22 Январ, 2025, 22 Ражаб, 1446
22 Январ, 2025, 22 Ражаб, 1446
Қиш. Тунлар ҳамон узайишда давом этмоқда. Мўмин-мусулмонлар шу кунларга: яна қорларни, музларни кўрадиган кунларга етказганига шукр қилиб, зикрларини ва ибодатларини кўпайтирмоқда.
Динимиз покликни талаб этгани боис кишиларимиз намозга бораётганда ёки бошқа иш билан юрганда кийимига лой сачраган бўлса, уни нима қилиш керак, ўша лой сачраган жойин ювиш керакми ёки кийимнинг ҳамма жойин ювиш зарурми дея ўйланиб қолади. Бу иккисининг қайси бирини қилса ҳам жамоатдан қолиб кетади. Аммо Аллоҳ таолонинг меҳрибонлигини қарангки, бу ишнинг иккаласини ҳам қилиш шарт эмас экан. Чунки унинг асли пок экан. “Мусаннаф”да бир қатор тобеинлардан бундай ривоят қилингани келтирилган: “Улар ёмғирдаги сув ва лойни кечиб, масжидга кирар ва намоз ўқир эдилар”.
Қиш фаслида шаҳарда таҳорату ибодат унчалик қийинчилик туғдирмайди. Чунки масжидларимизнинг таҳоратхоналаридаги қулайликлар таҳорат қилаётган кишига роҳат-фароғат бағишлайди. Ҳамма жой топ-тоза, чароғон, жўмракни бир тарафга қаратиб сал қиялатсангиз, иссиқ сув келади; аксини қилсангиз, совуқ сув; ўртасига қўйсангиз, илиқ сув. Муаттар ҳидли совунларни айтмайсизми. Юз-қўл учун, оёқ артиш учун алоҳида сочиқлар, яна шамоллатиб қуритгичлар ҳам бор. Яна таҳоратни тугатиб чиқаётганингизда масжид ходимлари мушки анбар ҳам суриб қўйишади.
Намозхонага кирсангиз, юмшоқ гиламлар тўшалган, иссиққина, кўплаб масжидларда иссиқ пол қилинган. Ўша ерда ўтириб намоз бошлангунча токчаларга териб қўйилган китобларни мутолаа қиласиз, ҳатто намоз тугагандан кейин ҳам кетгиси келмайди одамнинг.
Фақат шу фаслда сафарга чиқиб қолган киши ёки қишлоқ жойда яшайдиган намозхонларнинг ҳозирча бир оз машаққатлари бор. Бироқ ана шу машаққат учун аслида жуда катта савоблар олар эканмиз. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Оллоҳ у билан хатоларни ўчириб, даражаларни кўтарадиган нарсага кўрсатма берайми?" дедилар. Саҳобалар: "Ҳа, кўрсатма беринг", дейишди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Қийинчилик пайтида таҳоратни мукаммал тарзда адо этиш, масжидга қадамни кўпайтириш ва намоздан кейин намозни кутишдир. Мана шу риботдир (марғуб бўлинган нарса)", дедилар (Имом Муслим ривояти).
Қозий Иёз: "Қийинчилик пайтида таҳоратни мукаммал тарзда адо этишдаги машаққат дейилганда, қаттиқ совуқ, жасаднинг совуқ қотиши ва шунга ўхшаш нарсалар назарда тутилган", деган.
Буни қарангки, намознинг вақти ичида ҳам вақти бўлар экан. Ёзнинг жазирамасида пешинни бир оз салқинлатиб ўқиганимиздек, қишнинг қаҳратонида пешинни вақти киргани заҳоти ўқиб олсак фойдали бўлар экан. Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилиб деди: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам совуқ қаттиқ бўлса, намозни эрта ўқирдилар. Агар иссиқ қаттиқ бўлса, намозни совутардилар (яъни аввалги вақтидан кечиктирардилар)". (Имом Бухорий ривоят қилган).
Имом Термизий ана шу ҳадиснинг маъносини тушунтириб: "Бу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг асҳоблари ва улардан кейинги аҳли илмлар ихтиёр этган нарсадир, зеро, намоздан қасд қилинган нарса хушуъ ва қалбнинг ҳузуридир, қаттиқ совуқ ва қаттиқ иссиқ намозхонни машғул қиладиган нарсалар жумласидандир", деган экан.
“Ҳикмат излаганга ҳикматдир дунё” деганларидек, қиш фаслининг ҳам ҳикматлари жуда кўп ва уларни ўрганилиб борилаверса, совуқни ҳам, узун тунларни ҳам ёқтириб қоларкан одам. Айниқса, қиш фасли рўза тутишга ғоят қулай фасл. Зотан, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Қишдаги рўза, салқин (роҳатли) ғаниматдир", дедилар (Имом Аҳмад ривояти).
