка тушганда кортизол фарзанд миясининг ривожланишига салбий таъсир қилади. Натижада бола мия қисмидаги ўзгаришлар сабабли безовтаналади.

Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, кортизол гормони қондаги кислород миқдорига, натижада боланинг нафақат туғма нуқсонлар билан ёки эрта туғилиши, ҳатто унинг бутун келажакдаги ҳаётига таъсир қилиши мумкин.

Стрессни бошдан кечирган ҳомиладор аёллардан дунё келган фарзандларда руҳий касалликлар, семириш, қанд касаллиги, саратон ва асаб тизими касалликлари эҳтимоли ҳам уларда юқори бўлган.

Хавотирли ери шуки, бу аломатлар келгуси авлодга ҳам ўтган. Ҳа, унинг асорати нафақат фарзандлари, балки набираларининг ҳаётларига таъсир ўтказган.

 

Онанинг боласига бўлган ғамхўрлиги ва меҳри фарзанднинг мактабдаги фанларни яхши ўзлаштиришни, айниқса, математика ва чет тиллари каби фанларни пухта ўрганиш қобилиятини ҳамда ўқиш кўникмаларини шакллантиради.

Шунингдек, олимларнинг таъкидлашича, болага ижобий таъсир кўрсатадиган энг муҳим омиллардан бири бу – она-бола ўртасидаги илиқ муносабатлар саналади. Онанинг стресс ҳолати эса, фарзанднинг миясига жиддий таъсир қилади.

Миянинг тубига кириб боришга имкон берувчи сўнгги технологиялар онанинг меҳр-муҳаббати бола миясининг гиппокампус деб аталадиган қисмига таъсир қилиши аниқланган. У хотира ҳужайраларининг янгиланиши, ёдлаб қолиш қобилияти ва стрессга жавоб бериш вазифаларини бажаради.


Бошқа бир тадқиқотга кўра, гиппокампус кўрсаткичи онасидан меҳр кўрганларда меҳр кўрмаган болаларга қараганда юқори экани кузатилган.

Руминияда ёшлигидан стрессда, бепарво муносабатда улғайган болалар устида олиб борилган тадқиқот натижаларида уларнинг мия қисмида қора туйнуклар борлиги аниқланган.

Герҳард Сую ўзининг “Муҳаббат қандай таъсир қилади?” номли китобида “Фарзандга қилинган ҳар қандай муносабат унинг мия фаолиятига таъсир қилади. Агар фарзандга доимий равишда қаттиққўллик, дўқ-пўписа қилинса, у асабий, қўрқоқ, ўз фикрини эркин баён эта олмайдиган бўлиб вояга етади”.

АҚШда 3 мингга яқин шахслар ўртасида ўтказилган сўровномада, она ва бола ўртасида соғлом ҳиссий муносабатлар мавжуд бўлса, уларнинг жисмоний ва руҳий саломатлигига ижобий таъсири 74 йил давом этиши мумкинлигини аниқланган.

Демак, фарзанднинг нафақат соғлом, балки салоҳиятли бўлишида ҳам Оналарнинг ўрни ва масъулияти шунчалик юқори экан.

 

Даврон НУРМУҲАММАД