Бинобарин, қиш кунларида рўза тутиш тушликни бир оз кечикиб қилишдек гап. Энг муҳими, чанқамайсиз, жигарингиз куймайди, қорнингиз очадиган вақтда ўзи ифтор вақти кирган бўлади.
Шундай экан, ана шундай қулай фурсат, ғанимат дамлардан фойдаланиб қолайлик, азизлар!
ЎМИ матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Ислом дини жамоат, иттифоқлик, дўстлик ва меҳр-оқибат динидир. Бир маҳалла, бир уйда яшайдиган қўшнилар инсонга яқин биродаридан ҳам яқинроқдир. Қўшнилар ўртасидаги ўзаро тотувлик, яхши алоқалар жамиятнинг салоҳияти ва кучи бўлишини таъминлайди. Зероки, Ислом дини қўшниларга эътибор бериш, ўзаро ёрдам ва самимий алоқаларни тиклашга чақиради ва бу орқали бирлик, иттифоқда бўлган кучли жамиятни барпо қилишни талаб қилади.
Бас шундай экан ҳар бир мусулмон қўшнисига эътибор бериб, уларга гўзал муомала қилиши ва шариатга зид келмаган ҳақларини адо этиши керакдир. Қўшнисига ёмонлик қилиш, озор бериш мусулмоннинг хулқи эмасдир.
Имом Бухорий ва Муслим ўз саҳиҳларида Ибн Умар розияллоҳу анҳу ва Оиша розияллоҳу анҳолардан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳақда бундай деганлар:
وَعَنِ ابْنِ عُمَرَ وَعَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَا: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصِينِي بِالْجَارِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرَّثُهُ». مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.
Ибн Умар розияллоҳу анҳу ва Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Жаброил менга қўшни хусусида тавсия бераверганидан уни менга меросхўр қилиб қўярмикан, деб ўйлаб қолдим”, дедилар. Муттафақун алайҳи.
Қўшниларининг ҳақларига риоя қилмаслик, уларга ёмонлик қилиш, озор бериш мусулмонни энг ёмон, аянчли оқибатларга олиб келади. Мусулмон учун имон сифатидан мосуво бўлишдан ҳам аянчли оқибат бўлмаса керак?! Имондан маҳрум бўлишдан, охиратда жаҳаннамга улоқтирилишдан ҳам улкан ҳалокат бўлмаса керак?! Бу ҳолга тушишдан Аллоҳ асрасин!
Бундай аянчли ҳолатга тушиб қолишдан огоҳлантириб, бундай паст, разил ишлардан қайтариб, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дедилар:
وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: واللهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ قِيلَ: مَنْ يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: «الَّذِي لَا يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ ، مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳга қасамки, мўмин эмас! Аллоҳга қасамки, мўмин эмас! Аллоҳга қасамки, мўмин эмас!” деганларида, “Ким у, ё Аллоҳнинг Расули?” дейилди. Шунда у зот: “Ёмонликларидан қўшниси омонда бўлмаган киши”, дедилар. Муттафақун алайҳи.
Ҳадисдан биз ўрганган фойдали ўгитлар:
1. Қўшнилар билан ўзаро тотувликда яшаш.
2. Қўшнига гўзал муомала қилишнинг зарурлиги.
3. Қўшнилар билан яхши, самимий алоқалар ўрнатиш, қўшниларга эътибор бериш, қийинчилик вақтида, туй ва маросимларда ёрдам қўлини чўзиш.
4. Қўшнининг шундай ҳақлари борки, уларга риоя қилиш мусулмоннинг вазифасидир.
5. Ким қўшнисига озор берса, унинг имони мукаммал эмас.
6. Қўшнига ёмонлик қилиш мусулмон ахлоқига зиддир.
7. Ҳар бир мусулмон киши қўшниларига эътибор бериб, уларга гўзал муомала қилиши ва ҳақларини адо этиши. Қўшнининг ҳақларидан: салом бериш, бемор бўлса, бориб кўриш, шариатга зид келмаган маросим ва муносабатларда иштирок этиш ва уларда кўмаклашиш.
8. Қўшни зинасидаги чироқни ўчириб қўйиш, озор берадиган даражада телевизор ва радио овозини баланд қилиш, қўшнининг аёли ва қизларига назар солиш, қўшниларни пойлаб, жосуслик қилиш, истироҳат вақтларида шовқин солиш, ўйин ўйнаш каби ҳолатлар билан қўшниларга озор бермаслик.
Бекназар Муҳаммад Шакур,
Ҳадис илми мактаби катта ўқитувчиси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 